Avrupa’nın altın çocukları İstanbul’da

Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi’nde eşine pek rastlanmayan bir sergi açıldı bu hafta sonu: ‘Altın Çocuklar 16. - 19. Yüzyıl Avrupası’ndan Portreler’. Dile kolay, Yannick Vu ve Ben Jakober’in 30 yıllık birikimi var bu sergide. 6 Ocak’a kadar görülebilecek eserlerin çoğunluğu Avrupa kraliyet ailelerine ve yüksek aristokrasisine mensup çocukların portrelerinden oluşuyor. Bu sayede de, bir taraftan dönemin Avrupa resminin portre geleneğini gösterilirken diğer taraftan da Avrupa siyasi tarihinin dört yüzyılına, Avrupa’nın aristokrasi geleneklerine, inançlarına ve moda akımlarına ait çok önemli ipuçları veriliyor.
İspanya, Mayorka’daki Yannick ve Ben Jakober Vakfı’nın çocuk portreleri koleksiyonundan derlenen eserler arasında; Fransa Kralı XIV. Louis, İspanya Kralı IV. Felipe’nin kızı Prenses Margarita, II. Jozef, Asturias Prensi I. Louis, III. Cosimo de Medici, Baden Durlach Prensi Frederick, Hohenzollern Hechingen’li Alman Prensi Frederick Hermann Otto, İspanyol Prensi Francisco de Paula, Galler prensleri VI. Edward ve I. Charles, Savoyalı Filippo Emanuele, İspanya Kralı III. Carlos, İspanya Kraliçesi II. Isabel’in yanı sıra, Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan portresinin de yer aldığı, dönemin usta ressamları tarafından yapılmış 56 resim var.

Dört Çocuğun Portresi
Gerard Soest (1630-­1681) Çevresi

Eser, Gerard Soest çevresine atfedilse de, şimdiki kanımız bir başkasına ait olma olasılığı. Akademik olarak Soest’in yapıtları gibi katı bir kesinliğin ürünü değil ama bu açığı, alımlılık ve çağrışımda kapatır. Resim, 1630’larda revaçta olan İngiliz-­Felemenk Okulu üslubunda. İngiliz aristokrat portreleri üslubunda olan  ve Elizabeth döneminin şıklığını koruyan resimde, çocuklar hâlâ etekli tasvir edilmiş. Bu da henüz 7 yaşını doldurmadıklarını gösterir, ama şimdiden neredeyse baştan çıkarıcı bir kibri ortaya koyan erkekçe tavırlar sergilerler.

Kumrulu Beyaz Giysili Bir Prenses
Adı bilinmeyen sanatçı, 18. yüzyılın ikinci yarısı

Bu 18. yüzyıl portresindeki kızın kimliği saptanamamış olsa da giysisi, altın süslü kırmızı kadife yastık, zambak motifleri ve Kutsal Ruh’u simgeleyen beyaz kumru kraliyet ailesinden olduğunu gösterir. Taç ile arma Bourbon üslubunda değildir; çiçek düzenlemesi baş aşağı çiçekler şeklindedir. Elbise ve yaklaşık dönemlerdeki benzer örnekler resmi, 1750-1765 arasına, yerleştirmemize imkân verir.

Prens Friedrich Hermann Otto von Hohenzollern-­Hechingen
Johan Seirling (18. yüzyılın başından itibaren etkin)

Genç Prens Hohenzollern-­-Hechingen (1712-­1786), Güneybatı Almanya’nın önde gelen hanedanlarının birindendir. Uzun sarışın dalgalı saçları omuzlarında, yüzü buklelerle çevrili. Alnı porselen parlaklığında, dudaklarının rengi avcı ceketindeki turuncu tonlara uyar. Zengin süslerle bezeli ve renk renk ipek bir yeleğin üstünde, önü açık altın işli vişneçürüğü bir ceket var. Sırmalı şerit süslü siyah üç köşeli şapka, eli belinde –bu da yönetici sınıfa özgü bir jesttir– sol koltuk altında tuttuğu kuştüyü ve kılıç gibi üst konumu gösteren öteki işaretler, 18. yüzyılın aristokrat topluluğunun üyelerinden vermelerini beklediği izlenimi tamamlar. 5 yaşındaki Prens, koyu renk bir arka planın önünde resmedilmiş.

Kral VI. Edward’ın, Galler Prensi’yken Portresi
İngiliz Okulu, 16.-­17. yüzyıl (?)

Bu sıradışı resim, Windsor Şatosu Kraliyet Koleksiyonu’ndaki ünlü bir resmin kopyası olmaktan çok dikkatli bir uyarlamasıdır. Resimdeki Edward (1537­-1553), Kral VIII. Henry ile Kraliçe Jane Seymour’ın tek oğlu olup, Ocak 1547’de tahta çıktı. 10 yaşında kral olan Edward, 16 yaşında öldü. Bu kısa hükümdarlık döneminde, Katolik üvey kız kardeşi Mary’nin aynı derecede kısa hükümdarlığı sırasında (1553-­1558) aksayan Protestan davasını destekledi. Mary, Kral VIII. Henry ile Kraliçe Aragonlu Catherine’in kızı olduğu için, yarı İspanyoldu. Mary ölünce, üvey kız kardeşi Elizabeth tahta çıktı; Elizabeth’in hükümdarlığı sırasında, Protestan birliğinin gerçek teşvik edicisi olan Kral VI. Edward’ın portrelerine yönelik sürekli bir talep söz konusuydu. Bu durum, resmin varlık nedenini açıklığa kavuşturmaktadır; resim, yaklaşık 1546 tarihli orijinalinden bir kuşak sonra, ama gene 16. yüzyılda yapılmıştı.

İkizler
Orta Avrupa Okulu, 18. yüzyıl

Bu sıradışı resimde bize çarpıcı gelen ilk yön, erkek çocuklarının tıpatıp aynı giydirilmiş olmasıdır. Yüz benzerliği ve benzer boy, büyük bir olasılıkla ikiz olduklarını gösterir; giysileri, bu izlenimi daha da vurgular. Çocuklar, kumaş renk ve deseni belirgin uzun giysiler giymişlerdir. Açık somon pembesi bir zemin üzerine beyaz narin filizler içinde yiten yinelemeli açık mavi çiçek motifleri, büyük ölçekli bir desenin parçasını oluşturur. İki yanda plilerle toplanmış büzgülü bol etekli giysiler, düğmeleri ve ilikleri öne çıkaran ve geniş dekoratif cepleri çerçeveleyen sırmalı şeritle zengin şekilde süslenmiştir. Her iki çocuk da, tüylü kırmızı başlık giyer.

XIV. Louis ile Kardeşi Philippe d’Orléans
Charles Beaubrun (1604-­-1692)

İki prens, kenarı dantelli açık yakalı, Louis’ninki (1638-­1715) altın, Philippe’inki (1640-1701) gümüş sırma işli giysi ve giysiye uygun önlük giymiş. Üzerlerinde Kutsal Ruh Tarikatı kuşağı var. Philippe, elinde Kutsal Ruh’un simgesi beyaz bir güvercin tutmakta, Louis de sağ eliyle güvercini okşamakta. XIV. Louis’nin iki yanı kırmızı kurdeleli uzun saçları, başında altın tüylü beyaz dantel bir başlığı var.