Aliyev: 5 yerden çekilsinler kapıyı hemen açalım

Türkiye’yi ziyaret edecek olan Azerbaycan CumhurbaÅŸkanı Aliyev, Bakü’de Hürriyet aracılığıyla Ermenistan’a öneride bulundu.ERTUÄžRUL ÖZKÖK: Sayın Cumhurbakanı Haydar Aliyev’in ölümü bütün Türk dünyası için, Azerbaycan ve Türkiye için büyük bir kayıp oldu. Ä°LHAM ALÄ°YEV: Bizim için çok büyük bir kayıptır. Büyük bir faciadır. Son zamanlarda çok eziyet çekiyordu bu hastalıktan. Ama yine de kayıpla barışmak mümkün deÄŸildir.Son ne zaman gördünüz sayın cumhurbaÅŸkanını?Eylül ayında.Amerika’da görüşmüştünüz.Evet, ben artık burada baÅŸbakan idim. Onu ziyarete gitmiÅŸtim. Yirmi gün sonra seçim vardı. Oradan döner dönmez, seçim kampanyasına baÅŸladım. Seçimden sonra gidip tekrar görmeyi planlamıştım. Ayın 16’sında gidecektim. Ama o 12’sinde vefat etti.BÃœYÃœME HIZIMIZ YÃœZDE 11’İ BULDU Bu geliÅŸimde Bakü’yü deÄŸiÅŸmiÅŸ buldum. Çok sayıda inÅŸaat var. Ekonomi nasıl gidiyor? Ekonomimiz iyi yolda. Büyüme hızımız yüzde 11’i buldu. Azerbaycan komünist sistemden geldi. Ama bugün özel sektörün ekonomide ağırlığı yüzde 74’ü buldu. Bu da pazar ekonomisinin oturduÄŸunu gösteriyor. Petrol boru sisteminin gidiÅŸinden memnun musunuz?Bakü-Tiflis-Ceyhan baÅŸarıyla inÅŸa ediliyor. O da Haydar Aliyev’in eseridir. Boru hatlarının gidiÅŸinden memnunum.Gürcistan’daki olaylar petrol akış sistemini etkiler mi acaba?Hayır etkilemez. Ä°ran üzerinden ÅŸurdan burdan bir arayış olabilir mi?Gelecekte olabilir, bu bugünün, yarının meselesi deÄŸil. Belki Azerbaycan’da o kadar petrol olacaktır ki, yeni bir petrol hattı çekmek gerekecektir.ÇEVRECÄ° DEĞİL ERMENÄ° LOBÄ°SÄ° VARProjeye karşı çıkanlar sustu mu?Bakü-Ceyhan projesinin aleyhinde olanlar, bu siyasetlerinden vazgeçmediler. Ä°lk aÅŸamada projeyi istemeyen ülkeler açık açık karşı çıkıyordu. Åžimdi ise taktik deÄŸiÅŸti. Çevreciler adı altında gizlenmiÅŸ Ermeni lobisinin tesirinde olan sivil toplum örgütleri projeye engel çıkartıyorlar. Kafkaslar’daki geliÅŸmeleri nasıl görüyorsunuz? Sovyetler BirliÄŸi’nin dağılmasından sonra Kafkaslar’da üç kuvvetli lider vardı: Türkiye’de Demirel, burada Haydar Aliyev, Gürcistan’da Åževardnadze. Onlar sayesinde o kritik dönem kazasız belasız atlatıldı. Ama ÅŸimdi üç ülkede de üç tecrübesiz lider var. Sorun çıkabilir mi?Maalesef bölgemizde istikrarsızlık var. Bölgemiz çok ıstırap çekti. Bugün de Kafkas öyle bir hassas bölgedir ki, ufacık yanlış bir adım büyük felaketler getirebilir. DoÄŸru söylediniz. Bu bölgede çok güçlü liderler vardı; onların birliÄŸi, dostluÄŸu, ÅŸahsi münasebetleri çok önemli rol oynuyordu. Artık bu liderler yoktur. Biz genç liderlerin o ananeleri yaÅŸatmasını umut ediyorum. KIBRIS’TAN SONRA KARABAÄž OLMAMALISayın CumhurbaÅŸkanı, son günlerde sık sık ÅŸu teoriyi dinliyoruz. Kıbrıs sorunu çözülüyor. Bundan sonra sıra Filistin-Ä°srail ve KarabaÄŸ sorununun çözümüne gelecek ve sizin üzerinizdeki baskı artacak. Buna katılıyor musunuz?Ben bu konuda bir paralellik görmüyorum. Azerbaycan üzerinde baskılar hep vardı. Ama bize baskı yapılması haklı bir davranış deÄŸil. Çünkü sorunun kaynağı biz deÄŸiliz. Ermenistan bizim toprağımızı iÅŸgal etti. DaÄŸlık KarabaÄŸ ve onun etrafındaki 7 bölgemiz hálá iÅŸgal altında. Bu iÅŸgal sonucunda DaÄŸlık Karabağ’dan 40 bin, onun etrafındaki 7 bölgeden 700 bin Azeri göç etmek zorunda kaldı. BaÅŸka göçmen de var mı?Tabii Ermenistan’da yaÅŸayan 250 bin Azeri de göç etmek zorunda kaldı. Özbekistan’dan göç etmiÅŸ 20-50 bin de Ahıska Türkü var. Yani Azerbaycan bugün 1 milyondan çok göçmeni barındırıyor.Peki bu sorun hiç çözülmeyecek mi?Bu sorunla ilgilenen büyük devletler, AGÄ°T ve MÄ°NSK grubu, uluslararası hukuk normları açısından yaklaÅŸmalıdır. Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü yeniden saÄŸlanmalıdır.Peki DaÄŸlık Karabağ’daki Ermeniler ne olacak? Onlar da kendi geleceÄŸini tayin ilkesinden söz ediyor.Onların artık bağımsız bir Ermenistan devletleri var. Ama Ermenilerin bulunduÄŸu her yerde kendi hakkını tayin ilkesinden söz ederseniz, o zaman Fransa’da, Gürcistan’da, Amerika’da yaÅŸadıkları her yeri Ermenistan tayin etmeye kalkabilirler mi?Buradan Ermenistan’a bir çaÄŸrı yapmanız gerekirse, çok net ifadelerle sorunu çözmek için ne önerirsiniz?Çok açık ifade edeyim. Bir: Biz bu olup bittiyi asla kabul etmeyeceÄŸiz. O topraklar hiçbir zaman Ermenistan’ın parçası olmayacak, orada bağımsız bir Ermeni cumhuriyeti kurulmayacak. Bu çok katı ve uzlaÅŸmaz bir tavır deÄŸil mi? En azından görüşmelere baÅŸlamak için biraz daha uzlaşıcı olmak gerekmez mi?Uzlaşıcı bir önerimiz de var.Nedir?Diyoruz ki ilk aÅŸamada iÅŸgal ettikleri 7 bölgenin 5’inden çekilsinler hemen görüşmelere baÅŸlarız. Demiryolunu derhal açarız, kapılar açılır. Ekonomik iliÅŸkiler baÅŸlar. O zaman Türkiye ile Ermenistan arasındaki kapının açılması da mümkün olur. KARABAĞ’A EN YÃœKSEK MUHTARÄ°YETÄ° VERELÄ°MDaÄŸlık Karabağ’daki Ermeniler ne olacak? Onları farklı bir durumu yok mu?O konudaki teklifimiz de ÅŸu: DaÄŸlık Karabağ’daki Ermenilere, bağımsızlık dışındaki en yüksek statü neyse onu vermeyi hazırız?Ne gibi bir statü?Mesela dünyanın çeÅŸitli yerlerinde milli azınlıklar var. Muhtar yönetimler var. Muhtariyetin en üst düzeyi, en ileri biçimi neyse onu vermeye hazırız.Çırpınırdı Karadeniz’deki Azerbaycan bayrağıBAKÃœ Havaalanı’na inerken ilk deÄŸiÅŸikliÄŸi fark ediyorum. Havaalanının adı ‘Haydar Aliyev’ olmuÅŸ. Ama tek deÄŸiÅŸiklik bu deÄŸil.Bakü’de bu defa Türkiye’ye karşı havada da deÄŸiÅŸiklik var. Kimle konuÅŸtuysam bana, ‘Ermenistan kapısını açacak mısınız’ diye soruyor.Benim geliÅŸimden bir gün önce yirmiye yakın Azeri gazeteci Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye geçmiÅŸ.Orada ‘Ermenistan kapısının açılmaması’ için kampanya yapıyorlar. Bazı muhalefet gazeteleri, kapının açılması halinde Türk elçisinin sınırdışı edilmesini bile istemiÅŸ.AkÅŸam Ä°zmir Parkı’nın içindeki Ä°zmir restorandayız. Birbirinden güzel sesli ÅŸarkıcılar sahneye çıkıyor. Programın sonunda çıkan bir kadın ÅŸarkıcı, aniden ‘Çırpınırdı Karadeniz’ ÅŸarkısını söylemeye baÅŸlıyor. Salon bir anda dalgalanıyor. Azeri kadın sanatçı, bir eline Türk bayrağını, öteki eline de Azeri bayrağını alıp sallamaya baÅŸlıyor.Åžarkının son nakaratını da şöyle deÄŸiÅŸtirmiÅŸ:‘Azerbaycan bayrağınıKarabağ’a asacağız.’CumhurbaÅŸkanı Ä°lham Aliyev’le iÅŸte bu atmosfer içinde konuÅŸuyoruz.Türkiye ziyareti öncesinde Milliyet’ten Güneri CıvaoÄŸlu ile bana konuÅŸmasının bir nedeni de herhalde Bakü’deki bu hassasiyeti Türkiye’ye iletmekti. 3 kuÅŸak AliyevCumhurbaÅŸkanlığı Sarayı’nda Hürriyet Genel Yayın Yönetmeni ErtuÄŸrul Özkök’ün sorularını yanıtlayan Azerbaycan CumhurbaÅŸkanı Ä°lham Aliyev, oÄŸlu Haydar Aliyev’le bu pozu veriyor. Duvarda babası ve merhum CumhurbaÅŸkanı Haydar Aliyev’in büyük boy bir tablosu asılı. Dedesinin adını alan küçük Haydar Aliyev daha 7 yaşında ve ilkokula gidiyor. Ä°ÅŸte 3 kuÅŸak Aliyev’ler... Baskı var diye milli davadan vazgeçilmezSayın CumhurbaÅŸkanım, son günlerde Azerbaycan kamuoyunda, Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınır kapısının açılması konusunda bir hassasiyet var. Türkiye bu kapıyı açmaya hazırlanıyor diye Azeriler büyük tepki gösteriyor. Nedir bu?Bu Türkiye’nin iç meselesidir. Bize bugüne kadar Türkiye’den gelmiÅŸ resmi bir bilgi yok. Dolayısıyla benim de bir ÅŸey söylemem doÄŸru olmaz.Türkiye bu kapıyı açarsa tepkiniz ne olur?Tabii Türkiye-Azerbaycan iliÅŸkilerine darbe vurur. CumhurbaÅŸkanımız Haydar Aliyev defalarca ÅŸunu söylemiÅŸtir: Biz bir millet, iki devletiz. O nedenle böyle bir ÅŸeyin olacağına ihtimal vermiyorum. Ayrıca Ermenilerin sadece bizim toparğımızla ilgili iddiaları yok. Türkiye ile ilgili iddiaları da var. Ekonomik iliÅŸkiler iyidir ama tarih de var. Tarihi de dikkate almak gerekir. Böyle bir ÅŸeyin gerçekleÅŸmesi, Azeri halkında da derin teessür yaratır.Ama Türkiye, Avrupa BirliÄŸi’ne hazırlanıyor ve bu kapının açılması da önemli. Türkiye, Kıbrıs meselesinde de adımlar atıyor. Türkiye üzerinde baskılar bulunduÄŸunu biliyoruz. Türkiye’nin AB’ye girmesini biz de bütün gücümüzle istiyoruz. Ama Türkiye büyük devlet. Baskı olması, milli davadan vazgeçilmesini gerektirmez. Müzakereler halen baÅŸlamadı; bu müzakereler baÅŸlarsa ne kadar zaman alacak, bir yıl mı, beÅŸ yıl mı?Bakü’deki Ermeniler erkeklerimizin eÅŸi olurlarHiç Ermenistan cumhurbaÅŸkanı ile direkt temasınız yok mu?Bir defa görüştük.Sizi kutladı mı mesela cumhurbaÅŸkanı olduktan sonra?Hayır.Haydar Bey’in ölümünden sonra baÅŸsaÄŸlığı mesajı gönderdi mi?Evet. Bir telgraf gönderdi.Ermenistan’ın da nüfusu azalıyor, kaçıyor gidiyor insanlar oradan.Ama Ermeni lobisi duruyor. Ermenilere sadece bir ülke olarak bakmamalıyız. Diasporası çok güçlü.Hiç Ermeni kalmadı deÄŸil mi?Bakü’de 20 binden çok Ermeni var. Onlar esas olarak Azerbaycanlı erkeklerin eÅŸleridir.Peki Ermenilerle evli Azeri kadınlar var mı?Çok az vardır. GeçmiÅŸte çok nadir hallerde olmuÅŸtur.Bizde Ä°slami hareket yokturAzerbaycan’da Ä°slami hareket var mı? Kuvvetli mi?Hayır, bu mesele bizde yoktur. Bizim cemiyetimiz çok hoÅŸgörülüdür. Hıristiyan nüfus ne kadardır burada?Hıristiyanların burada yüzde beÅŸ-altı-yedi civarında nüfusu var.Yahudi de var mı?100 bin kadar olabilir.Türkiye’den daha çok...Burada Yahudiler her zaman çok oldu. Sovyet devrinde de, ÅŸimdi de. Onlar rahat yaşıyor.Burada kalan Ruslar memnun mu hayatlarından?Zannederim ki memnunlar, memnun olmasalar giderlerdi. Bizim onlarla iliÅŸkilerimiz çok olumludur.Â