Astımdan korunmanın yolları

Ancak bazı basit önlemlerle astım ataklarından korunmanız mümkün. ÖrneÄŸin; güçlü kokulardan, parfümlü sabun, ÅŸampuan, losyon ve tütsülerden uzak durun. Tüylü koltukları, minderleri ve fazla yastıkları kaldırın. Yatak takımlarınızı toz geçirmeyen, fermuarlı nevresim takımlarıyla kaplayın.                      Â

Medical Park Fatih Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Adil Can Güngen; modern hayatın önemli bir sağlık sorunu haline gelen astım hastalığıyla ilgili bilinmesi gerekenleri ve alınabilecek pratik önlemleri anlattı:

Astım nedir?            Â
Astım; hava yollarının kronik, infilamatuar bir hastalığıdır. Duyarlı kişilerde; ataklar halinde seyreden nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ve göğüste sıkışma hissi ile seyreder. Şikayetler kendiliğinden düzelebilir, giderek şiddetlenebilir ya da ilaçlarla ortadan kalkabilir. Bu inflamasyonun oluşmasında genetik ve çevresel faktörler rol oynar. En önemli genetik risk faktörü alerjidir (atopi).

Görülme sıklığı nedir?
Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) verilerine göre; dünyada yaklaşık 300 milyon kişinin hastalığı olan astım, en fazla çocukları etkiliyor. Modern hayatın önemli bir sağlık sorunu haline gelen astım; hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkeler için önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde yapılan araştırmalarda, nüfusun yaklaşık yüzde 5'inin astım hasta olduğu ortaya çıkmıştır.

Astım tanısı nasıl konur?
Astım tanısının temeli, hastanın öyküsüne dayanır. Hastalar, şikayetlerini tipik olarak; ataklar halinde seyreden ve özellikle geceleri şiddetlenen hırıltılı solunum, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma hissi ile tarif ederler. Grip veya üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası ortaya çıkan öksürüğün üç haftadan uzun sürmesinden ya da her geçirdikleri gribal enfeksiyonun göğse inmesinden yakınabilirler. Bazen hastalık, sadece inatçı öksürükle dahi seyredebilir. Astım semptomlarının özelliği, tekrarlayıcı olmasıdır. Bazı etkenler hastalığı provoke edebilir. Mesela irritan (tahriş edici) gazlar (sülfür dioksit, karbon monoksit), alerjenler, egzersiz, virüsler, enfeksiyonlar, ilaçlar ve stres hastalığı provoke eden nedenlere örnek gösterebilir. Tanı ve değerlendirmede hastalara solunum fonksiyon testi ve PEFmetre ölçümleri yapılır. Özellikle çocuklarda basit egzersiz testi uygulanabilir. Bazı hastalara ise 'nonspesifikbronş provakasyon' testi uygulanabilir.

EYLÃœL VE EKÄ°MDE GRÄ°P AÅžINIZI YAPTIRIN

Nasıl tedavi edilir?
İlk yapılması gereken; hastalığı tetikleyen risk faktörlerinden ve provoke eden etmenlerden kaçınmaktır. Hastalığın tedavisinde kontrol edici ve semptom giderici ilaçlar mevcuttur. Hastalığın ağırlığına, hastanın kliniğine ve solunum fonksiyon testlerine göre tedavi düzenlenmektedir. Astım hastalarının (yıllık 2-3 kez) düzenli kontrollerini de ihmal etmemesi gerekir. Kontrol altına alınmış astımlı bir hastada, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları hastalığın semptomlarını alevlendirebilir. Bu nedenle astım hastasının her yıl eylül ve ekim aylarında grip aşısı olması gerekir.

Risk faktörleri nelerdir?
" Atopi: Kişinin alerjik bozukluk geliştirmesine yol açan kalıtımsal ve yapısal özellikler
" Sigara: Astımın en büyük tetikleyici risk faktörüdür.
" Alerjenler
" Solunum yolu enfeksiyonları
" Mesleksel uyaranlar ve hava kirliliği: Sürekli duman ve kimyasal partiküller gibi dış etkenlere maruz kalanlarda hastalığın ortaya çıkması beklenebilir.

Ailenizde astımlı bir kişi olduğunu biliyorsanız, bebeğinizde astım başlamaması için hangi önlemleri almalısınız?
" Gebelik sırasında sigara içmeyin.
" Doğumdan sonra da bebeğinizden ve evinizden sigara dumanını uzak tutun.
" Bebeğinizin yatağına özel toz geçirmeyen örtü örtün.
" Kedi ve diğer tüylü hayvanları evinizde barındırmayın.

ASTIM HASTALARININ ALABİLECEĞİ 15 ÖNLEM

1- Astım atağını başlatan eşyaları (tüy ve hav bırakan pelüşlü eşyalar, toz tutabilecek yapıda perdeler) evinizden uzak tutun.
2- Astımlı birçok kişi tüylü hayvanlara alerjiktir. Bu tür hayvanlarınız varsa dışarıda tutun.
3- Hayvanların yatağa çıkmasına veya yatak odasına girmesine izin vermeyin.
4- Sigara içmeyin. İçiyorsanız da, bırakmak için yardım alın.
5- Güçlü kokuları evden uzak tutun. Parfümlü sabun, şampuan veya losyonlardan kaçının. Tütsülerden uzak durun.
6- Astımlı kişinin yatak odasında özel düzenlemeler yapın.
7- Halı ve kilimleri kaldırın. Bu tip materyaller tozu ve küfü çekerler. Parke veya kalebodur gibi toz tutmayan zemin döşemeleri tercih edin.
8- Tüylü koltukları, minderleri ve fazla yastıkları kaldırın. Bunlar toz toplarlar.
9- Yatak takımlarınızı toz geçirmeyen ve fermuarlı nevresim takımları ile kaplayın.
10- Kuş tüyü ya da samandan yapılmış yastık, döşek kullanmayın. Elyaf malzemeli özel astım yastık ve yatak takımları kullanılabilir.
11- Çarşaf ve nevresim takımlarını sık sık, çok sıcak suda yıkayın ve güneşte kurutun.
12- İçerdeki havayı temiz ve taze tutmak için pencereleri açın.
13- Yemek pişirirken oluşan buhar ve güçlü kokulara karşı pencereleri olabildiğince açın.
14- Pişirme sırasında odun ateşi veya gaz ocağı kullanıyorsanız; oluşan dumanın çıkması için pencereyi sürekli, bir miktar açık tutun.
15- Dışarıdaki hava egzoz gazı, araba, fabrika dumanı veya çiçek ve ağaç polenleri ile kirlenmiş ise pencerelerinizi kapalı tutun.

BU Ä°ÅžLERÄ° ASTIM HASTASI EVDE YOKKEN YAPIN!

" Süpürge, elektrikli süpürge ve toz bezi ile temizlik yapmak
" Boya - badana yapmak
" Böcek ilacı olarak sprey, filit vs. yapmak
" Güçlü temizleyiciler kullanmak
" Çok kokan yiyecekler pişirmek

DOKTOR KONTROLÃœNDE SPOR YAPILABÄ°LÄ°R

Astım semptomları genellikle egzersizi takip eden birkaç dakika içinde gerçekleşir. Bu nedenle; yıllarca astımı olan kişilerin spor yapmamaları gerektiğine inanılmıştı. Oysa doktorunuzun kontrolü altında yavaş bir tempo ile başlayarak 30 dakikalık aerobik ya da egzersiz yapmak uygun olabilir. Egzersiz hareketlerine eş değer olarak yapılacak orta mesafeli yürüyüşler veya havuzda yüzmek de alternatif spor faaliyetleri arasında görülebilir. Düzenli spor aktiviteleri, çocuk yaştaki astım hastalarının akciğer gelişimine olumlu katkı sağlar. Bir spor programına başlamadan önce doktora mutlaka danışılmalı; spor yapılan süreç içerisinde ne tip semptomların geliştiğini bilmek, doktorunuzun sizin için en iyi egzersiz planını yapması konusunda yardımcı olacaktır. Örneğin; doktorunuz, egzersiz süreçlerinde yaşadığınız değişimlere göre ilaçlarınızı değiştirebilir ve ilaç alım zamanlamanıza karar verebilir.

KLÄ°MALARIN FÄ°LTRELERÄ°NE DÄ°KKAT!

Düzenli bakımı yapılmayan araç ve kapalı alan klimalar; küf mantarlarının, bakterilerin ve tozların birikmesine bağlı olarak, astım hastalığının alevlenmesine neden olur. Bu nedenle; cihazların periyodik filtre bakımlarının yapılması, astım hastaları için önem taşır.