Alice Harikalar Diyarı’nı yaÅŸamak istiyorsanız Bhutan’ı görmelisiniz

Prof. Dr. Günseli Malkoç, Kandilli Kız Lisesi’nde okurken AFS bursuyla Amerika’ya gitti ve dünyayı keÅŸfetmeye o zaman karar verdi. Kararını verdi ama üniversite, mastır, evlilik, çocuk, kariyer derken kendi tabiriyle Ä°stanbul’da kalakaldı. 1995’te yeniden koyuldu dünya yollarına. Seyahat merakı, yeni ülkeler keÅŸfetme isteÄŸi birçok kapı açtı önünde. Bu sayede çok sevdiÄŸi Nepal’in Fahri Konsolosu oldu. Malkoç Nepal Fahri Konsolosu ama bu röportajda anlattığı yer Nepal deÄŸil, Himalayalar’da saklı ülke Bhutan. Neden derseniz, Malkoç Bhutan’ın gerçek bir hayranı. Her sene düzenlediÄŸi Nepal turlarında Bhutan’a da uÄŸramadan dönmüyor. Bu sene de eylülde 18 günlük bir Nepal-Tibet-Bhutan gezisi düzenliyor. Nepal Fahri Konsolosu ile neden Nepal röportajı yapmadın diyenlere cevabım hazır: Türk gazetelerinde bugüne kadar Bhutan’ı anlatan bir Türk’le yapılmış röportaj okudunuz mu?n Bhutan her sene belirli sayıda ziyaretçi kabul ediyor deÄŸil mi?- Her sene iki bin kiÅŸi kabul ediyor. Åžimdi iyi, 1974’e kadar turizme tamamen kapalıydı. Jigme Singye Wangchuck 1974’te kral olduÄŸunda dünya basınını davet etti ve 1975’te BirleÅŸmiÅŸ Milletler’e girdiler. Sonrasında da yavaÅŸ yavaÅŸ kapılarını açtılar. n Neden kimseyi almıyorlarmış?- Kendi kendilerine yetmeyi, kültürlerini muhafaza etmeyi ilke edinmiÅŸler. Kültürün zarar görmemesi için sınırlı sayıda turiste izin verdiler. ‘Gel ama bedelini öde’ diyor. Ziyaretçilerden günlük 200 dolar alınıyor. 200 dolara otel, yemek, tur ücretleri dahil. 4 kiÅŸinin altındaki gruplar gün başına daha fazla para ödüyor.n Bhutan’a gitmek isteyenler ne yapmalı?- Ben bir Bhutan’a gideyim diyen elini kolunu sallaya sallaya gidemiyor. Sadece ülkelerinde Bhutan’la iliÅŸkisi olan turizm acenteleri kanalıyla gidebilirler. Aylar öncesinden rezervasyon yaptırmak lazım. Bhutan’a sadece ulusal havayolu Drukair ile uçabiliyorsunuz. Uçaklar çok yüksekten, daÄŸların arasında uçuyor ve 90 yolcu taşıyabiliyor. Biletler çok pahalı, yer bulmak zor. n Peki bu kadar zorluÄŸa raÄŸmen neden Bhutan’a gitmek ister insan?- Bhutan, dünya üzerindeki son cennet. O kadar bozulmamış bir doÄŸası var ki! Ãœlkenin yüzde 70’i orman. Bhutan kanunlarına göre yüzde 60’ın altına inmesi yasak. Alice Harikalar Diyarı’nı dünyada yaÅŸamak istiyorsanız Bhutan’ı görmelisiniz.n Bhutan’da hangi ÅŸehirler görülebilir?- BaÅŸkent Thimpu’dan önce 2280 metredeki Paro’yu ve Paro Vadisi’ni görmek lazım. Thimpu’dan daha küçük bir ÅŸehir. Paro Dzong, Ulusal Müze Ta Dzong, Taktshang Manastırı kalıntıları, Druk Choeding Manastırı, Chhoeten Lhakhang Tapınağı ve Ugyen Pelri Palace çok güzel. Tüm ÅŸehirlerde ve Paro’da Dzong’lar var. Bunlara kale manastır diyebiliriz. Hem yönetimin merkezi, hem de dinin. Kralın ofisi de orada. SaÄŸ üst kuledeki ofisinde dedesinden kalan mobilyalarda çalışıyor. n BaÅŸkent Thimpu’da neler var?- Trashi Chhoe Dzong, Memorial Chorten, Milli Kütüphane görülmeye deÄŸer. Okulları, özellikle güzel sanat okulunu ziyaret edebilirsiniz. Ulusal Geleneksel Tıp Enstitüsü’nde muayene olup, buhar banyolarına girebilirsiniz. Ä°lk baÅŸkent Punakha da çok güzel. Orada Anne Nehir’le Baba Nehir’in kesiÅŸtiÄŸi noktada Punakha Dzong’u var. Birkaç sene evvelki selde zarar gördü ama muhteÅŸem bir yapı. Bir de Takin denen bir hayvan var, biraz acayip görünümlü bir ÅŸey. Mini hayvanat bahçesinde ve doÄŸada görülebilirler. Thimphu’nun ana caddesi Norzin Lam çok renkli. Milli sporları okçuluk ve önemli bir sosyal olay. Olimpiyatlarda mesafe 50 metredir, onlarda 140 metre. Hafta sonları ok müsabakaları oluyor. Ä°sabet ettiren takımın oyuncuları kol kola girip, ÅŸarkı söyleyerek dans etmeye baÅŸlıyorlar. Cumartesi günleri yerel pazar kuruluyor. Civar köylerden de gelip satış yapıyorlar. Meyve, sebze, eliÅŸi, her ÅŸey satılıyor. n Budizm çok dominant mı?- Bhutan’da din bir yaÅŸam tarzı. Her ÅŸeyi dine göre yapıyorlar ama istismar olmadığı için hiçbir sorun olmuyor. n Ãœlkenin yönetim ÅŸekli ne?- Kral kendi isteÄŸiyle tüm yetkilerini parlamentoya devretti. Anayasa 2002’de baÅŸtan yazılmaya baÅŸladı, bittiÄŸi zaman tüm yetkiler resmen parlamentonun elinde olacak. Kral halkla aynı kıyafeti giyiyor, halkın arasında dolaşıyor. EÄŸitim ve saÄŸlık hizmetleri tamamen bedava. GittiÄŸimizde bizi de muayene ediyorlar. Okur yazar oranı çok yüksek. BHUTAN HAKKINDA Bhutan, DoÄŸu Himalayalar’da Ä°sviçre büyüklüğünde, 700 bin kiÅŸi yaşıyor. BaÅŸkent Thimpu 2 bin 300 metre yükseklikte.Kuzey Bhutan’da aynı isim iki cinse de verilebilir. Soyadı kullanılmıyor.Ailenin mirası kız çocuklarına kalıyor.Bhutan’ın tek gazetesi Kuensel haftada bir çıkıyor.Dünyanın en kötü futbolu oynanan iki ülkesinden biri Bhutan.Milli gelir 1000 dolar.Yerleri kirletmenin cezası var, her yer çok temiz.Kadınlar çok özgür. Dükkanlarda kadınlar çalışıyor, kocalarını seçebiliyorlar, istedikleri zaman boÅŸanabiliyorlar. Kadın hakları çok önemli, pozitif ayrımcılık var.Ä°nsanları çok onurlu. BahÅŸiÅŸ verilmiyor, ama hediye verebilirsiniz.Thimpu, trafik ışığı olmayan tek baÅŸkent. Trafik polisleri trafiÄŸi bir balet zarafetiyle idare ediyorlar. Geleneksel inançlarına göre ekolojik alanlar tanrıların ve koruyucu ruhlarının evi. Onları bozmak felaket getirir. Yeraltı zenginliklerini de iÅŸletmeyerek, güzelliÄŸi ve doÄŸanın dengesini, maddesel zenginliÄŸe tercih ediyorlar.Erkekler kalkık yakalı, kalın kumaÅŸtan, aslında yere kadar uzun ama beldeki kemerle toplanan bir elbise giyiyor. Etek boyu diz üstünde. Diz altına kadar da kalın çorap, büyük, topuklu pabuç giyiyor. Otururken eteklerini topluyorlar. Kadınlar uzun etekler giyiyor. Çıplaklık çok ayıp. Seyahatte ne okuyorO sıra okuduÄŸu romana devam ediyor.ne dinliyorYerel müzikleri dinliyor.ne yiyor, ne içiyorYerel spesiyaliteleri deniyor. Tek ÅŸartı temiz olması. ne giyiyorDoÄŸada ise kot, tişört; akÅŸamları ve resmi görüşmelerde yerel Nepal kıyafetleri.neyle seyahat ediyorCip.nerede kalıyorBüyük ve zincir olmayan, yerel dokuya uygun butik otellerde.kimle seyahat ediyorYeni bir yeri tek başına keÅŸfetmeyi seviyor.çantasının olmazsa olmazlarıEl kremi, ruj, gözlük, ÅŸapka, el dezenfektanı, diyet bisküvi, sarı leblebi, mide ilacı, aÄŸrı kesici, aspirin ve antibiyotik, bir kalıp sabun.Â