Alzheimer’ın 10 işareti

YaÅŸlandıkça belleÄŸinizin güçsüzleÅŸmesi bir ölçüde normaldir. Ama Alzheimer hastalığındaki belirtiler, bellekteki sıradan deÄŸiÅŸikliklerden çok farklıdır. Bu konudaki iÅŸaretler neler?Alzheimer hastaları iletiÅŸim, öğrenme, düşünme ve çözüm bulmada ciddi güçlükler çekerler. Bu problemler zamanla onların iÅŸ, sosyal aktivite ve aile yaÅŸamlarını olumsuz yönde etkiler. Alzheimer’a erken dönemde tanı koymak bu nedenle yararlı ve gereklidir. Bu hastalıkla ilgili en önemli belirtileri bir kenara not edebilirsiniz. 1Bellek kaybını dikkatli izleyin: Bellekteki bozulmanın en erken iÅŸareti, son zamanlarda öğrenilen ‘yeni bilgilerin unutulması’dır. Randevuların, isimlerin ya da telefon numaralarının zaman zaman unutulması bir ölçüye kadar normaldir. Alzheimer hastaları ise böyle ÅŸeyleri daha sık unuturlar ve daha sonra da hatırlamazlar. 2Günlük iÅŸleri yapmada zorluk var mı: Alzheimer hastalığı ile iliÅŸkili bellek kaybı yaÅŸayanlar, normal ÅŸartlarda gün içinde nasıl yapılacağını düşünmeden yaptığımız sıradan günlük aktiviteleri yapmada bile zorluk çekerler. Alzheimer hastası basit bir yemeÄŸin nasıl hazırlanacağını bilemez ve zamanla ev iÅŸlerini yapamaz hale gelir. 3KonuÅŸma güçlükleri var mı: Bazen herkes doÄŸru sözcüğü bulmada zorlanabilir. Alzheimer hastası ise en basit sözcükleri bile unutabilir veya o sözcüklerin yerine çok anlamsız olanlarını yerleÅŸtirebilir. KonuÅŸmasını yersiz ve anlamsız zamanda deÄŸiÅŸtirebilir ya da anlaşılması çok güç ÅŸeyler söyleyip yazabilir. ÖrneÄŸin diÅŸ fırçası için ‘aÄŸzım için kullandığım ÅŸey’ yakıştırmasını yapabilir. 4Zaman ve yer kavramının karıştırılması önemli bir belirtidir: Bazen ‘bugün haftanın hangi günü’ olduÄŸunu veya ‘şimdi nereye gideceÄŸinizi’ unutmanız normaldir. Ancak Alzheimer hastaları kendi yaÅŸadıkları sokağı, nerede olduklarını ve buraya nasıl geldiklerini de unutabilirler, evlerine nasıl döneceklerini hatırlamazlar.5Zayıf yargılama-karar verme yeteneÄŸi tehlikeli olabilir: Hiç kimse her zaman mükemmel karar verici veya yargılayıcı deÄŸildir. Alzheimer hastalarında kararlar ve yargılar dramatik bir hale gelebilir. Hastalar havaya bakmadan ılık bir günde birkaç tane hırka ya da kazağı giyebilirler. Çok soÄŸuk bir havada sadece tek bir tişörtle sokaÄŸa çıkabilirler. Para harcarken doÄŸru kararlar veremezler. Marketlere, evlerine gelen tamircilere veya ürünlere gereÄŸinden fazla veya az para verebilirler.6Düşünmede yaÅŸanan sorunlar tipiktir: Ä°ÅŸler çok yoÄŸun olduÄŸunda notlarınızı hatırlamak ve dengelemek sizin için de oldukça zorlaÅŸabilir. Ancak Alzheimer hastaları bu notların neler olduÄŸunu deÄŸil, ne iÅŸe yaradıklarını da unutabilirler. 7EÅŸyaların yerlerini ÅŸaşırma sık görülür: Anahtar ya da cüzdanımızı hepimiz zaman zaman yanlış yerlere koyup unutabiliriz. Ancak Alzheimer hastaları, eÅŸyalarını oldukça farklı ve anlamsız yerlere koyabilirler: Buzdolabına ütüyü, ÅŸekerliÄŸin içine kol saatini koyup unutabilirler. 8Ruh hali ve davranış deÄŸiÅŸikliklerine dikkat: Ä°nsanlar zaman zaman mutsuz olabilirler. Ancak bir Alzheimer hastası, hiçbir neden yok iken aniden ruh dalgalanmaları gösterebilir. Sakinken birden sinirlenip sonra da gözyaÅŸları dökebilirler.9KiÅŸilik deÄŸiÅŸiklikleri sorun yaratabilir: Ä°nsanların yaÅŸla birlikte kiÅŸilik deÄŸiÅŸmeleri yaÅŸamaları normaldir. Ancak bir Alzheimer hastasının kiÅŸiliÄŸi, çok hızlı ve çok fazla deÄŸiÅŸebilir. Oldukça şüpheci, korkak ya da aile üyelerinin yardımına muhtaç olabilirler. 10GiriÅŸimcilik yeteneÄŸinin azalması anlamlıdır: Ev iÅŸlerinden, iÅŸ aktivitelerinden ya da sosyal zorunluluklardan bazen kaçmak ya da sıkılmak doÄŸaldır. Ancak Alzheimer hastası çok pasif hale gelip, saatlerce televizyon karşısında oturabilir, normalden fazla uyuyabilir ya da günlük doÄŸal aktiviteleri yapmak istemeyebilir. Siz de kendinizde veya yakın çevrenizde bu ve benzeri belirtileri taşıyan birini fark ederseniz, mutlaka bir doktora götürmenizde yarar var. Alzheimer hastalığının veya demansa neden olan diÄŸer rahatsızlıkların erken teÅŸhisi uygun tedavi, bakım ve destek servislerinin verilmesi için önemli bir adımdır. (ABD, Alzheimer’s Association National Office’den yararlanılmıştır..)BÄ°R ÖNERÄ°EÄŸer kendinizde veya bir yakınınızda Alzheimer hastalığına iliÅŸkin kuÅŸkularınız varsa aÅŸağıdaki yetenekleri izlemenizde yarar var:- Giyinme ve soyunma deÄŸiÅŸimleri- Evde veya çevrede yön tayin etme yeteneÄŸi- Yemek yeme tarzı- Tuvaletin kullanımı- Banyo veya duÅŸ alma- Yemek piÅŸirme- Bankalar ile ilgili iÅŸlemleri yerine getirme- AlışveriÅŸ yapma biçimi- Otomobil kullanma- Parayı kullanma tarzı- Bedensel bakıma gösterilen önemde azalma- Davranış deÄŸiÅŸiklikleri- Uyku düzeninde deÄŸiÅŸimler- KonuÅŸma ve anlama yeteneÄŸinin farklılaÅŸmasıİLAÇ KULLANIMINI BÄ°LÄ°YOR MUSUNUZDaha az ilaç kullanın: Doktorunuz tarafından reçete edilmeyen hiçbir ilacı kullanmayın. BaÅŸkalarına iyi gelen bir ilaç (aynı sorunun çözümünde) sizin için faydasız, hatta zararlı ve tehlikeli bile olabilir. Daha az ilaç kullanmak için korunup güçlenmeye ve hastalanmamaya özen gösterin. En az doz ve en kısa süre ile ilaç kullanmaya çalışın: Kullandığınız ilaçların etki, yan etki ve zararlı etkilerini doktorunuz ve eczacınız ile konuÅŸarak iyi öğrenin. Bilgili ve ilgili bir hasta olun. Çok sayıda ilacı birlikte kullanmamaya çalışın: Eczacınızın ilaçlarınızın kullanımı ve yan etkilerinin izlenmesinde en yakın yardımcınız olduÄŸunu hep hatırlayın.Ä°laçlarınızın sizi yaÅŸlandırabileceÄŸinizi aklınızdan çıkarmayın: Gereksiz, bilgisiz ve uzun süreli ilaç kullanımı ile böbreÄŸiniz ve karaciÄŸerinizin fonksiyonları bozulabilir (aÄŸrı kesiciler), kemik kırılganlığınız hızlanabilir (diüretik-idrar söktürücü- ilaçlar, tiroid hormonları), belleÄŸiniz bozulabilir, hatta erken yaÅŸlanabilirsiniz.Yardımcı desteklere dikkat: Diyet uzmanlarının, spor eÄŸitmenlerinin, tezgahtarların önerileri ile ne ilaç ne de besin desteÄŸi, bitkisel ürün kullanmamalısınız. Özellikle sporcuların kas yapmak, diyet uzmanlarının yaÄŸ yakmak(!) gibi yanlış ve bilgisiz yaklaşımlarla bazı besin desteklerine, hormonlara, protein tozu gibi ürünlere sizi yönlendirmeleri tehlikeli ve yanlış bir tutumdur. Â