Arkanı dön ve çık sigara içemiyorsun artık

İrlanda, dünyada ilk kez ülke çapında ‘kapalı mekanlarda sigara içme yasağı’ getiren ülke oldu. Başta büyük tepki çeken, İngiltere ve Hollanda’ya ‘sigara turları’ düzenlenmesine dahi neden olan uygulama artık kabul görmüş durumda. Norveç ve Hollanda, İrlanda’nın izinden gidiyor. 2005’te bu ülkelerde de yasaklar başlayacak. Geçtiğimiz hafta gittiğim İrlanda’dan ‘sigara yasağı’yla ilgili ilginç gözlemlerle döndüm.

İrlanda, geçtiğimiz mayıs ayında publarda koyduğu sigara içme yasağının keyfini sürüyor. İrlandalı tiryakiler mevsim yaz olduğu için sigaralarını keyifle pubların yada restoranların önünde tüttürüyor. Tiryakiler hem bu sayede gürültüsüz bir ortamda içlerine duman çekme olanağı buluyor, hem de sigara içenlerin yarenliği eskiye oranla daha tatlı oluyor.

Geçtiğimiz hafta dünyanın en büyük mikro çip üreticisi Intel’in yeni fabrikasının açılışı töreni için İrlanda’daydım. Sigara yasağına rağmen publar doluydu. Sigara içmek isteyen İrlandalı’lar kapı önüne çıkıyor, sigarasını içiyor içeri giriyordu.

KOLAY OLMADI

Restoranlarda ise yemek sonrası sigara keyfi kaldırımda yapılıyor. Uzun tartışmalardan sonra kapalı mekanların tümünde sigara içme yasağı getiren İrlanda rahat görünüyor.

İrlanda bu sigara yasağı ile Avrupa’da ilk olmanın gururunu yaşıyor. AB’nin bu görece fakir ve publarıyla tanınan üyesi ‘ulusal çapta sigara yasağı ile bir ilki gerçekleştiriyor. İrlanda’da yaşanacak deneyim önemli. İrlanda’nın ardından AB’nin diğer iki ülkesi sigara yasağına hazırlanıyor. Gelecek yıl kısmi sigara yasağı başlatacak olan Norveç ve Hollanda dikkatle İrlanda’yı izliyor. Her iki ülkede gelecek yıl kapalı mekanlarda sigara yasağını uygulamaya başlayacak. AB’nin bu diğer iki cesur üyesi de İrlanda’da sigara yasağı sürecini merakla takip ediyor.

İrlanda’da sigara yasağı uzun tartışmalardan sonra yürürlüğe girdi. Geçtiğimiz yılın tümünü tartışmalarla geçiren İrlanda’da kamu sağlığını savunanlar ve çevreciler tartışmayı kazandı. İrlandalı’nın günlük yaşamında çok önemli yeri olan publarda içki yasağı konusu gündeme geldiğinde tartışmayı başlatanlara deli gözüyle bakılıyordu. Yetişkinlerin yüzde 28’inin sigara kullandığı, İrlanda birası ‘Guiness’ ile sarma sigara içmenin neredeyse bir davranış biçimi haline geldiği bu ülkede kapalı mekanların tümünde sigara yasağı getirmek yüzlerce yıllık bir geleneği yıkmakla eş anlama geliyordu.

Ancak İrlanda hükümeti sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarını, bu sorunların ülke ekonomisi üzerinde yarattığı olumsuz etkileri göz önüne alarak sigarayı yasakladı.

İrlanda’da yapılan bir araştırma 2003 yılında restoranlarda çalışan 150 kişinin sigaranın yarattığı yan etkiler nedeniyle hayatını kaybettiğini gösteriyordu.

PASİFLERİN ZAFERİ

İrlanda, sigara içenlerin yüz yüze kaldığı sorunlar kadar pasif içicilerin karşılaştığı sorunları inceleyerek sigara yasağına karar verdi.

Bu karar aynı zamanda İrlanda’yı ulusal çapta kapalı tüm mekanlarda sigara içme yasağı koyan ilk ülke yaptı. İrlanda’da sigara içme yasağını delmenin cezası ise üç bin Euro.

Sigara içmeye başta ABD olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde getirilen kısıtlamalar ‘insan hakları tartışması’ ile birlikte sürüyor. Sigara içmeyi savunanlar sigara içmenin bireysel hak olduğunu, bu hakkın kısıtlanamayacağını belirtirken, sigara içmeye karşı olanlar sigara içenlerin sadece kendilerine değil asıl olarak çevreye zarar verdiğini ve bu nedenle toplu olarak bulunulan kapalı mekanlarda sigaranın yasaklanması gerektiğini savunuyor. Sağlık örgütleri ve çevreciler toplu yerlerde sigara içmenin başkalarının ölümüne neden olacak kadar ağır bir hareket olduğunu savunuyor.

AB ülkelerinde hükümetlerde sigaraya karşı gün geçtikçe daha kararlı mücadele veriyor. Hükümetler, sigaraya konulan vergileri yükseltirken, sigara paketlerinin üzerine büyük harflerle ‘ SİGARA ÖLDÜRÜR’ yazılıyor.


Hak mı, insan hakları ihlali mi?


İrlanda Hükümeti’nin koyduğu yasak ilk anda yoğun tepkiyle karşılanmış, ‘biramızı rahat rahat sigara ile birlikte içmek istiyoruz’ diyenler için İngiltere ve Hollanda’ya tur bile düzenlenmişti. Ancak geçen iki aylık sürede uygulama büyük ölçüde oturdu. Sigara konusunda yapılan tartışmalar manşetlerden düştü, yasağın doğru olup olmadığı tartışma konusu olmaktan çıkarıldı.

Yasak konulduğunda en önemli eleştirilerden birisi yaşlılarla ilgiliydi. Ömrü boyunca bir elde bira bir elde sigara yaşayan, pubların kararmış döşemelerine ve tavanlarına keyifle sigaralarını üfleyen yaşlılar bu değişime nasıl ayak uyduracaktı? Ancak yaşlılarında değişime kolaylıkla ayak uydurduğunu söylemek mümkün. Dublin’de düzenlenen bir eğlence gecesinde yaklaşık 600 yaşlı vardı ve iki saat boyunca yemek yiyip içki içtikleri geniş salonda oyunu seyrederken kimse dışarı çıkıp sigara içmedi.

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içerisindeki payının yüksek olduğu AB ülkelerinde yasaklar konulurken yaşlıların durumunun ne olacağı ayrıca tartışılıyor.

Sigara içmek bireysel hak mı, insan hakları ihlali mi?


Avrupa’da en mutsuz Hollandalılar, en mutlu Norveçliler


StepStone adlı insan kaynakları sitesinin yaptığı çalışan memnuniyeti anketi, Avrupalı işverenlerin büyük bir sorunla karşı karşıya olduğunu ortaya çıkardı. Anketin sonuçlarına göre Avrupalıların yüzde 50’ye yakını işinde mutlu değil ve ilk fırsatta ceketini alıp gitmeyi düşünüyor.

İki bin 500 kişinin katıldığı ankete yanıt verenlerin yalnızca yüzde 23’ü şu an çalıştığı işinde mutlu olduğunu ve başka bir iş aramadığını söyledi. Ankete katılanların neredeyse yarısı daha iyi teklif almaları halinde hemen istifa edeceklerini belirtti.

İşlerinde en mutsuz olanların başında yüzde 56’yla istifalarını ceplerinde taşıyan Hollandalılar geliyor. Alman çalışanların yüzde 52’si, İsveçliler’in de yüzde 51’i ilk fırsatta işini değiştirmeyi düşünüyor.

Ankete göre Avrupalılar arasında işinden tek memnun olan Norveçliler. İşinden çok memnun olduğunu ve asla değiştirmeyi düşünmediğini söyleyenlerin oranı yüzde 53. İtalyanların yüzde 16’sı, Belçikalılar’ın yüzde 18’i memnuniyet bildirirken, Hollandalı ve Alman çalışanların yüzde 20’si işinden memnun olduğunu söylüyor.