Artık her kadın özel

62 yaşında bir kadın, hormon replasman tedavisi almak için doktora baÅŸvuruyor. Kadın vajinal kuruluktan ÅŸikayet ediyor. Bu derdinden kurtulmak isterken, miyokard infarktüsten de korunmayı da gözardı etmiyor. Anlattıklarından 3 ay önce göğüs aÄŸrısı atağı geçirdiÄŸi ve koroner arter hastalığı tanısı aldığı anlaşılıyor. Total kolestrolü ve kötü huylu kolestrolü yüksek. Trigiliseridleri ise normal...Böyle bir hasta yaklaşık 3 yıl önce aynı ÅŸikayetlerle doktora gitseydi mutlaka HRT (hormon replasman tedavisi-östrojen, progesteron ve bazen androjen) önerilecekti. Çünkü 1990'ların başından beri HRT'nin menopozun yol açtığı ateÅŸ basma ve terleme periodları, sinirlilik, uyku bozuklukları, halsizlik, enerji azlığı gibi sorunların yanında, koronerleri koruduÄŸu, aterosklerozu (damar kireçlenmesi) önlediÄŸi yönünde yaygın bir inanış vardı. Bu nedenle kalp krizini önlemek için mutlaka hormon öneriliyordu. Ama artık öyle deÄŸil.Clinic Kadın SaÄŸlığı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Timur Gürgan'ın verdiÄŸi bilgiye göre, menopozun saÄŸlığın üzerindeki etkileri yanında kadınların bu dönemi yaÅŸamaktan korkmaları gibi yönleri de bulunuyor. Kadınlar, fonksiyonlarının, cinselliklerinin, fiziksel kuvvet ve çekiciliklerinin bittiÄŸini veya bitmesi gerektiÄŸini düşünüyorlar. Aktif yaÅŸamdan soyutlanma eÄŸilimi gösterenler de oluyor. Sonuçta, kocası, çocukları ve çevresine karşı uyumsuz hatta reaksiyoner olabiliyorlar. YaÅŸam kaliteleri iyice bozulabiliyor. Bu nedenle menopoz tedavisini yani HRT'yi tümden reddetmek de mümkün deÄŸil. Ama günümüzde menopoza giren her kadın, ayrı ayrı deÄŸerlendiriliyor. Kadınlarda menopoz döneminde hormon eksikliÄŸinden etkilenme oranları ve belirtilerin ÅŸiddetleri kesinlikle aynı deÄŸil. Genetik yapı, çocukluk ve genç kızlık dönemindeki beslenmesi, yaÅŸam tarzı, yaÅŸadığı bölge, beslenme alışkanlıkları, ailesindeki hastalıklar, kendi hastalıkları, kullandığı ilaçlar, aile içi iliÅŸkiler, psikolojik kiÅŸilik yapısı, önceki hormonal durumu, doÄŸum sayıları, eÄŸitim ve kültür düzeyi, mesleÄŸi, ekonomik durumu gibi etkenler kadınlarda menopoz döneminin farklı yaÅŸanmasına neden olur. Dolasıyla bu farklılıklar deÄŸerlendirilmeden tedavinin planlanması yanlış. Hatta bu kiÅŸiselleÅŸtirilmiÅŸ yaklaşıma ek olarak ABD'nin önde gelen menopoz merkezlerinde de ‘menopozlu kadınla yıllık kontrat’ konsepti yerleÅŸiyor. Sanal anlaÅŸmaya göre, kadınların menopoz tedavisi yıllık planlanıyor ve ihtiyaca göre deÄŸiÅŸtirilebiliyor.CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve DoÄŸum Anabilim Dalı Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Tarık Altınok'un verdiÄŸi bilgiye göre; kadınların dikkatle dinlenmesi ve geçirilen hastalıkların bilinmesi önemli. Ayrıca kadın tepeden tırnaÄŸa muayeneden geçiyor. Smear testi yapılıyor. Östrojenler karaciÄŸerde parçalandıkları için karaciÄŸer testleri isteniyor. Genital organların ultrasonografisi ve mamografisi çekiliyor. Rahimiçi kalınlığı araÅŸtırılıyor. Tekrar karşılıklı oturulup menopoz tedavisinin yararları, olası zararları anlatılıyor. Hormon replasman tedavisinin uygulanıp uygulanmayacağına karar veriliyor. Karar uygulanması yönündeyse, 7-10 yıl sürecek östrojenli günler baÅŸlıyor. HRT tedavisinde, rahim kanserinden korunmak amacıyla östrojenin yanısıra progestin hormonu da veriliyor. KALP HASTALIÄžI RÄ°SKÄ° ARTIYOR Menopoza girmeden az önce ve menopozun erken döneminde kadını rahatsız eden belirtilerin başında ‘sıcak basmaları’ geliyor. Sıcak basması çok ani baÅŸlıyor. Göğüs bölgesinde baÅŸlayıp boyun ve baÅŸa doÄŸru gidiyor. 3-4 dakika sürüyor ama bazen uykudan uyandırmaya yetiyor. Ancak her sıcak basmasında, ‘menopoza girdin’ diyerek, östrojene sarılmamak gerekiyor. Önce ayırıcı tanı yapmak lazım. Bunun için bazı testler var. Nadiren de olsa tiroid hastalıkları, böbrek üstü bezine ait bazı kanserler, verem, sıtma, anksiyete (sıkıntı), panik atak da sıcak basması yapabilir. Menopoza baÄŸlı yine dikkati toplayamama, yorgunluk, sinirlilik, baÅŸaÄŸrıları gibi yaÅŸam kalitesini bozan belirtiler de çıkıyor. Spazmlar, karıncalanma da baÅŸlayabilir. Orta dönemde (menopoza girdikten 3-4 yıl sonra) cinsel organlarda kuruluk, buna baÄŸlı cinsel iliÅŸkide aÄŸrı ve kanama, ciltte kuruluk, saçlarda dökülme, göğüslerde sarkma, küçülme, kıllanmada artış görülüyor. Bir ileri dönemde ise osteoporoz (kemik yoÄŸunluÄŸunda azalma) gibi hastalıklar baÅŸlıyor. Menopoza giren kadınlarda kalp ve damar hastalıkları, miyokart infarktüsü riski artıyor. ÇOÄžUNLUK ÖSTROJEN ALABÄ°LÄ°RMenopoza giren kadınların yüzde 50-60'ı östrojen tedavisi alabilir. Menopoz tedavisi baÅŸladıktan sonra da hasta- doktor iletiÅŸimi sürmeli. Tedaviye baÅŸladıktan 1-2 ay sonra kadın hekimine görünmeli. Östrojenin yan etkileri araÅŸtırılmalı. ÖrneÄŸin, östrojen tansiyonu yükseltebilir, düzensiz kanamalar yapabilir ya da memelerde aÄŸrıya yol açabilir. 4-6 ayda bir klinik muayene tekrarlanır. Yılda bir kez de mamografi istenir. Östrojenle esas hedeflenen osteoporozun önlenmesi. Bunun için östrojenin en az 7 yıl verilmesi gerekiyor. Östrojen verilemeyecek hastalara da kemik yapısını güçlendirici, kemik yapımını artıran ilaçlar öneriliyor. Östrojen eksikliÄŸine baÄŸlı sorunlardan korunmak için Kalp ve damar hastalıklarından, saÄŸlıklı diyet, ideal vücut ağırlığına inme, sigarayı bırakma, hipertansiyonları ve kolestrolleri yüksekse kontrol altına almayla korunabilerler. Osteoporozu önlemek için düzenli egzersiz yapabilir, kalsiyum ve vitamin D alabilerler. Sıcak basmalarına karşı çok sayıda alternatif ilaç alabilerler. Vajinal kuruluk için kayganlaÅŸtırıcı kullanabilirler. HRT ilaçlarıAğızdan, derialtı implantlar, vajinal krem ve ovüller, deri üzerine uygulanan jeller ve kremler, deri üzerine uygulanan yamalar ÅŸeklinde veriliyor. Östrojenin sık rastlanan yan etkileri: Memede hassasiyet, bulantı, baÅŸaÄŸrısıProgesteron sık rastlanan yan etkileri:Kesilmesine baÄŸlı kanama, gaz (karında), baÅŸaÄŸrısı, davranış deÄŸiÅŸiklikleriÖSTROJEN HANGÄ° DURUMDA VERÄ°LMELÄ° YA DA VERÄ°LMEMELÄ°Tartışmalı durumlarÖstrojene duyarlı olmayan meme veya rahim kanseri geçirenlerKronik karaciÄŸer hastaları (pıhtılaÅŸma faktörlerini artırıyor), Miyokart infarktüsü geçirenlerPıhtılaÅŸmayla seyreden pankreas, safrakesesi, fibrokistik meme, ailevi hiperlipidemi hastalığı bulunanlarÖstrojene duyarlı hipertansiyon hastalarıMiyomları ve endometriozis gibi sorunları olanlarÖstrojene duyarlı migren aÄŸrısı çekenlerKesinlikle alınmamalıMeme kanseri şüphesi.Akut akciÄŸer hastalığıYakın zamanda tromboembolik bir olay yani damar tıkanması, kan pıhtılaÅŸması geçirenlerRahim kanseri şüphesi ya da rahim kanseri öyküsü olan (tedavi görmüş) Tanı konmamış vajinal kanaması olanlar Tavsiye edilmiyorSafra kesesi hastalıkları (artırır)MiyomEndometriozisMigren hastalıkları KaraciÄŸer yetersizliÄŸi Yüksek trigliseridTromboemboli geçirenlerÂ