Atatürk rolüyle anılmaktan gurur duyarım

Tuncay Özinel Tiyatrosu, Tuncay Özinel’in yazdığı, Ali Yaylı’nın sahneye koyduğu ‘Uyan Uyan Gazi Kemal’ adlı bir belgesel oyun sahneliyor. Tuncay Özinel anlatıcılığında, bilinmeyen ve karanlıkta kalan yönleriyle Atatürk, çok genç bir ekip tarafından canlandırılıyor. Son dönemde, yine Atatürk’ü canlandırdığı Hür Adam adlı filmle ilgili tartışmalara konu olan Mehmet Tokat, benzerliğiyle seyircileri hayrete düşürüyor.

Mehmet Tokat ile rolü ve oyun üzerine konuştuk.

Bu oyun, Atatürk’ü canlandırdığınız ilk proje değil. Role nasıl hazırlanıyor ve ne gibi tepkiler alıyorsunuz?

- Daha önce Hür Adam adlı filmde ve Şahbaba isimli belgeselde Atatürk rolünü oynamıştım. Uyan Uyan Gazi Kemal’de de Atatürk’ü canlandırıyorum. İlk zamanlar biraz tereddüt etmiştim tabii. Tamam, fiziksel olarak benziyordum. Ama beden dili, konuşma şekli ve hareketleri nasıl üstüme oturtacaktım. Role hazırlanırken Atatürk’e ait eski görüntülerden faydalandım. Üzerine kendimden de bir şeyler kattım. Zaten arada çok fazla benzerlik kurmak istemiyoruz. Çünkü Atatürk bambaşka bir karakter. Biz sadece onun fikirlerini insanlara ulaştırmaya çalışıyoruz. Bu çok büyük bir ihtiyaç, hele ki günümüzde...

Hür Adam’da Atatürk ile Said Nursi’nin karşı karşıya geldiği sahne çok konuşulmuştu. Bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?

- Aslında yönetmenimiz Mehmet Tanrısever’in inisiyatif kullandığı bir sahneydi. Çünkü senaryoda yalnızca konuşmaya yer veriliyordu. Sahneyi çekerken yönetmen bir anda “O Mustafa Kemal ise, sen de Said Nursi’sin” diyerek, ortaya anlam veremediğimiz bir soru atmış oldu. Hatta, Said Nursi’yi oynayan Mürşit Ağa Bağ ile bakıştık. “Hocam, olmaz öyle şey” dendi. Mustafa Kemal Paşa’ya karşı öyle yapılamazdı. Yani, Said Nursi’nin Mustafa Kemal karşısında ayak ayak üstüne atması fikri tamamen yönetmene aitti.

HÜR ADAM’DAN SONRA ÇEKİNDİLER

Peki, bu tartışmalar başınızı ağrıttı mı hiç?

- Oyunun yönetmeni Ali Yaylı ile TODER’nin yönetim kurulunda beraberdik. Atatürk’e benzerliğimi biliyordu. Ali Yaylı, beni Tuncay Özinel ile tanıştırdı. Uyan Uyan Gazi Kemal’deki Atatürk rolü için düşünülüyordum. Hür Adam filmindeki sahne gündeme gelince hocamız Tuncay Özinel biraz çekindi. Çünkü, insanlarda filmi izlemeseler de bir önyargı oluşuyor. Ben de filmi izledikten sonra, tekrar görüşmemizi teklif ettim. Hoca izleyince kararını verdi ve çalışmaya başladık. Benden önce birkaç oyuncu ile denemeler yapmışlar ama tam istedikleri gibi olmamış.

Aynı karakteri birçok kez canlandırmak, oyuncuda rolün üstüne yapışacağı korkusunu doğurur. Sizin böyle bir çekinceniz yok mu?

- Atatürk, her Türk oyuncunun oynamak istediği yegâne rollerden biridir. Rolün üzerime yapışmasından hiç korkmuyorum. Tam tersine, bundan gurur duyarım. Çünkü, dünya üzerinde çok etkili olmuş bir siyaset adamı, bir kahraman, bir şair... Her türlü kategoriye sokabilirim Mustafa Kemal’i. Hakikaten, ne söylediyse güzel söylemiş. Bu rol benim için hiçbir zaman dezavantaj olmaz. Ancak avantaj olur. Üç dört yıl kadar önce Kevin Costner, kendisine teklif edilen Atatürk rolü için, “Bir Türk oyuncuya daha çok yakışır” demişti. Benim resmimi görünce “Mehmet Tokat çok benziyor, o oynasın” demiş. Ben de bu konuda esprilere konu oldum tabii ki. Şimdi “Kevin Costner, Mehmet Tokat’ı işaret etti” diyorlar.

Özel tiyatrolar için belgesel oyun sahnelemek ciddi bir risk. Hiç gişe endişesi duyulmadı mı?

- Elbette risk. Belgesel oyun sahnelemek de, böyle bir oyun yapmak da ciddi riskler. Ama biz gerçek Atatürk kimliğini insanlara göstermek istiyoruz. Bizim insanlarımız tiyatroya sadece gülmek için gidiyorlar. Maalesef bugünkü durum bu. Biz ´90’lı yıllarda haftada altı oyun oynardık. Turneye çıktığımızda İstanbul’a iki ay dönmezdik. Şimdi yılda 100 oyun oynarsak, rekor kırdık, diyoruz. 15 sene sonra geldiğimiz hale bakın. Devlet
politikasını göz önünde bulundurunca bunu tahmin edebiliyorduk. Bir ara aynı krizi sinema sektörü de yaşadı. Ama devlet el attıktan sonra hasılatlar çok yükseldi. Nerdeyse Avrupa sinemaları ile yarışacak hale geldik. Devlet özel tiyatroları desteklerse, aynı yükseliş tiyatroda da yaşanacaktır

YÖNETMEN ALİ YAYLI: TAŞLAR BAĞLANDI KÖPEKLER SERBEST

Benim gençliğimde terörist, Lenin, Hitler, hatta Mao demek yasaktı. Bunun için dayak yiyorduk polisten, yargılanıyorduk. Bugün aynı şey Atatürk denince oluyor. Atatürk’ün vefatı üzerinden yüzyıllar geçmemesine rağmen, onunla ilgili birçok bilgi saklanmıştır.

Kayıtlarda vardır ama yurttaşlarla paylaşılmaz. Meraklısı öğrenir ancak. Kimse bu bilgileri yalanlamaz, ama bunlar yok sayılır. Atatürk bugün korkulan bir şahıs haline geldi. Ülkede gözü olanlar zaten Atatürk’ten korkuyordu. Yerli işbirlikçileri yaratıldıktan sonra, içeride de Atatürk’ten korkulur oldu.

Bazı okullarda Atatürk fotoğrafı yok örneğin. Nedenini sorduğunuzda “Herkes kendi liderinin fotoğrafını asmaya kalksa kargaşa çıkar” cevabını veriyorlar. Bir arkadaşım, Atatürk döneminde dine bakışla ilgili bir belgesel çekti. Ama hiçbir televizyon gösteremiyor. Çünkü taşların bağlandığı ama köpeklerin serbest bırakıldığı bir çağı yaşıyoruz. Bizim bu oyunda yapmak istediğimiz insanları kendine getirmek.

Uyan Uyan Gazi Kemal dramatik bir belgesel. Atatürk’ün bilinmeyen yönlerini sahneye taşıyor. Seyirciler Atatürk’ün söyledikleri ve yaşadıkları, onun asıl kimliği karşısında epey şaşırıyorlar.