Bedene göre ses yapılır

Doktor Ä°smail Koçak, sıradan bir kulak burun boÄŸaz uzmanı deÄŸil. O bir foniatrist; yani ses hastalıklarını tedavi ediyor. KonuÅŸma ve ses terapisi, ses estetiÄŸi, cerrahisi, onun iÅŸi. En geniÅŸ hasta kitlesi ise operacılar, ses sanatçıları, ÅŸarkıcılar... Onların seslerindeki problemleri düzeltmekten sahne performanslarına, zor bir ‘‘AÄŸaaaaaÄŸÄŸaaÄŸaa’’yı nasıl çıkacaklarından repertuvarlarına kadar pek çok konuda baÅŸvurduÄŸu kiÅŸi. Aynı zamanda gerçek bir müzisyen, nota, makam, her türlü enstrüman çalmak, onda. Koçak'ın bir hasta tiplemesi de ameliyatla kadın olmalarına raÄŸmen sesleri erkek gibi çıkmaya devam eden transseksüeller. Koçak, diÄŸer insanlar gibi aile kuran ama sesleri yüzünden toplum tarafından dışlanan bu insanları hayata kazandırdıklarını söylüyor.KALÄ°TELÄ° SES ARŞİVÄ°Åžu ses arÅŸivinizden söz eder misiniz?- Normal, saÄŸlıklı sesleri arÅŸivliyoruz. Sanatçı ya da deÄŸil, hastamızın sesinin tüm parametrelerini belirliyoruz. Ä°lerde bir problem yaÅŸarsa, bu kayıtla yeni halini karşılaÅŸtırarak, nelerin farklı olduÄŸunu buluyor ve probleme ulaşıyoruz. Mesela yurtdışındaki sanatçıya, telefonda bile sesinden karşılaÅŸtırma yapıp, tedavi önerebiliyoruz.Siz doktorlukla müzik adamlığını iyice içiçe geçirmiÅŸsiniz...- Müzisyenler için en iyi gırtlak kullanım tarzını araÅŸtırıyorum ÅŸimdi. Sesi hangi makamda nasıl kullanmak gerekiyor, diye. Hem saÄŸlık açısından, hem de güzel ses çıkarabilme açısından. Kadın sanatçıların seslerini inceliyorum. Bir müzisyen ölene kadar, sesi hiç bozulmadan, Münir Nurettin gibi, sahnede kalabilir. KONSER DOKTORLUÄžUPek çok futbolcunun minisküs olması gibi, sanatçılar da gırtlaklarını çok kullandıkları için, bu organ hastalanmaya aday. Mesela bir sanatçı için bir ÅŸarkının bir yerindeki fa notası çok önemlidir. O fa notasını geçen ay çıkarabiliyordur da ÅŸimdi çıkaramıyordur, yakında konseri vardır... Mesela Türk müziÄŸinde çok kullanılan meyan: AaaaÄŸÄŸaaaÄŸÄŸaa! (Bu arada doktorun sesi de güzel) Doktor Bey, yukarı çıkamıyorum daha fazla, ne yapabilirim, sorularını çözmeye çalışıyoruz. Yöntemini gösteriyoruz, tekniklerini düzeltiyoruz. Repertuvarını bile deÄŸiÅŸtirebiliyoruz. Sahne performansını ayarlayabiliyoruz. Åžu ÅŸarkıyla ısınma, ÅŸu ÅŸarkıdan sonra ÅŸu ilacı alın ya da ÅŸunlara dikkat edin, sahnenin ÅŸurasından uzaklaşın gibi manipülasyonlar da yapılıyor.Alanınız, hala klasik deyiÅŸiyle ‘‘kulak burun boÄŸaz’’ olarak mı geçiyor?- Türkçe'de kulak burun boÄŸaz deniyor ama aslında yanlış olarak. Orijinali, Oto-rino-laringoloji. Oto kulak demek. Rino burun. Larin gırtlak. Yani kulak burun gırtlak olması lazım. Laringoloji gırtlak bilimidir. Tıbbın en majör branÅŸlarındandır. Sesle ilgili olan branşı vokolojidir, yani ses çıkartma bilimi. Buna konuÅŸma bozuklukları, kekemelik vs.'yi eklediÄŸiniz zaman logopedi oluyor. Sırf sesle uÄŸraÅŸan kulak burun boÄŸazcılara foniatrist deniyor. Bunun için bir sözlük gerekiyor herhalde. - Evet. Benim esas yaptığım iÅŸ foniatristlik. Yani ses hastalıklarını tedavi eden kulak burun boÄŸaz doktoru. Müzikle içli dışlı olmanızın bu dalı seçmenizde etkisi oldu mu?- Hayır ama müzikle uÄŸraÅŸmam iÅŸimi destekledi. Yaptığım iÅŸte sanat, bilim ve teknolojinin biraraya gelmesi gerekiyordu. Ä°kisi geldi, bir teknoloji kalmıştı, bunun için de BoÄŸaziçi Ãœniversitesi'nde biyomedikal mühendislik mastırı yapmaya baÅŸladım.Hangi hastalıklara, ÅŸikayetlere çare arıyorsunuz?- Gırtlakla ilgili her hastalık. Ses telinin kitleleri, kanserleri, çıkan sesteki uyumsuzluklar, artikülasyon bozuklukları, sesteki kalite bozuklukları, yarık damak, yarık dudak ameliyatlarının sonuçlarının düzeltilmesi, konuÅŸma ve ses terapisi... Bu sonuncu nedir tam olarak?- KonuÅŸma ve ses terapisi, kasları kullanarak yapılan eÄŸitimsel bir düzeltme iÅŸlemi. Sesin yanlış kullanımına baÄŸlı problemler, travma ya da cerrahi sonrasında oluÅŸabilecek eksiklikler de gideriliyor. KonuÅŸma normal olup fonksiyonu bozuk olabilir. DoÄŸal yaptığınız zaman sesin kalitesi çok yüksek çıkar ve doÄŸru çalıştığı için hiç problem yaratmaz.Sesin yanlış çalışması ne demek?- Mesela bir arabanız var çok hızlı sürersiniz, bunun karşılığı bağırarak konuÅŸmaktır. Bağırarak konuÅŸanların her zaman ses teli problemi olur. Ä°nce konuÅŸulursa da problem çıkabilir. Sürekli konuÅŸmak da araba motorunun hep çalışması gibidir. Kullanım tarzı, ÅŸekli, süresi normal sesi hasta edebilir. Ses zamanla, özellikle 28 yaşından sonra yaÅŸlanıyor, düşüyor. Bunu en çok profesyonellerde görüyoruz. Herkesin zaman içinde sesi deÄŸiÅŸir ama profesyonelseniz farklı. 21 yaşında ünlü olmuÅŸsanız, 40 yaşında da aynı sesi verebiliyor olmanız lazım. 28’DEN SONRA YAÅžLANIRSes nasıl parlak oluyor?- Ses mat olabilir. (Mat ses tonuyla konuÅŸuyor; kısık, biraz yatak odası sesi gibi) Ya da parlak! (Parlak sesle konuÅŸuyor; canlı, tam kulağın içinde duyuluyor) Bunu faks makinesine benzetebilirsiniz; gönderdiÄŸiniz mesajla alınan mesaj aynıysa çok iyi bir makinadır. (Gön-der-diÄŸi-niz me-saj-la alı-nan fark-lıy-sa çok kötü!) Pürüzsüzlüğe gelince... Ses çatlıyor, çatallanıyor, patlamalar oluyorsa pürüzlü demektir. Canlılık ise monoton bir ses olmaması (Mo-no-ton bir ses her za-man nor-mal de-ÄŸil-dir). Nasılsın, iyi misin'in pek çok söyleniÅŸ hali var. Gelelim, ses-vücut uyumuna. Küçükse küçük ses, büyükse büyük ses çıkmalı. Bir filin sesiyle kuÅŸun sesi aynı olamaz. EÄŸer fil kuÅŸ sesi çıkarıyorsa, bu problemdir. NOTA BÄ°LEN DOKTORMuayene odanızda piyanonun iÅŸi ne?- Hastalarımızın büyük bölümü sopranolar, ÅŸarkıcılar, sesi olmadan hayatını geçiremeyecek insanlar. Piyano tedavinin en önemli aÅŸamasını oluÅŸturuyor çünkü ses çıkarma aleti. Ses rehabilitasyonu sırasında, sesi inceltmek, kalınlaÅŸtırmak, pürüzünü azaltmak gibi pek çok yöntem var. Bu amaçla kullanılıyor. Bazı profesyonel ÅŸarkıcıların tekniklerini konuÅŸmak, düzeltmek, seslerine zarar veren teknikleri tespit etmek için de gerekiyor. Ya müzisyen olmasaydınız, nota bilmeseydiniz ne olacaktı?- Bu iÅŸte eÄŸer profesyonellerle çalışacaksanız, nota bilmek zorundasınız. Hatta müziÄŸin türlerini bilmeniz lazım. Tek müzik yetmez, tüm tarzları, enstrümanları, makamları... Bu ortopedistin spordan anlamak zorunda olması gibi bir ÅŸey.Transseksüellere kadın sesiAmeliyatla kadın olmalarına raÄŸmen sesleri erkek gibi çıkmaya devam eden transseksüel hastalarınızdan bahseder misiniz?- Bir transseksüel, tüm ameliyatları bitmiÅŸ, artık tamamen kadın olmuÅŸ, pembe hüvviyet cüzdanını almış, ama sesi çok kalın, erkek sesi. Çok ilginç vakalar var. Normal bir ev hanımı gibi, kocasıyla yaşıyor. Medyada gördüğümüz ve daha çok fuhuÅŸ sektörüne çalışanlardan çok farklılar. Gizli kalıyorlar ama sesleri yüzünden toplum tarafından dışlanıyorlar. Çok talep var mı?- Talep çok, ama hasta seçiyoruz. Çok sık yaptığımız ameliyatlar deÄŸil. Düzenli bir yaÅŸamı ve sosyal uyuma gerçekten ihtiyacı olanlardan altısına ameliyat yaptık. Her ÅŸeyinin tam olması, pembe hüviyet gerekiyor. Sonuçta bu ameliyatlarla topluma uyumları çok artıyor. Aile düzenleri saÄŸlanıyor, bu aileleri devam ettirme ÅŸansları çoÄŸalıyor. Birkaçı fuhuÅŸu bıraktı. DiÄŸerlerine, yani travestilere niye yapmıyorsunuz? Onlar da gerçekten ihtiyaç hissediyor olabilir?- Olabilir ama ÅŸu anda biz de hazır deÄŸiliz çok fazla. Onların da hazır olduÄŸunu düşünmüyorum. Hekimin hastasıyla konuÅŸması gerekir; ne istiyorsunuz, ne verebiliriz? Hastalar ne istediklerini netleÅŸtirebilirlerse, bakımlarını iyi yapabilirlerse, o zaman okey. Bu bir sosyal problemse, bir hastalıksa tedavi edilmeli. Bunu bir estetik olarak görmüyorum. Sonuçta laringoloji bir estetik müdahale bilimi deÄŸil.Ä°smail Koçak 1967 doÄŸumlu. Hacettepe Tıp mezunu. Amerika'da bir klinikte sesle ilgili çalışmalar yapmış. Ä°lkokuldan bu yana müzikle de yakından ilgili; keman, kanun, ud, piyano, gitar çalıyor. Ortaöğrenimi sırasında bir rock grubu bile kurmuÅŸ. Müzikle tıbbı biraraya getiren iÅŸini yapmasında, bu geçmiÅŸin desteÄŸi büyük. 1997'den bu yana Ä°stanbul Cerrahi Hastanesi'nde çalışan Koçak ve ekibi, hastane bünyesinde ses terapisi kursları da veriyor.SES ESTETİĞİSesi düzeltmek ve vücut imajıyla uyumlu hale getirmeye ses estetiÄŸi deniyor. Ya da ses cerrahisi. Bedene göre sesi kalınlaÅŸtırma ya da inceltme ameliyatları da yapıyoruz. En çok yaptığımız ameliyatlardan biri ses telini gevÅŸetme. Erkeklerin sesi ince (Yani kadın gibi) algılanıyorsa, sesin perdesini düşüren bir ameliyat yapıyoruz, yani gevÅŸetiyoruz. Basit bir ameliyat. Bazılarını ameliyat yapmadan kalınlaÅŸtırıyoruz. Bir kas zehiri vardır, kırışıklıkları yok etmek için kullanılır, o teknik uygulanıyor.Â