BaÅŸarılı yöneticiler ile suçlular arasında çok ince bir fark var!

Psikiyatrlar için giriÅŸimci, hırslı ve yaratıcı yöneticiler ile yoldan çıkmış psikopatlar arasındaki fark, düşünüldüğü kadar büyük deÄŸil. Amerika’da ilginç cinayet vakalarından yola çıkan psikiyatrlar, benzer özelliklerden pekçoÄŸunun çok baÅŸarılı ve kendini müthiÅŸ beÄŸenmiÅŸ CEO’larda da bulunduÄŸunu ileri sürdüler.Newsweek’de yayımlanan ilginç bir araÅŸtırmada, psikiyatristler, pek çok baÅŸarılı yöneticide suçlularla ortak yönler bulduklarını açıkladılar! Ä°lginç yazıda önce okulda müthiÅŸ baÅŸarılı olan ama çevresini kendisinin müthiÅŸ birisi olduÄŸuna inandırdıktan sonra cinayet iÅŸleyen Brian Blackwell isimli bir katilin öyküsü aınlatılıyor ve ondan görülen özelliklerle baÅŸarılı yöneticilerdeki özellikler arasında baÄŸlantılar kuruluyor.Öykü şöyle: Brian Blackwell kısa bir süre için bile olsa kız arkadaşını kandırmayı baÅŸarmıştı. Kız, Blackwell’in zengin bir ailenin tek çocuÄŸu olduÄŸuna, profesyonel bir tenis oyuncusu olarak Nike ile 125.000 dolarlık bir antlaÅŸmaya imza attığına ve jet sosyetede saÄŸlam bir yeri olduÄŸuna inanmıştı. Ta ki bir sabah kaldıkları evin kapısına polisler dayanıncaya kadar. O gün Blackwell’in tüm yaÅŸamının yalanlar üzerine kurgulu olduÄŸu anlaşıldı. Ailesinin eÄŸitimi için bir sigorta ÅŸirketine yatırdığı paranın tümünü çekerek ve babasının kredi kartını gizlice kullanarak bir süreliÄŸine son derece zengin bir yaÅŸam sürmüştü. Nike ile antlaÅŸma yapmadığı ortaya çıktı. Blackwell, anne ve babasını mutfak bıçağı ile öldürdüğü gerekçesiyle tutuklandı; hızla yargılanarak ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.Hem savunma hem de iddia makamındaki görevli psikiyatristler, Blackwell’in ÅŸiddetli narsistik kiÅŸilik bozukluÄŸu veya NDP (narcissistic personality disorder) denilen hastalığa baÄŸlı olarak cinayeti iÅŸlediÄŸine karar verdiler. Katil, "bu derde düşmeden önce" derslerinden hep en yüksek notları alan, öğretmenlerinin saygı duyduÄŸu bir öğrenciydi. Ailesi çocuklarının bir gün baÅŸarılı bir cerrah olacağına inanıyordu. Yöneticilerdeki eksikliklerAslında o uç bir vaka olmakla birlikte, son yapılan araÅŸtırmalar, ılımlı seyreden NDP’nin toplumdaki baÅŸarılı insanların pek çoÄŸunda bulunan yaygın bir özellik olduÄŸunu gösteriyor. Ä°ngiltere’de Surrey Ãœniversitesi’nden Belinda Board ve Katarina Fritzon, iÅŸ hayatındaki baÅŸarılı yöneticilerin NDP’ye baÄŸlı olarak ortaya çıkan özellikleri sergilediklerini keÅŸfetti. Bu özellikler kısaca şöyle: empati eksikliÄŸikendini beÄŸenme vebaÅŸkalarını sömürme eÄŸilimi"Ãœretken Narsist" isimli kitabın yazarı Michael Maccoby, "Yeni bir baÅŸlangıç yapan bir narsist baÅŸarılı, yaratıcı bir iÅŸ adamı haline dönüşebilir" diyor.BaÅŸarılı yöneticilerNarsistler, çoÄŸunlukla olaÄŸanüstü baÅŸarılı yöneticiler olarak, iÅŸ hayatında köklü deÄŸiÅŸikliklere imza atabiliyor. Narsist bir CEO (Chief Executive Officier-tepe yöneticisi), yaratıcı, etkileyici bir iÅŸ arkadaşıdır. Bu kiÅŸiler kibirli ve kendini beÄŸenmiÅŸ olabilir, ancak karizmatik ve otoriter yapıları sayesinde bu olumsuzlukları hoÅŸgörüyle karşılanabiliyor. Bunlar tutucu yöneticilerden farklıdırlar. Wal-Mart isimli perakende maÄŸaza zincirinin kurucusu Sam Walton veya Gilette ÅŸirketinin CEO’su Colman Mockler, bu tutucu yöneticilere iyi bir örnektir. Alçak gönüllü bir yaÅŸam süren bu kiÅŸiler, sakin, saygılı ve gerçekçidirler.Yöneticilik konusunda uzman Bill Fischer ve Andy Boyton, 6 yıl boyunca 20 ÅŸirketteki baÅŸarılı yöneticileri inceleyerek bunların psikolojik profillerini ortaya çıkarttı. Åžirketlerin parlak fikirli, atılgan kiÅŸileri üst düzeyde görevlendirmeye eÄŸilimli olduklarını, ancak bu kiÅŸilerin yeteneklerini kullanmaları için uygun ortamı yaratmakta baÅŸarısız kaldıklarını göndüler. En iyi örnek Southwest Havayolları’nda yaÅŸanan son geliÅŸmelerdir. Herb Kelleher adındaki yönetici, eski ekonomik kuralları yıkarak, tamamen kendi kurallarının geçerli olduÄŸu yeni bir düzen getirdi. Maccoby bu kiÅŸilerle ilgili ÅŸu yorumu yapıyor: "Bunlar kendi hırslarını tatmin etmek için ÅŸirketleri araç olarak görürler." Narsisizmleri hoÅŸ görülen liderlerBill Gates, Oprah Winfrey ve Steve Jobs gibi narsistler o kadar karizmatik ve parlak bir kiÅŸiliÄŸe sahiptirlerdir ki, yanlarında çalışanlar bunların narsist özelliklerinin yol açtığı zorlayıcı etkileri göz ardı edebilirler. Çok sayıda baÅŸarılı çalışan, bu insanlarla çalışmanın çok anlamlı ve yararlı olduÄŸunu düşünüp bunların yönetimindeki iÅŸ yerlerini tercih eder. Jack Welch’in otobiyografisinde yazdığı gibi, "Ben General Electric ÅŸirketini dünyanın en büyük ÅŸirketlerinden biri olmaktan kurtarıp, iÅŸ dünyasının en büyük ÅŸirketi yapmaya çalıştım." Diyor.Bu etkili CEO’ların pek çoÄŸu, kendi eksikliklerini ve yetersizliklerini tamamlayacak kiÅŸilerle çalışmayı tercih ederler. Sözgelimi Kelleher Southwest ÅŸirketinden Colleen Barrett’i yanına alarak, kendisi ileriye yönelik projeler üzerinde odaklanırken, Barrett’in ayrıntılı ve sistematik çalışmasından yararlanmıştır.Bu kiÅŸiler nasıl yönetilir?Süper egolarının güdümündeki bu kiÅŸilerin nasıl yönetilmesi gerektiÄŸi sorusu son yıllarda ÅŸirketlerin yönetim kurullarında tartışılan en sıcak konulardan biri. Narsistik yöneticilerden cesur liderler çıkar. Ancak bu kiÅŸiler iÅŸ yerinde bencilliÄŸi ve saldırganlığı beslerler. Kaldı ki bencillik ve saldırganlık bir noktadan sonra aldatmaca ve acımasızlığa varabilir. Her narsist lidere karşılık bir de narsist suçlunun bulunduÄŸu dünyamızda bu ikisinin arasındaki çizgi giderek bulanıklaşıyor. Ä°ÅŸ dünyasındaki baÅŸarılı liderlerin pek çoÄŸunun zenginlik ve statü peÅŸinde koÅŸmalarının nedeni, aslında daha derinlerdeki mutsuzluk ve deÄŸersizlik duygularını telafi etmek istemeleridir. Ä°fade bulamamış bu olumsuz duygular ne yazık ki çalışanlara empati eksikliÄŸi ve acımasızlık ÅŸeklinde yansıyabilir. Ayrıca pek çok narsist yönetici, eleÅŸtiriye sıcak bakmaz. Hatta öneri ve fikir alışveriÅŸleri bile kendisine zayıflık gibi görünebilir. Tedavisi varBlackwell vakasında görüldüğü gibi, bir narsist çevresi fark etmeden kriminal eylemlere kayabilir. Bu özellikle kiÅŸisel baÅŸarının önem kazandığı kültürlerde daha büyük bir olasılıktır. Bu eÄŸilim, zamanında müdahale ile biliÅŸsel davranış terapisi ile tedavi edilebilir. Böylece narsist kiÅŸi empati geliÅŸtirmeyi öğrenerek, olumsuzluklarını zararlı eylemler olarak ortaya dökmeden önleyebilir.Åžirketler narsist yöneticilerin yaratıcılık ve ileriyi görme özelliklerini daha iyi tanıdıkça, bu kiÅŸilerin olumlu özelliklerinin olumsuzluÄŸa yönelme belirtilerini erken bir evrede görebilir. Narsist yöneticiler bir iÅŸletmeyi tamamen deÄŸiÅŸtirebilirler. Fakat Brian Blackwell örneÄŸi, gerçekçi kiÅŸilerin yaklaÅŸan tehlikeyi önceden sezmesinin önemini gözler önüne seriyor. Çifte hayat:Brian Blackwell:Kız arkadaşı onun Nike ile antlaÅŸması olan profesyonel bir tenis oyuncusu olduÄŸunu sanıyordu. Ancak anne ve babasını öldürmekten mahkum oldu.Karanlık bir DünyaBernard Ebbers:WorldCom’un eski yönetim kurulu baÅŸkanı 11 milyar dolarlık dolandırıcılıktan mahkum oldu.Usta iÅŸiJack Welch:General Electic’in emekli baÅŸkanı baÅŸarılı bir yöneticinin en tipik örneÄŸiDivalar da üzülürMartha Steward:Bu baÅŸarılı televizyon programcısı yasalarla başı derde girince hapis cezasına çarptırıldı. Cezasının bir kısmını ev hapsi ÅŸeklinde çekecek.EÄŸlenceli&SahteRicky Dervais:Ä°ngiliz TV’sindeki "The Office" isimli dizide narsistik bir yöneticiyi canlandırıyor.Büyük ülkülerMao Zedung:Çinli komünist lider, dünyanın takipçisi en fazla olan yöneticisi.Herkes adına karar vermekOprah Winfrey:Ä°nsanların ne okuyacağına, ne yiyeceÄŸine, ne hakkında konuÅŸacağına Oprah karar veriyor.Bilgisayar deviBill Gates:Microsoft’un kurucusu ve yönetim kurulu baÅŸkanı yeni fikirleriyle yüzyıla damgasını vurdu.Mutlu edilmesi zor liderSteve Jobs:Apple’ın yönetim kurulu baÅŸkanı iPod ve Macintosh’un fikir babası. Bazı insanlar kendisiyle çalışmanın çok zor olduÄŸunu söylüyor.KorkusuzWinston Churchill:Ä°ngiliz lider 2.Dünya Savaşı’nın en önemli liderlerinden biri. SavaÅŸtan sonra anılarıyla ün kazandı.Â