Araç tutması tatilinizi zehir etmesin!
Güncelleme Tarihi:
Tatil hepimizde güzel anılar, dinlence ve keyif çağrıştırır. Yaz tatilinde yaşadığımız mekânlardan uzaklaşıp Ege ya da Akdeniz kıyılarına atarız kendimizi. Bazılarımız için ise yol araç tutması nedeniyle bitmek bilmez bir işkence haline dönüşüverir. Hep mavi yolculuk yapmak ister ancak deniz tutar korkusuyla cesaret edemeyiz.
Tıpta araç tutmasına hareket hastalığı adı verilmektedir. Öncelikle neden olduğu konusunda bilgi vermek ve neler yapabiliriz konusunda bilgilendirmek tatil öncesinde yola çıkmadan yararlı olacak düşüncesindeyim.
Hareket hastalığı deÄŸiÅŸik yönlerde ivmelenmeye baÄŸlı geliÅŸen ve ciddi bir hastalık olmamakla birlikte kiÅŸiyi rahatsız eden bir bozukluktur. Her yıl iki milyon kiÅŸi bu nedenle doktora baÅŸvurmaktadır. Bazı kiÅŸiler, uçaÄŸa, arabaya ve en çok da deniz taşıtlarına bindiklerinde baÅŸ dönmesi, mide bulantısı hatta kusmadan yakınırlar.ÂTıp dilinde bu yakınmaları özetleyen ‘vertigo’ terimi Latince kökenli olup ‘dönmek’ anlamına gelmektedir. Sersemlik, vertigo, hareket hastalığı denge algılarıyla ilgili sorunlardır. Denge duyusu, iç kulak, gözler, derin duyular, kaslar ve eklemler ile merkezi sinir sistemi arasındaki karmaşık iliÅŸki sonucunda oluÅŸur. Hareket hastalığı bulguları merkezi sinir sisteminin diÄŸer sistemlerden birbiri ile çeliÅŸen iletiler alması ile ortaya çıkar.
Örneğin fırtınalı bir havada uçak yolculuğu yapıyorken uçağınız bir hava boşluğuna düştü diyelim. Vücudunuzdan derin duyularınız yoluyla gelen uyarılar düşüyor olduğunuz mesajını beyne iletirken gözleriniz sadece uçağın iç mekânını algıladığından hiçbir değişiklik yok mesajı iletecektir. Bu birbiriyle uyumsuz veriler sonucunda hareket hastalığı yakınmaları ile karşı karşıya kalırsınız. Aynı şekilde arabanın arka koltuğunda yolculuk yaparken ya da yolda kitap okuyorsanız gözleriniz hareket algılamaz ancak iç kulağınız ve derin duyularınızdan gelen uyarılar hareket ettiğinizi söyler. Tüm bu karışık sistemin çelişkili mesajları nedeniyle mide bulantısı, kusma gibi yakınmalar oluşur.
Aslında bu hastalık geçici ve önemli sonuçlara yol açmayan bir durumdur. Ancak kişiyi gerçekten çok rahatsız eder ve kısıtlar.
Elbette baş dönmesi ve denge bozukluğu yakınmalarına yol açan bir çok hastalık vardır. Özellikle iç kulakla ilgili hastalıklar, tansiyon ve damar hastalıklarıyla ilgili problemler ve nörolojik bazı hastalıklar denge bozukluğuna neden olabilirler. Ancak hareket hastalığında yakınmalar fizyolojik bir bozukluk nedeniyle oluşmamaktadır. Bu nedenle eğer yolculuklarda araç tutmasından yakınıyorsanız bir takım önlemlerle daha rahat edebilirsiniz.
1.                ÂAraçta mutlaka gözünüzün hareketi görebileceÄŸi bir yere oturmalısınız. ÖrneÄŸin otomobilde ön koltuÄŸa oturmalı, gemide ufuÄŸa bakmalı ve uçakta mutlaka pencere kenarını tercik etmelisiniz. Uçaklarda kanat üzeri daha az hareket edeceÄŸinden tercih edilebilir.
2.                ÂYola çıkmadan önce sindirilmesi güç ve baharatlı gıdalardan kaçınınız. Yapılan araÅŸtırmalar dolu mide ile yola çıkmanın yakınmaları arttırdığını göstermiÅŸtir.
3.                ÂAni baÅŸ hareketleri denge bozukluÄŸu yaÅŸayan kiÅŸilerde hastalığı körükleyecektir. Bu nedenle başınızı saÄŸa ve sola hızla çevirmekten sakınınız. Başı boyun hareketiyle çevirmek yerine vücut ile birlikte dönmeye çalışınız.
4.                ÂHastalığın artmasına neden olabilecek sigara, kafein ve tuz gibi maddelerden uzak durunuz.
5.                ÂYakınmanızı arttırabilecek stres, üzüntü, sinirlenme, alerji gibi etkenlerden korununuz.
6.                ÂYola çıkmadan önce doktorunuzun önereceÄŸi mide bulantısını önleyici bir ilaç kullanabilirsiniz.
Araç tutması olan kişilerin yol arkadaşlarına da onları konuşturmamak ve kendilerine bakmak zorunda bırakmamak gibi görevler düşmektedir.
Araç tutması genellikle kişinin kendi kendine yenebileceği bir hastalık olup ileri boyutta yakınması olanlarda doktor tarafından verilebilecek sakinleştirici ilaçların faydası olmaktadır. Yola çıkmadan önce bu önerilere kulak vermeniz tatile daha sağlıklı başlamanızı sağlayacaktır.
Op. Dr.Abdülkadir GÖKSEL