Bayram denilince Likör
Güncelleme Tarihi:
Cahit AKYOL
Oluşturulma Tarihi: Kasım 12, 2005 00:00
Yüzyıllar önce meyve ve şifalı bitkilerden tıbbi kullanım amacıyla üretilmişti. Zamanla en popüler aperitif içeceğe dönüştü. Likör, 1930’lardan bu yana Türkiye’de modern, şehirli yaşamın simgelerinden biri. Şeker Bayramı’nın vazgeçilmez ikramları arasında. Küçük kadehlerde sek içilebilirken, meyve ağırlıklı kokteyllerde de kullanılıyor. Türkiye’de genellikle tek meyve esaslı likörler sevilirken, dünyada karışımlar gözde.
Simyacılar ve doktorlardı likörün öncüleri. Simyacılar altın elde etmeye çalışırken damıtma tekniklerini buldu. Doktorlar ise tıbbın gelişmediği çağlarda kokulu otların, meyvelerin şifalı özlerini alkol ve imbik yardımıyla damıtmanın, ilaç yapmanın yollarını aradı.
Kimi mucitler likör yapmanın keyfini yaşarken imbik başında yakalanan Katalan fizikçi Arnaldo de Vilanova gibi talihsizler büyücülükle suçlandı. Neyse ki Vilanova’nın likörü ölümcül hastalığa yakalanan Papa’nın hayatını kurtardı. Engizisyon mahkemesinde ‘İmbik kullanıp altın varak ve alkole yaptığım likör Papa’yı iyileştirdi’ deyince hayatı bağışlandı. Bugün Vilanova’nın likörü Avrupa’da ‘Goldwasser’, yani altın suyu, bizde de altın likörü olarak biliniyor.
Kış mevsimine yaz aylarının taze meyve lezzetlerini, binbir çeşit otun kokusunu taşıyan bu tatlı içecek Avrupa’da öyle sevildi ki bir süre sonra evlerde üretilmeye başlandı. 19.yy’da seri üretimine başlandı. Fındık, ceviz, baharat ve kökler likör malzemeleri arasına girdi.
CUMHURİYET’İN GÖZDESİ
Likörün Türkiye’de büyük çaplı üretimi 1930’lu yıllarda başladı. Atatürk’ün önderliğinde İstanbul Mecidiyeköy’de likör fabrikası kuruldu. Şehirli, modern Türk evlerinin simgesine dönüşen likör, özellikle şeker bayramlarında çikolatayla birlikte vazgeçilmez ikramlar arasına girdi.
Tekel fabrikası 2000 yılında Bilecik’e taşındı. Acıbademden güle tam 17 çeşit lezzette yılda 2,5 milyon litre likör üretmeye başladı. Tekel’in özelleştirilmesiyle likör nöbetini Mey İçki devraldı. Firma şimdilik altı çeşit likör üretiyor: Vişne, ahududu, portakal, nane, muz ve acıbadem. Hare markalı likörler Fransa’dan ithal şişelerde 19 YTL’ye satılıyor.
TÜRKLER SEK SEVER
Likör farklı malzemenin alkolde bekletilip, kimi zaman distile edildikten sonra şeker eklenmesiyle yapılıyor. Üç ayrı yöntemle üretiliyor: Yaş meyveden, esans kullanılarak, baharat ve otlarla.
Meyve kullanılarak yapılan likörler, ahududu, çilek, kayısı, vişne gibi meyvelerin üzerine alkol ilave edip üç ay kadar bekletilmesiyle yapılıyor. Portakal, mandalina gibi narenciyelerin ise kabukları aynı işlemden geçirilip damıtılıyor. Elde edilen yarı mamul likör katkı maddelerle zenginleştiriliyor. Muz, nane, gül likörlerinde esans kullanılıyor. Türk üreticilerin gül liköründe ulaştığı kalite Avrupalıları şaşırtacak düzeyde. Üçüncü kategoride yer alanlar drak likörler. Altın ve Beğendik 24 çeşit ot ve baharat karışımının alkolle karışımı sonucu elde ediliyor. Kahve (moko), kakao likörlerinde ise öğütülen çekirdekler, alkolle işlemden geçiriliyor.
Türkiye’de tek çeşit meyve aromalı likörler rağbet görürken dünyada en sevilen likörler lezzet karışımları. Örneğin Fransız likörlerinin bir kısmı brandy, portakal kabuğu, kiraz, bal veya kokulu ve baharatlı otlar karıştırılarak yapılıyor.
DÜNYADAN GÖZDE LİKÖRLER
AMARETTO: Buruk-tatlı bir İtalyan likörü. Sicilya’da üretiliyor. Kayısı brandy’si ve bademden yapılıyor. Badem tadı yoğun.
ANGOSTURA: Kırmızı renkli, buruk tatlı, rom esaslı. 1820’de Venezüella’da bir askeri doktor tarafından tıbbi tonik olarak üretilmişti.
BAILEY’S IRISH CREAM: İrlanda viskisi, çikolata ve kremadan yapılıyor. 1970’te ilk kez satışa sunuldu. En çok tercih edilen likörlerden.
BENEDICTINE D.O.M.: En eski likörlerden. Fransa’da 1510’da üretilmeye başlandı. 27 çeşit bitkiden yapılıyor ve yüzde 40 oranında alkol içeriyor. İsmindeki ‘D.O.M’, ‘Yücelerin Yücesi Tanrı’ anlamına geliyor.
CHARTREUSE: Fransız Alpleri’nde ‘Chartreuse Carthusian Manastırı’nda yapılmaya başlandı. Karışık bitkisel esaslı, yüzde 55 alkol içeriyor.
COINTREAU: Portakal esaslı Fransız likörü. 1850’de üretilmeye başlandı.
DRAMBUIE: Viski likörlerinin en eski ve en çok bilineni. 1745’te üretilmeye başlandı, 1900’lerde yaygınlaştı. Malt viski, bal ve çeşitli otlar içeriyor.
GALLIANO: İtalyan savaş kahramanı Guiseppe Galliano anısına 1890’da yapımına başlanan tatlı, sarı renkli, bitkisel esaslı bir likör.
GRAND MARNIER: Portakallı likörlerin en ünlüsü. Zengin tadını veren bileşimindeki konyak.
HEERING: Bir vişne brendisi. 200 yıldan beri üretiliyor.
IRISH COFFEE LIQUEUR: İrlanda viskisi, kahve ve çeşitli bitkilerin karışımından elde edilir.
IZARRA: Pireneler’in, Bask Bölgesi’nde dağ çiçekleri ve diğer dağ bitkilerinden yapılıyor. ‘Bask Brandy’si olarak da adlandırılır.
KAHLUA: Meksika’da kahve çekirdeklerinden yapılan bu likör, soğuk sütle karıştırarak içiliyor.
MILLEFIORI: İsmi gibi ‘1000 çeşit çiçek’ten yapılan bir İtalyan likörü.
SOUTHERN COMFORT: İlk kez New Orleans’ta üretilen Bourbon, şeftali ve portakal karışımlı likör.
TIA MARIA: Jamaica likörü rom, kahve ve Karaipler’de yetişen bazı bitkilerden elde ediliyor.
EN SEVİLEN TÜRK LİKÖRLERİ
AHUDUDU LİKÖRÜ: Tarabya, Sarıyer, Zekeriyaköy, Beykoz sırtlarında yetiştirilen ahududu ve ağaç çileğinden üretiliyor. Tadı, rengi, kokusu meyvenin karakteristiğini taşıyor. Sek içime, kokteyle uygun.
NANE LİKÖRÜ: Yüzde 30 alkollü. Nane esansıyla yapılıyor, kristal şeker şurubuyla tadlandırılıyor. Ferahlatan bir aromaya sahip. Yemek sonrası Türk kahvesiyle ikram edilmeye uygun. Elma suyu, ice tea gibi içeceklerle karıştırıldığında dinçleştirici özelliğe sahip.
PORTAKAL LİKÖRÜ: Portakal kabuklarının alkolle işlenen, imbikten geçirilen ince dış yüzeyi temel maddesi. İçine limon ve turunç kabuğu alkolaları da katılıyor. Yüzde 40 alkol içeren likörde zengin narenciye aroması ön planda.
ACIBADEM LİKÖRÜ: Doğala özdeş acıbadem aromasıyla üretilen likördeki alkol oranı yüzde 25. İçinde Bilecik’in kokulu ayvalarından elde edilen ayva enfüzyonu da ilave ediliyor. Sek ya da sütle içilebiliyor, kokteyle uygun.
VİŞNE LİKÖRÜ: Afyon bölgesinde yetişen vişnelerden yapılıyor. Doğrudan meyveden üretildiği için vişnenin zengin aroması liköre dolgun ve zengin bir lezzet katıyor.
MUZ LİKÖRÜ: Nane gibi doğala özdeş esanstan üretilen muz likörü yüzde 25 alkol içeriyor. Olgun muz kokulu, sek ya da kokteyllerle uyumlu.
LİKÖRLÜ BAZI KOKTEYLER
FRENCH KISS
Malzemeler: 3.0 cl muz likörü, 2.0 cl votka, 3.0 cl Elma suyu, 2.0 cl Monin karpuz şurubu. Yapılışı: İçki karıştırıcısını buzla doldurun. İçine muz likörü, votka, elma suyu ve karpuz şurubu koyup karıştırın. Kokteyl bardağını kürdan sapladığınız karpuz parçalarıyla süsleyin.
ANTARTİKA
Malzemeler: 4,5 cl nane likörü, 2.0 ca Portakal likörü
1 kutu Ice tea şeftali
Meşrubat bardağını bol buz ile doldurun. Üzerine belirlenen oranlardaki nane ve portakal likörlerini de ekleyin. Bardağın kalan bölümüne de Ice tea şeftali koyun. Taze nane yapraklarıyla süsleyip servis edin. İşte size serinlemek için kolay ve muhteşem bir çözüm.
EVDE DE LİKÖR YAPABİLİRSİNİZ
Evde vişne, böğürtlen, ahududu gibi meyveden yaklaşık bir saatte likör hazırlamak mümkün. Yapımı: 1 kilo meyve yıkanıp cam kavanoza konur. Üzerine 2 litre sıcak suda eritilmiş 300 gram toz şeker, 300 gram etil alkol, 1 çubuk tarçın, 1 adet muskat, 4-5 adet karanfil, 4-5 adet kakule ve 1 gram amber eklenir. Ağzı sıkıca kapatılan kavanoz güneş almayan bir yerde bekletilir. Likör 2,5-3 ayda olgunlaşıp ikram edilecek kıvama geldiğinde üzerine iyi kalitede bir kadeh konyak ilave edilir.
Likör servisi nasıl yapılır?
Yemeklerden önce veya hemen sonra küçük kadehlerde sek ya da kahve, tatlı, pastayla sunulur. Bunun dışında yanında çikolatayla ikram edilir. Likörler bol meyveli içkilere, kokteyllere de yakışır. Likör servis yapılmadan önce en az yarım saat buzdolabında soğutulmalıdır.
Kimi mucitler likör yapmanın keyfini yaşarken imbik başında yakalanan Katalan fizikçi Arnaldo de Vilanova gibi talihsizler büyücülükle suçlandı. Neyse ki Vilanova’nın likörü ölümcül hastalığa yakalanan Papa’nın hayatını kurtardı. Engizisyon mahkemesinde ‘İmbik kullanıp altın varak ve alkole yaptığım likör Papa’yı iyileştirdi’ deyince hayatı bağışlandı. Bugün Vilanova’nın likörü Avrupa’da ‘Goldwasser’, yani altın suyu, bizde de altın likörü olarak biliniyor.
Kış mevsimine yaz aylarının taze meyve lezzetlerini, binbir çeşit otun kokusunu taşıyan bu tatlı içecek Avrupa’da öyle sevildi ki bir süre sonra evlerde üretilmeye başlandı. 19.yy’da seri üretimine başlandı. Fındık, ceviz, baharat ve kökler likör malzemeleri arasına girdi.
CUMHURİYET’İN GÖZDESİ
Likörün Türkiye’de büyük çaplı üretimi 1930’lu yıllarda başladı. Atatürk’ün önderliğinde İstanbul Mecidiyeköy’de likör fabrikası kuruldu. Şehirli, modern Türk evlerinin simgesine dönüşen likör, özellikle şeker bayramlarında çikolatayla birlikte vazgeçilmez ikramlar arasına girdi.
Tekel fabrikası 2000 yılında Bilecik’e taşındı. Acıbademden güle tam 17 çeşit lezzette yılda 2,5 milyon litre likör üretmeye başladı. Tekel’in özelleştirilmesiyle likör nöbetini Mey İçki devraldı. Firma şimdilik altı çeşit likör üretiyor: Vişne, ahududu, portakal, nane, muz ve acıbadem. Hare markalı likörler Fransa’dan ithal şişelerde 19 YTL’ye satılıyor.
TÜRKLER SEK SEVER
Likör farklı malzemenin alkolde bekletilip, kimi zaman distile edildikten sonra şeker eklenmesiyle yapılıyor. Üç ayrı yöntemle üretiliyor: Yaş meyveden, esans kullanılarak, baharat ve otlarla.
Meyve kullanılarak yapılan likörler, ahududu, çilek, kayısı, vişne gibi meyvelerin üzerine alkol ilave edip üç ay kadar bekletilmesiyle yapılıyor. Portakal, mandalina gibi narenciyelerin ise kabukları aynı işlemden geçirilip damıtılıyor. Elde edilen yarı mamul likör katkı maddelerle zenginleştiriliyor. Muz, nane, gül likörlerinde esans kullanılıyor. Türk üreticilerin gül liköründe ulaştığı kalite Avrupalıları şaşırtacak düzeyde. Üçüncü kategoride yer alanlar drak likörler. Altın ve Beğendik 24 çeşit ot ve baharat karışımının alkolle karışımı sonucu elde ediliyor. Kahve (moko), kakao likörlerinde ise öğütülen çekirdekler, alkolle işlemden geçiriliyor.
Türkiye’de tek çeşit meyve aromalı likörler rağbet görürken dünyada en sevilen likörler lezzet karışımları. Örneğin Fransız likörlerinin bir kısmı brandy, portakal kabuğu, kiraz, bal veya kokulu ve baharatlı otlar karıştırılarak yapılıyor.
DÜNYADAN GÖZDE LİKÖRLER
AMARETTO: Buruk-tatlı bir İtalyan likörü. Sicilya’da üretiliyor. Kayısı brandy’si ve bademden yapılıyor. Badem tadı yoğun.
ANGOSTURA: Kırmızı renkli, buruk tatlı, rom esaslı. 1820’de Venezüella’da bir askeri doktor tarafından tıbbi tonik olarak üretilmişti.
BAILEY’S IRISH CREAM: İrlanda viskisi, çikolata ve kremadan yapılıyor. 1970’te ilk kez satışa sunuldu. En çok tercih edilen likörlerden.
BENEDICTINE D.O.M.: En eski likörlerden. Fransa’da 1510’da üretilmeye başlandı. 27 çeşit bitkiden yapılıyor ve yüzde 40 oranında alkol içeriyor. İsmindeki ‘D.O.M’, ‘Yücelerin Yücesi Tanrı’ anlamına geliyor.
CHARTREUSE: Fransız Alpleri’nde ‘Chartreuse Carthusian Manastırı’nda yapılmaya başlandı. Karışık bitkisel esaslı, yüzde 55 alkol içeriyor.
COINTREAU: Portakal esaslı Fransız likörü. 1850’de üretilmeye başlandı.
DRAMBUIE: Viski likörlerinin en eski ve en çok bilineni. 1745’te üretilmeye başlandı, 1900’lerde yaygınlaştı. Malt viski, bal ve çeşitli otlar içeriyor.
GALLIANO: İtalyan savaş kahramanı Guiseppe Galliano anısına 1890’da yapımına başlanan tatlı, sarı renkli, bitkisel esaslı bir likör.
GRAND MARNIER: Portakallı likörlerin en ünlüsü. Zengin tadını veren bileşimindeki konyak.
HEERING: Bir vişne brendisi. 200 yıldan beri üretiliyor.
IRISH COFFEE LIQUEUR: İrlanda viskisi, kahve ve çeşitli bitkilerin karışımından elde edilir.
IZARRA: Pireneler’in, Bask Bölgesi’nde dağ çiçekleri ve diğer dağ bitkilerinden yapılıyor. ‘Bask Brandy’si olarak da adlandırılır.
KAHLUA: Meksika’da kahve çekirdeklerinden yapılan bu likör, soğuk sütle karıştırarak içiliyor.
MILLEFIORI: İsmi gibi ‘1000 çeşit çiçek’ten yapılan bir İtalyan likörü.
SOUTHERN COMFORT: İlk kez New Orleans’ta üretilen Bourbon, şeftali ve portakal karışımlı likör.
TIA MARIA: Jamaica likörü rom, kahve ve Karaipler’de yetişen bazı bitkilerden elde ediliyor.
EN SEVİLEN TÜRK LİKÖRLERİ
AHUDUDU LİKÖRÜ: Tarabya, Sarıyer, Zekeriyaköy, Beykoz sırtlarında yetiştirilen ahududu ve ağaç çileğinden üretiliyor. Tadı, rengi, kokusu meyvenin karakteristiğini taşıyor. Sek içime, kokteyle uygun.
NANE LİKÖRÜ: Yüzde 30 alkollü. Nane esansıyla yapılıyor, kristal şeker şurubuyla tadlandırılıyor. Ferahlatan bir aromaya sahip. Yemek sonrası Türk kahvesiyle ikram edilmeye uygun. Elma suyu, ice tea gibi içeceklerle karıştırıldığında dinçleştirici özelliğe sahip.
PORTAKAL LİKÖRÜ: Portakal kabuklarının alkolle işlenen, imbikten geçirilen ince dış yüzeyi temel maddesi. İçine limon ve turunç kabuğu alkolaları da katılıyor. Yüzde 40 alkol içeren likörde zengin narenciye aroması ön planda.
ACIBADEM LİKÖRÜ: Doğala özdeş acıbadem aromasıyla üretilen likördeki alkol oranı yüzde 25. İçinde Bilecik’in kokulu ayvalarından elde edilen ayva enfüzyonu da ilave ediliyor. Sek ya da sütle içilebiliyor, kokteyle uygun.
VİŞNE LİKÖRÜ: Afyon bölgesinde yetişen vişnelerden yapılıyor. Doğrudan meyveden üretildiği için vişnenin zengin aroması liköre dolgun ve zengin bir lezzet katıyor.
MUZ LİKÖRÜ: Nane gibi doğala özdeş esanstan üretilen muz likörü yüzde 25 alkol içeriyor. Olgun muz kokulu, sek ya da kokteyllerle uyumlu.
LİKÖRLÜ BAZI KOKTEYLER
FRENCH KISS
Malzemeler: 3.0 cl muz likörü, 2.0 cl votka, 3.0 cl Elma suyu, 2.0 cl Monin karpuz şurubu. Yapılışı: İçki karıştırıcısını buzla doldurun. İçine muz likörü, votka, elma suyu ve karpuz şurubu koyup karıştırın. Kokteyl bardağını kürdan sapladığınız karpuz parçalarıyla süsleyin.
ANTARTİKA
Malzemeler: 4,5 cl nane likörü, 2.0 ca Portakal likörü
1 kutu Ice tea şeftali
Meşrubat bardağını bol buz ile doldurun. Üzerine belirlenen oranlardaki nane ve portakal likörlerini de ekleyin. Bardağın kalan bölümüne de Ice tea şeftali koyun. Taze nane yapraklarıyla süsleyip servis edin. İşte size serinlemek için kolay ve muhteşem bir çözüm.
EVDE DE LİKÖR YAPABİLİRSİNİZ
Evde vişne, böğürtlen, ahududu gibi meyveden yaklaşık bir saatte likör hazırlamak mümkün. Yapımı: 1 kilo meyve yıkanıp cam kavanoza konur. Üzerine 2 litre sıcak suda eritilmiş 300 gram toz şeker, 300 gram etil alkol, 1 çubuk tarçın, 1 adet muskat, 4-5 adet karanfil, 4-5 adet kakule ve 1 gram amber eklenir. Ağzı sıkıca kapatılan kavanoz güneş almayan bir yerde bekletilir. Likör 2,5-3 ayda olgunlaşıp ikram edilecek kıvama geldiğinde üzerine iyi kalitede bir kadeh konyak ilave edilir.
Likör servisi nasıl yapılır?
Yemeklerden önce veya hemen sonra küçük kadehlerde sek ya da kahve, tatlı, pastayla sunulur. Bunun dışında yanında çikolatayla ikram edilir. Likörler bol meyveli içkilere, kokteyllere de yakışır. Likör servis yapılmadan önce en az yarım saat buzdolabında soğutulmalıdır.