Ailemizin yeni fertleri Aile hekimleri

Farklı modelleri birçok Batılı ülkede uygulanan aile hekimliği, 2010 sonu itibariyle tüm Türkiye’de yaşama geçirildi. Halen 6 bin 367 aile sağlığı merkezinde, 20 bin 182 aile hekimi görev yapıyor. Hastalar yeni sisteme ve aile hekimlerine kolay alıştı. Hem aile hekimleri, hem aile dostları, hatta nikah şahitleri, arabulucuları bile oldu.
Sağlık Bakanlığı’nın bu yeni modelde yaptığı şimdiye kadar kendi mekanlarında, kendi doktorlarıyla sürdürdüğü birinci basamak sağlık hizmetlerini özelleştirmekti. Doktor ve hemşireleri kadrodan çıkardı, sözleşmeyle çalıştırmaya başladı. Sağlık ocaklarını aile sağlığı merkezine dönüştürmeleri için onlara kiraladı. İhtiyaç duyulan bölgelere yeni aile sağlığı merkezleri açmalarını istedi.
Aile hekimliğiyle hedeflenen sadece hastaların rahat etmesi değil. Aynı zamanda, hastaların en basit sağlık sorunlarında hastanelere başvurmalarının önüne geçmek. Dolasıyla sağlık giderlerinden tasarruf etmek. Ancak şimdilik hastaların yüzünü güldüren uygulama pek güllük gülistanlık değil. Hala giderilemeyen sorunlar var, üstelik üzerine yenileri de çıkıyor.
Sistemse asıl sınavı sevk zincirine geçildiği zaman verecek. Çünkü aile hekimliğinin mantığı tam da buna dayanıyor. Herkes kafasına göre hastaneye gidemeyecek. Önce aile hekimi görecek, o uygun görürse kişi hastanenin yolunu tutabilecek. Şimdi merak edilen, seçim öncesi risk almak istemeyen bakanlığın, sevk zincirini önümüzdeki aylarda hayata geçirip geçirmeyeceği...

İNGİLTERE’DE BAŞLADI

Modern anlamda ilk aile hekimliği 1947’de İngiltere’de başladı. Bunu takiben dünyanın birçok gelişmiş ülkesi de aile hekimliği uygulamasına geçti. Ancak her ülke kendi gerçeklerine göre aile hekimliğinin evrensel ilkelerinden taviz vermeden düzenlemelerle aile hekimliğini geliştirmeye çalışıyor. Bir ülkede tüm sağlık sistemini başarılı uygulayabilmenin yolu birinci basamak sağlık hizmetlerinin iyi yapılandırılmasından geçiyor. Ancak bizde bundan bahsetmek çok zor. Çünkü Türkiye’de sağlık politikaları süreklilik arz etmiyor. Bugünün doğrusu yarın yanlış olarak devre dışı kalabiliyor. İngiltere, İrlanda, Almanya ve diğer ülkelerde sevk zinciri varken bizde yok. Bu ülkelerde aile hekimine randevu sistemiyle başvurular kabul ediliyor. Bizde bu işin hala nasıl yapılacağı belli değil.

ALTI AYDIR ÜLKENİN TÜMÜNDE UYGULANIYOR

* Aile hekimliğiyle ilgili kanun 2004’te çıkarıldı. İlk olarak da 15 Eylül 2005’te Düzce ilinde uygulanmaya başlandı. 2006’da 7, 2007’de 14, 2008’de 31, 2009’de ise 35 ile ulaşıldı. 13 Aralık 2010’da tüm ülkede aile hekimliğine geçiş işlemi tamamlandı.
* 6 bin 367 aile sağlığı merkezinde 20 bin 182 aile hekimi görev yapıyor. Ayrıca 961 toplum sağlığı merkezi kuruldu.
* Planlama 3 bin 500 kişiye bir aile hekimi düşecek şekilde yapıldı. Ancak 2023 yılı hedefi, 2 bin kişiye bir aile hekimi düşmesi.
* Ülke genelinde 6 bin 519 aile sağlığı merkezinde 20 bin 244 aile hekimliği pozisyonu mevcut. Pozisyonun yüzde 99.2’si dolu. Sözleşmeli aile hekimi olmayan yerlere il sağlık müdürlüklerince görevlendirme yapılıyor.
* Hastaların birinci basamak (aile hekimi) tercihi yüzde 37’den yüzde 51’e çıktı. Bu hastaneye başvuruların azaldığı anlamına geliyor.

İNTERNET ÜZERİNDEN VE TELEFONLA ÖĞRENEBİLİRSİNİZ

Kendinize en yakın aile sağlığı merkezlerine veya bulunduğunuz ilin il sağlık müdürlüklerine başvurarak aile hekiminizin kim olduğunu sorabilirsiniz. Ayrıca www.ailehekimliği.gov.tr ve www.saglik.gov.tr ve Alo 184 hattından T.C. kimlik numarasıyla öğrenmek mümkün. Eğer bir aile hekimine kayıtlı değilseniz, dilediğiniz bir aile hekimine veya bulunduğunuz yerdeki toplum sağlığı merkezine giderek bir aile hekimine kaydolabilirsiniz. Aile hekimini değiştirmek isteyenler, hangi aile hekimine kaydolmak istiyorlarsa o hekime başvurarak hekimini değiştirebilir veya bulundukları yerdeki toplum sağlığı merkezine dilekçeyle başvurabilir. Aile hekiminden hizmet alırken herhangi bir belge sunmak gerekmiyor. Katılım payı ödenmiyor. Herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olma koşulu aranmıyor. Aile hekiminin yılda 30 gün izin hakkı var. Aile hekimi izne çıkacağı zaman kendi yerine bakacak başka bir aile hekimiyle anlaşıyor. Eğer anlaşacak bir hekim bulamazsa Sağlık Bakanlığı izinde olduğu süre için yerine görevlendirmeyle bir hekim veriyor.

SÜPERMEN OLMASI LAZIM

Sağlık Bakanlığı’nın aile hekimlerine yüklediği görevleri alt alta yazınca, tüm bunları yapabilmesi için sihirli bir değneğe ihtiyaç duyduğunu düşünmemek mümkün değil. İşte yeni sistemin getirdikleri ve aile hekimlerinden beklenenler:
* Koruyucu sağlık hizmetinin kapsamı genişletildi. Aşılama, gebe ve bebek takipleri, sağlık taramaları gibi koruyucu sağlık hizmetine sağlıklı hayatın teşviki programları da eklendi. Aşılamalar, bebek ve gebe izlemleri, 15-49 yaş kadın izlemleri, tarama programları, D vitamini ve demir desteği, belli yaş gruplarına yönelik periyodik sağlık kontrolleri, ulusal hastalık kontrol programları gibi birçok koruyucu sağlık hizmeti aile hekimlerinin sorumluluğunda yürütülmeye başlandı.
* Tütünle mücadele, obezitenin önlenmesi, diyabet, kalp ve damar hastalığı başta olmak üzere kronik hastalıkların önlenmesi ve erken tespiti uygulamaları gibi programlar koruyucu sağlık hizmeti kapsamına alındı. Artık aile hekimleri bu alanlarda farkındalık oluşturulması, tutum ve davranış değişikliği geliştirilmesi için çalışmalara katılıyor.
* İşe giriş, evlilik, okul, sürücü belgesi vb. için gerekli raporlar yine aile hekimleri tarafından veriliyor.
* Aşılama, gebe ve bebek izlem sorumluluğu doğrudan aile hekimlerine verildi. Bu hizmetler daha çok ebeler üzerinden yürütülüyordu.
* Ebe, hemşire, toplum sağlığı teknisyeni yanında acil tıp teknisyenlerinin de aile hekimliğinde görev yapmalarına olanak sağlandı.
* Hekime ulaşmakta sıkıntı çekilen kırsal bölgelere periyodik aralıklarla gezici sağlık hizmeti veriliyor.
* Yatalak olup evde bakım alması gereken kişilere verilecek sağlık hizmeti aile hekimleri tarafından koordine ediliyor.

SAĞLIK OCAĞI COĞRAFİ AİLE HEKİMLİĞİ NÜFUS TABANLI

Her ikisi de birinci basamak sağlık hizmeti sunuyor. Sosyalizasyon uygulaması olarak bilinen sağlık ocağı uygulamasında, coğrafi bölgeler sağlık ocaklarına paylaştırılıp bölge tabanlı hizmet veriliyor. Aile hekimliğindeyse nüfus tabanlı uygulama söz konusu. Bireye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, teşhis, tedavi, bakım ve rehabilitasyon hizmetleri aile sağlığı merkezlerinde sunuluyor. İçme suyu kontrolleri, çevresel olumsuzlukların takibi, salgın araştırması ve önlenmesi gibi topluma yönelik bazı koruyucu sağlık hizmetleriyse toplum sağlığı merkezlerinde veriliyor.

1.5 milyon insan hizmet alamıyor
EN BÜYÜK SINAV İSTANBUL’DA

Sistem en zorlu sınavı İstanbul’da veriyor. Toplam nüfusu 13 milyon 255 olan ilde, uygulamaya 1 Kasım 2010’da geçildi. Karşılaşılan sorunlara bakılınca, “Aile hekimliğine asıl 1 Kasım’da geçildi” demek yanlış olmaz. Halen 3 bin 497 aile hekimi, 847 aile sağlığı merkezinde görev yapıyor. 41 aile hekimi açığı var. Bir aile hekimine 3 bin 600 kişi düşüyor. Toplum sağlığı hekimleri esas işleri olan topluma dönük koruyucu önleyici sağlık hizmetleriyle ilgilenmeleri gerekirken boş aile hekimliği pozisyonlarına ya da aile hekimliği uygulaması nedeniyle boşalan hastane acillerinde görevlendirdiler. Sisteme 212’de görevli ve birinci basamak sağlık hizmeti konusunda deneyimi ve birikimi olmayan çok sayıda hekim kaydırıldı. İlk üç ayda 200 hekim ve 50 hemşire istifa etti. TUS’u (tıpta uzmanlık sınavı) kazanan hekimlerden de istifalar bekleniyor. Sultangazi, Esenler, Bağcılar, Arnavutköy gibi ilçelerde sorun devam ediyor. Nüfusla birlikte hesaplandığında 1.5 milyon kişinin sağlık hizmetine ulaşamadığını söylemek mümkün. Sorunu bir örnekle açıklamak mümkün, aile hekimliği sistemine geçmeden ‘Gebe-Bebek-Lohusa İzleme Sistemi’yle 227 bin bebek izleniyordu. Aile hekimliği sistemine geçilince bu rakam 70 bine düştü. Başka bir deyişle 160 bin bebek izlenemiyor.

AYDA 4 BİN LİRA KAZANIYORLAR

Aile hekimleri hizmet puanı yüksekten daha düşüğe doğru tercihlerini kullanarak istedikleri Aile Sağlığı Merkezlerine yerleştiler. Ama kamu personeli kadrosundan çıkarıldılar ve sözleşmeli personel oldular. Merkezlerin bir kısmı daha önce sağlık ocağı olarak kullanılan binalardan oluşturuldu. Ancak aile hekimleri buraları için kira ödüyor. Bir kısmı da tamamen ayrı binalarda aile hekimlerinin kendi imkânlarıyla oluşturuldu, onlar da kendi kiralarını ödüyor. Devlet, aile hekimine kendisine bağlı nüfusa göre kişi başına çeşitli katsayıları devreye sokarak ödeme yapıyor. Bu hesaba göre aile hekimleri ortalama 4-4 bin 500 lira maaş alıyor. Ayrıca her aile hekimiyle birlikte bir aile sağlığı elemanı (ebe, hemşire, sağlık memuru vs.) çalışıyor ve bunun maaşı da devlet tarafından karşılanıyor. Bunun dışında merkezde çalışan yardımcı personelin maaşı, elektrik, su, internet, telefon, tıbbi sarf malzemesi, ısınma giderleri, binanın bakımı ve onarımı, kırtasiye, temizlik giderleri, mefruşatı, diğer donanımı ve buna benzer bütün giderler aile hekimleri tarafından karşılanıyor. Bunun karşılığında aile hekimlerine cari gider ödeneği adında bin 300-2 bin 700 liralık bir ödeme ayrıca yapılıyor. Tüm harcamaları çıktıktan sonra aile hekiminin elinde yaklaşık 3 bin 500- 4 bin lira kalıyor.

HEKİM AÇIĞI OLAN YERLER

Ağrı: 2, Balıkesir: 2, Bilecik: 1, Bursa: 2, Çorum: 5, Diyarbakır: 6, Eskişehir: 9, Gaziantep: 5, Gümüşhane: 1, Hakkari: 2, İstanbul: 144, İzmir: 5, Kastamonu: 3, Kocaeli: 7, Ordu: 4, Rize: 1, Sakarya: 4, Sivas: 1, Şanlıurfa: 2, Van: 3, Zonguldak: 3, Aksaray: 2, Ardahan: 1

DHA ARAŞTIRDI
En memnun Konya en şikayetçi Tekirdağ

Doğan Haber Ajansı muhabirlerinin yurt genelinde yaptığı tespitlere göre, hekimlerin, ‘iş yoğunluğunu artırması’, ‘ekip çalışmasını ortadan kaldırması’ gibi sakıncalarına dikkat çektiği Aile Hekimliği sistemi, ‘pilot’ uygulama yapılan yerlerde büyük oranda oturdu. Bugüne kadar uygulamada özellikle küçük illerde halk memnun. Buralarda hem aile hekimine gidenlerin sayısı hayli yüksek, hem de memnuniyet oranı fazla. Büyük kentlerde sağlık hizmetlerinin üst düzeyde olduğu ve gelir düzeyinin yüksek olduğu yerlerde ise aile hekimine gidenlerin sayısı ve memnuniyet oranı da düşüyor.
DHA’nın raporuna göre Osmaniye’de hasta memnuniyeti yüzde 98 çıkıyor. İzmirliler klimalı bekleme odalarını seviyor. Muğla’da ciddi bir yığılma var, hastalar aile hekimliğindeki yoğunluktan kaçmak için geceden hastanelerin acil servislerine başvuruyor. Tekirdağ’da bugüne kadar tam 12 bin kişi hekimini değiştirmek için başvuruda bulundu. Aile hekimliği uygulamasında il il son durumun detaylı dökümünü www.hurriyet.com.tr’den takip edebilirsiniz.

SİSTEMİ DESTEKLEYENLER

Önce sorunlar yaşandı ama kısa sürede giderildi
TURAN BUZGAN (SAĞLIK BAKANLIĞI MÜŞTEŞAR YARDIMCISI)

HER İL KENDİNE ÖZGÜ: Bir il aile hekimliğine geçmeden önce yapılan çalışmalar, oldukça fazla zaman ve yoğun emek gerektirdi. İlin aile, nüfus ve coğrafi şartları, kırsal kesimde yaşayanların hizmet alma alışkanlıkları gözden geçirildi. Aile hekimliği bölgeleri, ek personel ihtiyacı belirlendi, eksiklikler giderildi, aile sağlığı merkezi olarak kullanılacak olan binaların fiziki şartları düzenlendi, personel eğitimi, kamuoyu hazırlandı. Uygulamaya ilk geçilen illerde tecrübe eksikliği, yeni problemler, sağlık personelinin konuyu o dönemde henüz sahiplenmemiş olması gibi sebeplerle bazı sorunlar yaşandı. Süreç içerisinde tecrübe kazanılması, uygulamanın görülmesi ve sağlık personeli arasında yaşanan kısmi muhalefetin de ortadan kalkmasıyla sorunlar giderek azaldı.
TASARRUF MALİYETİ DENGELEDİ: Her sistem iyileştirmesinin kendine ait bir maliyeti söz konusudur. Hekimler ve aile sağlığı elemanlarına önceki durumlarına göre daha iyi mali haklar verildi. Motive edici ve verimliliği arttırıcı olan bu uygulama, ikinci basamak sağlık hizmeti ihtiyacının tüm sağlık hizmetleri içerisindeki oranının azalmasına, yatırımların daha verimli ve gerekli alanlara yönlendirilmesine imkân tanıdı. Ortaya çıkan ek maliyetle elde edilen tasarruf birbirini dengeliyor.
AİLE HEKİMİ YETERLİ Mİ: Eski sistemde 5 bin sağlık ocağında yaklaşık 17 bin hekim görev yapıyordu. Yeni sistemde 20 bin 244’ü aile hekimi, 2 bin 246 toplum sağlığı hekimi yani toplam 22 bin 490 hekim işbaşında. 6 bin 367 aile sağlığı, 961 de toplum sağlığı merkezi oluşturuldu. Ülkemizde nüfusa oranla hekim sayımız gelişmiş ülkelere göre oldukça düşük. Hekimlerin ancak üçte biri pratisyen hekim veya aile hekimliği uzmanı. Bu kısıtlılıktan dolayı 3 bin 500 kişiye 1 aile hekimi verilebiliyor. Genç ve sağlıklı nüfusumuzun hala fazla olması ve sevk zincirinin zorunlu olmaması aile hekimlerimizin iş yükünü azaltıyor. Hekim sayımız arttıkça aile hekimlerine bağlı nüfusu da azaltma imkânına kavuşacağız. Vatandaşın yaşadığı yere yakın, kolay ulaşılabilir sağlık kuruluşları oluşturuldu. Aile hekimliği öncesinde yaklaşık 5 bin sağlık ocağı hizmet verirken uygulamadan sonra birinci basamak sağlık kuruluşu sayısı 7 bin 480’e çıktı.
EN ÇOK RANDEVU ŞİKAYETİ GELİYOR: Başlangıç ilimiz Düzce’den itibaren Avrupa Birliği’nin EUROPEP standart ölçeğiyle vatandaş memnuniyetinin seyrini takip ediyoruz. Aile hekimliğine geçişle birlikte memnuniyetlerde belirgin artış oldu. 2009’da yüzde 83, 2010’da ise yüzde 85’lik memnuniyet oranına ulaşıldı. 25 soruluk bu ölçekle yapılan araştırma sonuçlarına göre, sağlık ocağı uygulamasına göre aile hekimliğinden memnuniyet daha fazla. En çok aile hekimlerine telefonla ulaşılamaması ve zamanında randevu alınamaması şikayet ediliyor. Bu zayıf alanların geliştirilmesine çalışılıyor.
İLAÇ TÜKETİMİNİ AZALTACAK: Aile hekimliği uygulamasına geçilen illerde, vatandaşlarımızın birinci basamak tercihi yüzde 37’den yüzde 51’e çıktı. Başvurular içinde hastane payı azalıyor. Birinci basamakta muayene sayısındaki artışla birlikte doğal olarak birinci basamakta ilaç tüketiminde de bir artış oluyor. Bununla birlikte hastanelere başvuru oranının azalmasıyla birlikte hastanelerdeki ilaç tüketimi azalıyor. Kişi başı yıllık sağlık kuruluşu başvurusundaki artışın az da olsa devam etmesi, ortalama yaşam süresinin artışı, kronik hastalık yükünün artması gibi sebepler ilaç tüketimini arttıran önemli faktörler. Aile hekimliği uygulamasının ilaç tüketimini azaltıcı etkisi özellikle orta vadede ortaya çıkacaktır.

Kirvelik yapan var
DR. HASAN ERAYDIN (AİLE HEKİMLERİ DERNEKLERİ FEDERASYONU-AHEF BAŞKANI)

Aile hekimliğinden önce sağlık ocağı uygulamasında bu hizmetler kalabalık bir ekiple sunulurken şimdi bir aile hekimi ve bir aile sağlığı elemanı bu hizmeti büyük bir özveriyle veriyor. Bu sağlık çalışanı açısından düşünüldüğünde ek yükler getiriyor ve avantaj sağlamıyor. Ancak vatandaş açısından büyük avantajları var. Öncelikle her bireyin bir aile hekimi var ve aldığı hizmet kıyaslanmayacak kadar kaliteli. Her zaman aynı hekimle karşılaşması vatandaşımız tarafından memnuniyetle karşılanıyor. Ancak hastaların uygulamaya tam manasıyla uyum sağladığını söylemek zor. Henüz bir aile hekimi olduğunu bilmeyenler çok fazla. Herhangi bir aile hekimine kaydı olmayan bireyler var. Eski alışkanlıklarında ısrar edenler çok fazla. “Eczaneden şu ilacı aldım, bu ilacı yazar mısın” talepleri hala devam ediyor. Aile hekimlerine düşen en önemli görev, koruyucu hizmetlere daha fazla zaman ayırmak olsa da yüklenen görevler nedeniyle bu hizmetlere ayıracak zamanı maalesef kısıtlı. Hizmet önceliği poliklinik hizmetleri olmamasına rağmen uygulamada en çok zamanı ve iş gücünü poliklinik hizmetleri alıyor. Aile hekimliği sadece sigara ve alkol değil her alanda koruyucu hekimlik yapılabilir. Obezite, diyabet, bulaşıcı hastalıklar ve daha birçok konuda.
Sorunların yanında oldukça güzel anekdotlar da var. Çok sıcak ilişkiler kuruluyor. Örneğin bazı illerde kız istemeye aile hekimleri gidiyor. Kirveler aile hekimlerinden seçiliyor. Düğünlerde aile hekimlerine özel ilgi gösteriliyor. Hiçkimseyle paylaşılamayan özel konular aile hekimleriyle paylaşılıyor.

BİREYİN SAĞLIK AVUKATI

Aile Hekimliği sorunları olan daha taze bir uygulama. Bunu ileriki yıllara taşımak ve daha verimli hizmet alabilmek için hepimiz geçmişten gelen alışkanlıklarımızı bir kenara bırakıp aile hekimliğinin evrensel ilkeleri doğrultusunda işe koyulmamız lazım. Ayrıca birinci basamakla, 2 ve 3’üncü basamak sağlık hizmetlerini entegre etmek gerekiyor. Aile hekimliğini klasik hekimlik uygulaması olarak görmemek gerekiyor. Aile hekimi bireye doğumundan ölümüne kadar bakar ve ailenin sağlık avukatıdır.

KARŞI ÇIKANLAR

Sistem dökülüyor, aşılamada sorunlar başladı
PROF. MUZAFFER ESKİOCAK (HALK SAĞLIĞI UZMANI)

Aile hekimliği sistemi Dünya Bankası’nın dayatmasıyla kuruldu. Halk sağlığı uzmanları olarak biz bu uygulamanın doğru olmadığını kongre kararı olarak Sağlık Bakanlığı’na bildirdik. Aile hekimliğine geçilen ilk 10 il, sağlık ve insani gelişme endeksi açısından sorunsuz illerdi. Uygulamanın toplum sağlığına etkisini değerlendiren bilimsel çalışma yapılmadan tüm Türkiye’ye yayıldı. Yasada 2 bin 500-3 bin kişiye bir aile hekimi verilecek deniyor. Hiçbir ilde bu rakam tutturulamadı. Rakamlar ortalama 3 bin 653 kişiye bir aile hekimi verildiğini gösteriyor. Hala aile hekimliği kadroları boş. Dolasıyla yüzbinlerce insanın aile hekimi henüz yok. Sağlıkta eşitsizlikte bir derinleşme var. Genel olarak durumu iyi olanların (orta ve üst düzeydekiler) sağlık hizmetlerini etkin kullanmakla ilgili pek sorunları yok gibi. Ama sağlık hizmetleriyle ilgili sorunu olanlar, yoksullar, eğitim düzeyi düşük olanlar. Bir grup insan var ki sağlık gereksinimleri olduğu halde ya farkında değiller, ya da gereksinimi olduğu halde parasızlıktan alamıyorlar, hizmet alacakları yeri/aile hekimlerini bilmiyorlar ya da sağlık algısı farklı. Bunlara birilerinin bilinçle ellerini uzatması gerek. Şu anki sistem sağlık hizmetini sunulan bir hizmet olmaktan çıkardı, başvuruya dayalı hale getirdi. Mesela aşılamada sorunlar başladı. Aile hekimlikleri reçete üretim merkezlerine dönüştü. Toplum sağlığı merkezlerinin durumu çok daha vahim. Dolayısıyla halk sağlığı hizmetlerinde büyük aksamalar var. Sistemin neresinden tutarsanız dökülüyor.

Sevk zinciri denendi başarısız oldu
PROF. DR. ÖZDEMİR AKTAN (TTB İKİNCİ BAŞKANI)

Sağlık ocağından farklı bir düzene geçmedik. Tabelaları değişti aile sağlığı merkezleri oldu. İşleyiş açısından da fark olmadı. Sağlık ocağı sisteminde ev ziyaretleri, koruyucu sağlık hizmetleri mükemmel yapılmıyordu. Şimdi de aynı kötülükte devam ediyor. Ev ziyaretleri yapılmıyor, koruyucu sağlık hizmetlerine yeterli önem verilmiyor. Aile hekimliğinin mantığı sevk zincirine dayanır. Bu konuda hiçbir adım atılmadı. Çünkü hastanelerde performans sistemi uygulanıyor. Hastaneler polikliniklerine gelen hastalarla ayakta duruyor. Hastanelere gidenlerin yüzde 70-80’inin aile hekimlerine gittiğini düşünsenize... Diğer taraftan sevk zinciri kurulduğunda hastalar, sevk etme gereği duymayan hekimleri döver! Aile hekimi sevk ederse de parasını alamaz. Hekim-hasta kavgası çıkar. Aile hekimliğinin ilk uygulandığı il olan Düzce’de sevk zinciri denendi ilk feryat eden tıp fakültesi oldu. Aile hekimliği maalesef tedavi edici hekimliği ön plana çıkarıyor. Koruyucu hekimliği geride bırakıyor. Biz temelde bunun için sisteme itiraz ettik. İkincisi de aile hekimliği yani birinci basamak sağlık hizmeti kamu hizmeti olması gerekirken, özelleştirildi. Şu anda aile hekimlerinin tek yaptığı günde 100-150 poliklinik.

Canı isteyen gel bana evde bak diyor
ADINI VERMEK İSTEMEYEN AİLE HEKİMİ

22 yıllık hekimim. Aile hekimlerinden beklenti çok yüksek. Reklamı çok fazla yapılıyor, vatandaş da gördüğü, duyduğundan etkilenip aile hekiminden talep ediyor. Geçenlerde 40 yaşında bir kadın hasta “Buraya gelmek istemiyorum. Bir randevu alacağım, evime gelinsin” dedi. Kayıtsız şartsız hastanın isteğini yerine getirmemiz bekleniyor. Aile hekimleri olarak kamu personeli değil, sözleşmeliyiz artık. Son çıkarılan ceza yönetmeliğinden tedirgin olmamak mümkün değil. Günde ortalama 60 hasta görüyorum. Kayıt için ev ziyaretlerimiz var ama evde sağlık hizmeti vermek görevlerimiz arasında değil. Ama bu konuda vatandaşın beklentisi üst düzeye çıkarıldı. Canı isteyen, “Hastayım, gel evde bak” diyebiliyor.

HASTALAR MEMNUN

* Cihat Peker (60 yaşında-emekli): Aile hekimime rutin olarak geliyorum. Sağlık ocağından da yararlanırdım. Ama şimdi aile doktorumuz bizi daha iyi tanıyor. Çünkü hep aynı doktor görüyor. Kalabalık da olmuyor. Uzun uzun beklemeden muayenemi oluyorum. Eşim, annem de geliyor. Doktorumuzla tanışıklık başladı. Yol da gösteriyor, yardımcı da oluyor.
* İbrahim (70)- Vildan Akgüden (61): Evimiz aile hekimliği merkezine çok yakın. Sağlık ocağına da giderdik ama orada hangi doktor denk gelirse bakardı. Şimdi hep aynı doktor görüyor. Tanıyor, ilgileniyor. Hastaneye daha az ihtiyaç duyuyoruz.
* Tuğba Önder (24): İkinci çocuğuma hamileyim. Sekizinci ayımdayım, bütün muayene, kontrol, testlerimi aile hekimim yaptı. Randevusuz gelip numaramı alıyorum. Çok beklemeden işim bitiyor. Hep aynı doktor, aynı hemşire ilgileniyor. Oğlumun sağlık sorunu olunca da buraya getiriyorum. Aile hekimliğinden önce hastaneye gitmeyi tercih ediyordum. Doktorum güler yüzlü, beni görünce tanıyor, sorularıma güzel yanıtlar veriyor. Çok memnunum.
* Hülya Yücesoy(38): Aile doktoruna dördüncü kez geliyorum. Aile hekimliğine geçilmeden önce gerektiğinde devlet veya özel hastaneye gitmeyi tercih ederdim. Artık buralara gitmem gerekmiyor, aile hekimi gerekli tedaviyi programlayabiliyor. Hasta-doktor ilişkisi çok önemli. Bizi tanımaya başladı. Bu çok hoş. Sadece bir gelişimde doktorum izinliydi, muayene olamadan geri dönmek zorunda kaldım. Onun dışında bir sorun yaşamadım. Doktora para ödemiyorum.
* Ahmet Tanoba (32): Eşim, ben, çocuklarımız devam aile hekimine geliyor. Aile hekimimiz hem bizi tanıyor hem de bilgiyardaki kayıtlarımıza bakarak daha önce neden geldiğimizi görebiliyor. Bir arkadaş gibi derdimizi anlatabiliyor, konuşabiliyoruz. Yeni bebeğimiz oldu, onun da aşıları burada yapılacak. Hastaneye gidişlerimiz çok azaldı.
* Berrin Kabaş (30): Aslında Yalova’da yaşayan 87 yaşındaki dedemi getirdim. Misafir hasta olarak ikinci kez bakacaklar. Benim kayıtlı olduğum aile hekimi ilgilenecek. Tüm apartman aynı aile hekimine bağlıyız. Hepimiz de çok memnunuz.

AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASINDA İL İL SON DURUM

* ADANA: Pilot uygulama 15 Mayıs 2007’de başladı. Aile hekimi sayısı 591, boş pozisyon yok. Başvuran hasta sayısı ayda 602 bin. Bazı aile hekimlerinin hastaları doktorun tavırlarından memnun kalmazken, bazı vatandaşlar da aile hekimlerini sadece ilaç yazdırabilecekleri merci olarak görüyor, çoğunluk aile hekimi uygulamasını beğeniyor. Son dönemde mekan sorunu yaşayan aile hekimlerinin yer değiştirme olasılıkları hastalarının sıkıntılı bir süreç yaşamalarına neden oldu.
* ADIYAMAN: Pilot uygulama 25 Aralık 2006’da başladı. Aile hekimi sayısı 164. Ayda ortalama 80 bin hastanın başvurduğu uygulamada, insanlar en çok ilaç yazdırıp, anne ve çocuk sağlığı hakkında bilgiler alıyor. Sağlık Müdürlüğü yetkilileri, Sağlık Bakanlığı tarafından kentte yapılan araştırma ve anketlerde aile hekimliği uygulamasına katılan insanların yüzde 84’ünün memnuniyetinin görüldüğünü açıkladı.
* AFYONKARAHİSAR: Uygulama 11 Ekim 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 192 ve boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ayda yaklaşık 115 bin kişi. Başvuranların büyük bölümünü orta yaş üstü insanlar oluştururken, ilaç yazdırmak için gelenler çoğunlukta. Hastalar verilen hizmetten ve doktorların tavrından memnun.
* AĞRI: Uygulama 10 Ekim 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 147, ve kadroda 2 açık var. Başvuran hasta sayısı ortalama olarak ayda 41 bin. Başvuranların çoğu, daha rahat muayene oldukları için geliyorlar ve bundan memnunlar. Muayene için gelenler doktorların tavrından memnun kalıyor.
* AMASYA: Uygulama pilot bölge olarak 3 Aralık 2007’de başladı. Aile hekimi sayısı 93. Kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda 4 bin 500. İlaç yazdırma ve muayene için gelenler çoğunlukta. Gelenler genelde memnun ancak halen aile doktorunu bilmeyen çok sayıda insan var. Sağlık İl Müdürlüğü’nün yaptığı duyurularla aile hekimlerine ilgi artmış durumda.
* ANKARA: Aile Hekimliği uygulaması Ankara’da 15 Temmuz 2010 tarihinde başladı. Halen bin 246 aile hekimi görev yapıyor. Bir doktora ortalama 40 hasta düşüyor.
Aile hekiminden şikayetler oluyor. Şikayetler genellikle ‘Hekimimi nasıl değiştirebilirim, mesaiye geç geliyor, bana iyi davranmıyor’ şeklinde oluyor. Ancak bu şikayetler sağlık ocağı sisteminden daha az.
Şu anda hem hastalar hem doktorlar sisteme adapte olmaya çalışıyor. Sıkıntı tabii ki yaşanıyor ancak büyük değil. Vatandaş memnuniyeti yüksek.
Tedavi için çok başvuru oluyor. Tahlil, aşı, bebek ve gebe takibi, aile planlaması hizmeti, evlilik danışmanlığı ve öğrenci raporu en çok başvuru konuları.
* ANTALYA: Sisteme geçen son 7 ilden biri olan Antalya’da uygulama 13 Aralık 2010’da başlandı. 180 aile sağlığı merkezinde toplam 547 aile hekimi görev yapıyor. Şu anda boş kadro bulunmuyor. Başvuran hasta sayısı aylık 1 milyon 140 bin. Sistemin henüz çok yeni olmasından dolayı kayıtlarda adı olmayanlar çıkabiliyor. Doktorlar ve sistemden memnuniyet var. Başvuranların çoğu muayene, ilaç yazımı, gebe ve bebek izlemeleri, aşılama hizmeti alanlardan oluşuyor.
* ARTVİN: Aile hekimliği uygulaması 11 Ocak 2010’da başladı. 47 aile hekimliği kadrosunun tamamı dolu. Sağlık Müdürlüğü başvuru sayısı hakkında bilgi veremedi. İl genelinde Aile Hekimliği uygulaması çok olumlu karşılandı.
* AYDIN: Uygulama 13 Aralık 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 280 ve boş pozisyon bulunmuyor. Başvuran hasta sayısı ayda 299 bin. Gelen hastaların büyük bölümü ilaç yazdırma ve mevsim hastalıkları, grip, soğuk algınlığı şikayeti ile başvuruyor. İl genelinde Aile hekimlerinden şikayet yok denecek kadar az.
* BALIKESİR: Uygulama 11 Ekim 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 313, kadroda 2 açık var. Başvuran hasta sayısı ayda 242 bin 524. Başvuranların çoğunluğu ilaç yazdırmak için geliyor, ‘İlacımı yazın muayeneye gerek yok’ diyenler var. Pek çok vatandaş yeni uygulamadan memnun. Memnun kalmayanlar üç ay içinde aile hekimlerini değiştirebiliyor. Uygulamanın koruyucu hekimliği geri plana ittiği endişesi var. Aile hekimliği uygulamasının ekip çalışmasını ortadan kaldırdığı öne sürülüyor. Aile hekiminin 1-2 hemşire ile çalışması pratikte sıkıntı yaratıyor.
* BİLECİK: Bilecik’te aile hekimliği uygulamasına 15 Kasım 2008 tarihinde başlanıldı. Aile hekimi sayısı 55, boş 1 pozisyon var. Başvuran hasta sayısı ayda 35 bin dolayında. Başvuranların çoğu muayene olmak ve ilaç yazdırmak için geliyor. Vatandaşlar aile hekimliği uygulamasından memnun.
* BİNGÖL: Uygulama 5 Temmuz 2010 tarihinde başladı. 73 aile hekimi kadrosunun tamamı dolu, aylık başvuran hasta sayısı ortalama 57 bin. Aile Hekimliği uygulamasına geçildiği ilk günlerde bazı sıkıntılar yaşandı, ancak bunlar gideriliyor. Hastane polikliniklerinde muayene için sıra beklemekten kurtulanlar aile hekimi uygulamasından memnun.
* BİTLİS: Pilot uygulama 13 Eylül 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 87, boş kadro bulunmuyor. Başvuran hasta sayısı ortalama 8 bin 462. Öncelikle koruyucu sağlık hizmeti verdiğinden dolayı başvuranların çoğu ilaç yazdırmak, çocukların aşılarını yaptırmak ve hamile bayanların takip işlemleri için başvuruyor. Başvuranların geneli uygulamadan memnun ayrılıyor.
* BOLU: Uygulama pilot olarak 2006’da başladı. Halkın yüzde 96’sının aile hekimliği kaydı bulunuyor. 79 aile hekiminin görev yaptığı Bolu’da boş pozisyon bulunmuyor. Aylık ortalama başvuru sayısı 58 bin. Aile hekimliği uygulaması sayesinde hekim hastasını çok iyi tanıyor, risk gruplarını daha iyi biliyor ve hasta ile hekim arasındaki iletişimi problemi ortadan kalktı. Çok ciddi rahatsızlık dışında hep aile hekimine başvuruluyor.
* BURDUR: Uygulama 14 Temmuz 2008’de başladı. Pilot uygulama yapılmadı. Aile hekimi sayısı 73, boş pozisyon yok. Başvuran hasta sayısı aylık yaklaşık 60 bin kişi. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak ve tahlil yaptırmak için geliyorlar ve uygulamadan memnunlar. Muayene için gelenler de uygulamadan memnun.
* BURSA: Uygulama 1 Ekim 2009 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 718, boş 2 kadro var. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 250 bin. Başvuruların büyük bölümü ilaç yazdırmak için oluyor. Muayene olmak isteyenler yine hastanelere gidiyor. Hastalar geneldi memnun.
* ÇANAKKALE: Uygulama 12 Temmuz 2010’da başlandı. Aile hekimi sayısı 130 ve boş pozisyon bulunmuyor. Aylık başvuran hasta sayısı 80 bin. Başvuruların yüzde 50’inden fazlası muayene için oluyor. Muayene için gelen hastalar, doktorun tavrına göre memnun kalıyor veya kalmıyor. Ama istisnai birkaç şikayet konusu dışında uygulama oldukça iyi yürüyor.
* ÇANKIRI: Pilot uygulama olarak 15 Ekim 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 46, boş kadro yok. Genelde basit şikayetler için muayene ve tahlil talebi ve ilaç yazdırmak için başvuruluyor. Aile hekimine gidenler büyük oranda memnun. Ancak uygulamadan haberi olmayıp hastanelere gidenlerin sayısı da az değil.
* ÇORUM: Uygulama 1 Ocak 2008’de pilot bölge olarak başladı. Aile hekimi sayısı 165, boş 5 kadro açığı var. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 112 bin. Başvuruların çoğu birinci basamak sağlık hizmetleri (küçük rahatsızlıklar) için geliyor ve hastaların büyük bölümü memnun. Vatandaşlar genel olarak aile hekimlerinin hastalara yaklaşımından da memnun.
* DENİZLİ: Uygulama 26 Aralık 2006’da başladı. Denizli, aile hekimliğinin uygulandığı 10 pilot ilden biri oldu. 262 aile hekiminin görev yaptığı ilde boş pozisyon bulunmuyor. Aylık başvuru sayısı 120 bin dolayında. Hastaların çoğu memnun. Aile Hekimliği Yönetmeliği değiştirildikten sonra Aile Sağlığı Merkezleri sınıflandırıldı. Malzeme ve niteliklere göre yapılan sınıflandırılmaya göre, kriterlere uygun aile sağlığı merkezi oldukça yetersiz.
* DİYARBAKIR: Uygulama 1 Kasım 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 414 ve halen 6 kadro boş. Ayda ortalama başvuru sayası 420 bin. Aile hekimine büyük çoğunlukla ilaç yazdırmak ve hafif derecede rahatsızlıklar için gidiliyor. Hastalar memnun ancak adaptasyon sorunu hala devam ediyor. Muayene için gelenler doktorun tavrına göre memnun kalıyor ya da kalmıyor.
* EDİRNE: Aile hekimliği pilot uygulama olarak 1 Aralık 2006’da başladı. Aile hekimi sayısı 112, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ortalama 107 bini. Başvuruların büyük çoğunluğu ilaç yazdırmak için ve basit müdahale ile fazla beklemeden tedavilerini yaptırmak için geliyor. Gelen hastaların önemli bölümü hamileler ve ebelerden danışmanlık hizmeti alıyor. Doğum sonrası da aşı takibi başlıyor. Sağlık Müdürlüğü bugüne kadar şikayet dilekçesi gelmediğini söyledi.
* ELAZIĞ: Pilot uygulama olarak 4 Ocak 2007’de başladı. Aile hekimi 168 ve tüm kadro dolu. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 42 bin. Sağlık hizmetinde ilk kademe olan bu uygulama, yıllar içersinde oturdu. Önceleri sadece ilaç yazdırmaya gidilirken şimdi muayene ve tedavi için gidiliyor.
* ERZİNCAN: Uygulama 18 Ocak 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 62, kadroların tamamı dolu. Ayda ortalama 1500 hasta başvuruyor. Başvuranların çoğu, ilaç yazdırmak için geliyor ve bundan memnun. Muayene için gelenler doktorların tavrından memnun kalıyorlar.
* ERZURUM: Uygulama 24 Kasım 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 230, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ayda artama 2 bin civarında. Başvuranların çoğu bir rahatsızlığı nedeniyle muayene olmaya geliyor. Muayene için gelenler doktora güveniyor ve tavrından memnun kalıyor.
* ESKİŞEHİR: Uygulama pilot bölge olarak 17 Temmuz 2006 tarihinde geçildi. 42’si kent merkezinde 22’si ilçelerde olmak üzere 64 Aile Sağlığı Merkezi’nde 209 aile hekimi görev yapıyor. Aile hekimi kadrosunda 9 açık var. Ayda ortalama başvuru sayısı 184 bin. Başvuranların çoğu muayene olmak ve ilaç yazdırmak için geliyor. Vatandaşlar uygulamadan memnun.
* GAZİANTEP: Uygulama 13 Aralık 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 451, boş 3 pozisyon (kadro açığı) var. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 225 bin. Başvuranların çoğu uygulamadan memnun. Uygulama genelde muayene, ilaç yazdırma, aşılama hizmetleri için tercih ediliyor.
* GİRESUN: Uygulama 14 Haziran 2010’da başladı. 119 aile hekimi var. Boş kadro yok. Aylık yaklaşık 145 bin başvuru yapılıyor. Doktor olmayan bazı bölgelere aile hekimliği uygulaması sonrasında haftada birkaç kez doktor gidiyor. Vatandaş memnun.
* GÜMÜŞHANE: Pilot il uygulaması kapsamında 29 Aralık 2006’da başladı. Aile hekimi sayısı 41. 1 kadro açık. Başvuru sayısı ayda yaklaşık 31 bin. Hastanelerde muayene ücreti olarak para alınmaya başladıktan sonra başvuru sayısı arttı. Vatandaşlar memnun.
* HAKKARİ: Aile Hekimliği uygulaması 18 Ekim 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 61, boş 2 kadro var. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 6 bin. Başvuranların çoğu muayene olmak için geliyor ve bunların çoğu memnun.
* HATAY: Uygulama, 13 Aralık 2010’da başladı. Aile hekim sayısı 398, boş aile hekimliği kadrosu bulunmuyor. 50 doktor aile hekimi olmak için başvurdu, kadro boşalmasını bekliyorlar. Hatay ve ilçelerinde toplam 167 aile hekimliği merkezi bulunuyor. Başvuru sayısı ayda ortalama 14 bin. Hastaların çoğunluğu uygulamadan memnun ve ilaç yazdırmak için müracaat ediyor.
* ISPARTA: Uygulama 18 Ocak 2007 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 120, boş kadro bulunmuyor. Başvuran hasta sayısı ayda yaklaşık 90 bin. Başvuranların büyük bölümü ilaç yazdırmak için geliyor ve hizmetten genel olarak memnunlar.
* İÇEL: Uygulama 5 Temmuz 2010’de başladı. Aile hekimi sayısı 441, boş pozisyon yok. Başvuran hasta sayısı ayda 400 bin. Aile hekimlerine müracaatlar genelde ilaç yazdırmak ve danışmak için geliyor. Bebek ve hamile takibine gelenlerin sayısı fazla. Önemli rahatsızlıklar için hastanelere gidilirken, aile hekimliği uygulamasından fazla şikayet edilmiyor.
* İSTANBUL: Nüfusu toplam 13 milyon 255 bin kişi. İlçe sayısı 39. Aile hekimliği uygulamasına 1 Kasım 2010’da geçildi. İl Sağlık Müdürü Ali İhsan Dokucu’nun verdiği bilgilere göre, İstanbul’da görev yapan aile hekimi sayısı 3 bin 395. 144 hekim açığı var. Bir aile hekimine 3 bin 600 kişi düşüyor. Bir hekim günde ortalama 35 hastaya bakıyor. Hastalar uygulamanın ilk günlerinde ilaç yazdırmak için başvuruyordu, şimdilerde ise muayene olmak için geliyorlar. Aile Sağlığı Merkezi sayısı 808. Temmuz 2011’de 891’e çıkartılması hedefleniyor. Aile sağlığı merkezleri mahallelerin merkezi yerlerinde kiralanan binalarda hizmet veriyor.
Esenler, Bağcılar, Arnavutköy ve Sultangazi kiralanacak bina bulunamadığı için sorunlu ilçeler. Hastanelerden, 112’lerden ve kamunun diğer alanlarından aile hekimliği için ayrılan hekim, ebe ve hemşire sayısı 3 bini buldu. Aile hekimliği sisteminde şu ana kadar yaklaşık 200 istifa oldu. 50 kadar da hemşire görevinden ayrıldı. Aile Sağlığı Merkezlerinde 26 tetkik yapabildiklerini söyleyen Ali İhsan Dokucu, “Aile hekimleri hemşirelere hastadan kan aldırtıyor, kurye gidip alıyor, tetkik edildikten sonra da sonuçlar aile hekiminin bilgisayarına düşüyor. Bunun tamamını sağlık müdürlüğümüz finanse ediyor. Çok yakında hastanelerimizden ücretsiz laboratuvar hizmetinin yanında ücretsiz radyoloji hizmeti alabileceğiz aile hekimleri vasıtasıyla” dedi.
* KARS: Uygulama 9 Ağustos 2010 ‘da başladı. Aile hekimi sayısı 84, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ayda 41 bin. Başvuranların çoğu bebek ve gebelik takibi ve aşı takibi . Muayene için gelenler doktorların tavrından memnun kalıyorlar.
* KASTAMONU: Uygulama 10 Kasım 2008’de başladı. Kadro 102, halen 99 aile hekimi görev yapıyor, 3 boş kadroya bu hafta atama yapılacak. Aile hekimlerine kayıtlı sayısı 343 bin 412. Ocak ayında 60 bin 540 hasta başvurdu bunların çoğu, bebeklerin aşı takibi ile hamilelerin takibine ve ilaç yazdırmaya yönelik. Bekleme olmadığı için hastalar memnun. Birinci basamak sağlık hizmeti verildiği ve tedavi yapılmadığını bilmeden gelenler ise zaman zaman tepki gösteriyor.
* KAYSERİ: Aile hekimliği pilot uygulama olarak 15 Aralık 2008’de başladı. Şu anda 357 aile hekimi var. Aylık 184 bin hastaya bakılıyor. Kayseri’de aile hekimliği öncesi vatandaşın yüzde 65’i hastanelere yüzde 35’i sağlık ocaklarına giderken, bu uygulama sonrası şimdi vatandaşın yüzde 51’i aile hekimlerine, yüzde 49’u hastanelere başvuruyor.
* KIRKLARELİ: Uygulama 14 Haziran 2010 tarihinde başladı. Aile hekim sayısı 94, boş pozisyon yok. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 105 bin 250. Uygulama yeni olduğu için Aile hekimliği vatandaşlar için ilk tercih oluyor. Başvuranların çoğunluğu ilaç yazdırmaya geliyor. Rahatsızlıklarından dolayı muayene olanların sayısı da oldukça yüksek. Hastaların doktorun tavrına göre memnun kalıyor, yada kalmıyor. Ancak doktorlar hakkında bir şikayet yok.
* KIRŞEHİR: Kırşehir’de Aile hekimliği uygulaması 24 Kasım 2008’de başladı. 62 aile hekimi kadrosunun tamamı dolu. Kadrolarda boşluk yok. Alda ortalama 47 bin hasta başvuruyor. Kırşehir’de de vatandaşlar aile hekimlerine öncelikle ilaç yazdırmaya giderken, şimdi muayene olanların sayısı arttı.
* KOCAELİ: Uygulama 15 Kasım 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 419, boş 7 kadro var. Başvuranların geneli orta yaşın üzerinde ve ilaç yazdırmak için geliyor. Gelenler yakın ilgiden memnun olduğunu belirtiyor. Muayene için gelenler ise doktorun bilgi ve tecrübesine göre değerlendirme yapıp memnuniyet veya memnuniyetsizliklerini belirtiyor. Genelde memnun ayrılıyorlar.
* KONYA: Aile hekimliği uygulaması 14 Haziran 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 549 ve kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 600 bini buluyor. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak için geliyor. Yüzde 75’i uygulamadan memnun. Yüzde 25’i memnun tedavi edilmedikleri için memnun değil.
* KÜTAHYA: Aile hekimliği uygulamasına 4 Ocak 2010 tarihinde başlanıldı ve 166 aile hekimi kadrosunun tamamı dolu. Başvuran hasta sayısı ayda 110 bin. Çoğunluk muayene ve ilaç yazdırmak için geliyor. Sağlık Müdürlüğü’nün yaptırdığı anketlere göre vatandaşların büyük çoğunluğu uygulamadan memnun.
* MALATYA: Uygulama 12 Temmuz 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 203, kadronun tümü dolu. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 12 bin civarında. Başvuranların büyük çoğunluğu muayene olmak için geliyor, çok az bir kısım ise ilaç yazdırmak için aile hekimini tercih ediyor. Halk genelde uygulamadan memnun.
* MANİSA: Uygulama 1 Ocak 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 378, kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda 350 bin. Sistem oturdu, doktorların bulunduğu aile sağlığı merkezlerinde tahliller de yapılıyor. İlaç yazmanın yanı sıra büyük çoğunluk tedavi olmak için geliyor. Bir çok hasta hastanelere sevk edilmelerine itiraz edip, tedavilerinin aile hekimleri tarafından yapılmasını istiyor. Aile hekimleri, aile planlama ve bebek izlemeleri, aşılama de yapıyor. Manisa’da halkın dörtte biri aile hekimini değiştirdi. Değiştirilme sebepleri arasında kadın hastaların kadın doktor istemesi de bulunuyor.
* KAHRAMANMARAŞ: Uygulama 13 Aralık 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 290, kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı da ayda ortalama 185 bin, başvuranların çoğu muayene için geliyor. Genelde raporlu hastalar da ilaç yazdırmak için geliyor. Muayene için gelenler doktorların tavrından genelde memnun görünüyor.
* MARDİN: Uygulama 15 Kasım 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 189. Sistem henüz oturmadı. Özellikle kırsal kesimde oturanlar Aile Hekimliği uygulamasıyla köylerindeki sağlık ocaklarının kapatılmasından mağdur olduklarını söylüyor. Köylüler, iğne yaptırmak ve serum taktırmak için kilometrelerce uzaktaki ilçe merkezlerine gitmek zorunda kaldıklarından yakınıyor.
* MUĞLA: Uygulama 13 Aralık 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 228 ve boş pozisyon bulunmuyor. Başvuran hasta sayısı ayda 170 bin 146. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak için geliyor ve memnun. Muayene için gelen hastalar doktorların tavrından memnun ancak. Hastalar ve sağlık personeli, yığılma nedeniyle şikayetçi. Hastalar aile hekimliğindeki yoğunluktan kaçmak için geceden hastanelerin acil servislerine başvurarak gereksiz yoğunluğa neden oluyor. Daha önce ilde pilot uygulama yapılmadı.
* MUŞ: Uygulama 13 Eylül 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 112, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı aylık ortalama 39 bin. Başvuranların çoğu, muayene, aşı ve ilaç yazdırmak için geliyor. Muayene için gelenler doktorların tavrından memnun kalıyor.
* NEVŞEHİR: Uygulamaya 4 Ocak 2010’da başlandı. 84 aile hekimi var. Doktor açığı yok. Aile hekimleri ayda 82 bin hastaya bakıyor. Aile hekimlerine gelenlerin yüzde 90’i muayene ve ilaç yazdırma amaçlı. Başta sadece ilaç yazdırmak için gelinirken şimdi muayene olup gidiyor.
* NİĞDE: Uygulama 10 Mayıs 2010’da pilot il kapsamında başladı. Aile hekimi sayısı 97, kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda yaklaşık 100 bin civarında. Vatandaşlar uygulamadan memnun. Raporlu hastaların büyük çoğunluğu ilaç yazdırmaya geliyor.
* ORDU: Uygulama 13 Eylül 2010 başladı. Aile hekimi sayısı 187. Kadro açığı 4. Başvuran hasta sayısı 655 bin. Hastalar genellikle muayene olmak için başvuruyor. Hastalar, doktorların tavır ve uygulamalarından memnunlar.
* RİZE: 5 Ocak 2009 ‘da pilot uygulama başladı. Aile hekimi sayısı 93, boş 1 pozisyon var. Ayda ortalama 111 bin başvuru yapılıyor. Vatandaşlar aile hekimliğine uygulamasından memnun. Aile hekimlerini başvurmadan hastanelere gidilmediği gözleniyor.
* SAKARYA: Uygulama 4 Ocak 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 245, istifalar nedeniyle her ay birkaç kadro açık kalıyor şu anda 4 kadro açığı var. Ortalama ayda 220 bin kişi başvuruyor. Gelenler muayene, amaç yazdırma ve tahlil yaptırma şeklinde sıralanıyor. Aile hekimlerine giden hastalar memnun.
* SAMSUN: Uygulama 1 Mart 2007’de pilot bölge olarak başladı. Aile hekimi sayısı 350. Kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda 385 bin. Hastaların çoğu muayene hizmeti almak için başvuruyor. Hastalar doktorların tavırlarından ve uygulamalarından memnun. Sağlık İl Müdürlüğü’nün yaptığı denetim ve hasta memnuniyeti tespit çalışmalarına göre de vatandaşların herhangi bir şikayeti bulunmuyor.
* SİİRT: Aile hekimliği uygulama 2 Ekim 2010’da başladı. Hekim kadrosu 77 ve bunlardan 2’si boş durumda. Ayda ortalama 30 bin kişi başvuruyor. Uygulamada aksaklıklar olmasına karşın genelde halk memnun.
* SİNOP: Uygulama 15 Ağustos 2007 tarihinde pilot bölge olarak başladı. Aile hekimi sayısı 57, kadroda açık yok. Başvuran hasta sayısı ortalama 62 bin. Genellikle muayene hizmeti almak için başvuruyorlar. Doktorların tavır ve uygulamalarından vatandaşlar memnun.
* SİVAS: Uygulama 20 Eylül 2010’da başladı. 169 aile hekimi kadrosunda sadece 1 boş pozisyon var. Aile hekimine başvuran hasta sayısı ayda 109 bin. Başvuranların bir çoğu ilaç yazdırmak için geliyor. Hastalar genel anlamda aile hekimlerinin kendilerine yakın ilgi gösterdiğini ve sahiplendiğini belirterek bu uygulamadan memnun kaldıklarını belirtiyor.
* TEKİRDAĞ: Uygulama 9 Ağustos 2010 tarihinde başladı ve 215 aile hekimi kadrosunun tamamı dolu. Başvuran hasta sayısı ortalama aylık 110 bin 200. Başvuranların çoğu ilaç yazdırma ve kronik rahatsızlıklardan dolayı geliyor. Tekirdağ’da ikamet değiştiren, sağlık merkezinin yerini uygun bulmadığı ve tabipten memnun olmayan 12 bin kişi aile hekimin değiştirmek için dilekçe ile başvurmuş. Bunların dışında kalan kesimin aile hekimliğinden memnun kalıyor.
* TOKAT: Uygulama 9 Ağustos 2010 tarihinde başladı. Aile hekimi sayısı 164, tüm kadrolar dolu. Ayda başvuru sayısı ortalama 144 bin. Başvuranların yüzde 50’si muayene, yüzde 40’ı ilaç yazdırmak, yüzde 10’u ise rapor için müracaat ediyor. Uygulama yeni olduğu için hasta memnuniyetini kesin gösterir bir çalışma henüz yapılmadı. Yetkililere gelen olumlu ve olumsuzluk eleştiriler ise eşit seviyede.
* TRABZON: Uygulama pilot bölge olarak 5 Ocak 2009’da başladı. Aile hekimi sayısı 216. Boş kadro yok. Vatandaşlar uygulamadan memnun. Aylık başvuru yaklaşık 180 bin civarında gerçekleşiyor.
* TUNCELİ: Uygulama 16 Ekim 2008’de başladı. İl genelindeki aile hekimi sayısı 25 ve kadronun tamamı dolu. Aylık 15 bin hasta başvuruyor ve halk uygulamadan memnun. Başvuruların yarısı ilaç yazdırmak için gidiyor. Şu an Tunceli’de aile hekimliği uygulaması tamamen oturmuş durumda.
* ŞANLIURFA: Uygulama 13 Aralık 2010’ta başladı. Aile hekimi sayısı 452. Halen doldurulmayan 2 kadro var, mart ayında atama yapılacak. Aylık ortalama başvuru 30 bin civarında. Aile hekimine gelenlerin büyük bölümü ilaç yazdırmak, aşı ve gebelik takibi için geliyor. Kendi hekimini seçenler memnuniyetlerini ifade ederken, Sağlık Müdürlüğü yetkilileri ve hekimler ilerleyen günlerde yaygınlaşmasıyla uygulamanın herkesi mutlu edeceğini söylüyor.
* UŞAK: Uygulama 13 Temmuz 2009’de başladı. Aile hekimliği merkezi 29, Aile hekimi sayısı 102, boş pozisyon yok. Başvuran aylık ortalama hasta sayısı ayda 61. Aile Hekimliği uygulamasına geçildikten sonra çoğunluğunu ilaç yazdıranların oluşturduğu hastalarda artış meydana geldi. Hekim Seçme Hakkı, işini gördürme kriterine dönüştü. Doktora ilaç yazdırma ve rapor konularında istediğini yaptıramayan hastalar tercihini hekim değiştirmekte buluyor. Muayene için gelen hastalar doktorun tavrından memnun kalıyor. Şimdiye kadar herhangi bir şikayet olmadı.
* VAN: Uygulama 18 Ekim 2010 başladı. Aile hekimi sayısı 271, bunlardan 3 kadro boş. Başvuran hasta sayısı, ayda 68 bin. Vatandaş ve doktorlar aile hekimliği uygulamasından memnun. Daha önce 20 bin nüfusa hitap eden doktorlar şimdi Türkiye ortalamasına yakın olan 3- 4 bin kişiye bakıyor.
* YOZGAT: Aile hekimliği uygulaması 5 Temmuz 2010’da başladı ve 125 kadronun tamamı dolu. Ayda başvuru sayısı 120 bin ile 150 bin arasında değişiyor. Özellikle köylerde, aile hekiminin hastanın evine kadar gitmesi hasta memnuniyetini yükseltiyor. Şehir merkezlerinde ise muayene için gelenlerin memnuniyeti doktorun tavrına ve ilgisine göre değişiyor. Hastaların sıra beklemesi ortadan kalktığı için burada muayene için geçen zaman 15 dakikayı bulmuyor.
* ZONGULDAK: Uygulama 13 Eylül 2010’da başladı. Pilot uygulama olmadı. Aile hekimi sayısı 172, boş 3 kadro var. Başvuran hasta sayısı ayda 87 bin. Başvuranların bir bölümü ilaç yazdırmak, bir bölümü muayene için geliyor. Uygulamadan genelde memnunlar. Doktorun tavrına göre bu durum değişebiliyor.
* AKSARAY: Aile hekimliği uygulaması 12 Temmuz 2010 tarihinde başladı. Aile Hekimi sayısı 103 ve kadro açığı 2. Başvuran hasta sayısı ayda 74 bin 160. Başvuruların yüzde 80’i muayene yüzde 20’si ilaç yazdırmak için geliyor. Muayene için gelenler uygulamadan memnun.
* BAYBURT: Uygulama pilot bölge olarak 1 Ocak 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 24 ve boş kadro yok. Aylık başvuru sayısı yaklaşık 16 bin. Başvuranların çoğu bebek ve hamile takibi ve ilaç yazdırmak için geliyor. Vatandaşlar memnun.
* KARAMAN: Aile hekimliği pilot uygulama olarak 18 Ocak 2008 tarihinde başladı. Aile Hekimi sayısı 72 ve kadro açığı yok. Başvuran hasta sayısı ayda 88 bin. Başvuruların çoğu muayene olmak için. Muayene için gelenler genellikle uygulamadan memnun olduklarını belirtiyor..
* KIRIKKALE: Uygulama pilot bölge olarak 18 Ağustos 2008 yılında başladı ve 84 aile hekimi kadrosunun tamamı dolu. Aile hekimlerine kayıtlı 183 bin 707 kişi var ve ayda başvuran hasta sayısı 70 bine yakın. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak ve basit şikayetlerle muayene için gidiyor. Uygulamadan memnun olan halk başarılı görüyor.
* BATMAN: Aile hekimliği 9 Ağustos 2010 başladı. Hekim sayısı 140 kadro açığı yok. Ayda ortalama 20 bin başvuru. Hastalar doktorlardan memnun olduğunu dile getirirken, başvuranların büyük bölümü muayene olma amaçlı.
* ŞIRNAK: Uygulama 6 Aralık 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 112 ve boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 40 bin. Alt yapısı tam olarak hazır olmadan uygulamaya geçildiği söyleniyor. Bilgilendirme yetersiz olduğu için halkın büyük bölümü aile hekimini bulamıyor ve o nedenle yine hastanelere gidiliyor. Aile hekimini bulup gidenler ise kendi doktoru olduğu için memnun.
* BARTIN: Uygulama pilot olarak 1 Kasım 2007’de başladı. Aile hekimli sayısı 57 ve kadronun tamamı dolu. Ayda başvuru sayısı ortalama 60 bin dolayında. İlaç yazdırmak ve tahlil için gelenlerin sayısı fazla. Uygulama, geçen süre içinde giderek oturdu ve astalar büyük oranda memnun.
* ARDAHAN: Uygulama 9 Ağustos 2010’da başladı. Aile hekimi sayısı 30 ve 1 kadro açığı var. Başvuran hasta sayısı ortalama olarak ayda 1000. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak için geliyor ve durumdan memnun. Muayene için gelenler doktorların kendileri ile yakından ilgilendikleri için memnun kalıyor.
* IĞDIR: Uygulama 12 Nisan 2010’da başladı. Aile Hekimi sayısı 47, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ortalama olarak ayda 23 bin. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak ve aşı yaptırmak içi geliyor ve bundan memnunlar. Muayene için gelenler doktorların tavrından memnun kalıyorlar.
* YALOVA: Pilot uygulama olarak 15 Ekim 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 51, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ortalama 55 bin dolayında. Başvuranların çoğu tahlil yaptırmak ve ilaç yazdırmak için. Sürekli aynı hekime muayene olmak hastaları memnun ediyor.
* KARABÜK: Pilot uygulama 1 Şubat 2008’de başladı. Aile hekimi sayısı 63 ve kadronun tamamı dolu. Aylık ortalama başvuru sayısı 50 bin. Başvuruların çoğunu ilaç yazdırmak ve tahlil yaptırmak için gelenlerle, bebek ve hamile takibi oluşturuyor. Aile hekimlerinin kırsal kesimde hastaların ayağına gitmesi halkı memnun ediyor.
* KİLİS: Uygulama 12 Nisan 2010’da başladı. Toplam 14 Aile Sağlığı Merkezi’nde 35 hekim görev yapmaktadır. Boş pozisyon bulunmamakta. Ayda yaklaşık 30 bin hasta merkeze müracaat ediyor. Merkezlerde laboratuar tetkikleri yapılmakta. Hastalar uygulamadan memnun.
* OSMANİYE: Uygulama 14 Ocak 2008’de pilot il kapsamında başladı. Aile hekimi sayısı 137, boş kadro yok. Başvuran hasta sayısı ayda 125 bin. Başvuranların çoğu ilaç yazdırmak için geliyor ve bunlar memnun. (Sağlık Bakanlığı’nın yaptırdığı bir araştırmada hasta memnuniyeti yüzde 98 çıkmış)
* DÜZCE:Türkiye’de ilk pilot uygulamanın yapıldığı il oldu. Düzce’de 97 aile hekimi bulunurken, boş kadro yok. Başvuru sayısı aylık ortalama 75 bin hasta başvuruyor. Sistem oturdu ve halk memnun. Hekim ile hasta birbirini çok iyi tanıdığı için muayene ve ilaç yazımında herhangi bir sorun yaşanmıyor.

EN ZORU ÜÇ BÜYÜKLER

İSTANBUL: Nüfusu toplam 13 milyon 255 bin kişi. İlçe sayısı 39. Aile hekimliği uygulamasına 1 Kasım 2010’da geçildi. İl Sağlık Müdürü Ali İhsan Dokucu’nun verdiği bilgilere göre, İstanbul’da görev yapan aile hekimi sayısı 3497. 41 hekim açığı var. Bir aile hekimine 3600 kişi düşüyor. Bir hekim günde ortalama 35 hastaya bakıyor. Hastalar uygulamanın ilk günlerinde ilaç yazdırmak için başvuruyordu, şimdilerde ise muayene olmak için geliyorlar. Aile Sağlığı Merkezi sayısı 847. Temmuz 2011’de 880’e çıkartılması hedefleniyor. Aile sağlığı merkezleri mahallelerin merkezi yerlerinde kiralanan binalarda hizmet veriyor.
Sultangazi kiralanacak bina bulunamadığı için sorunlu ilçemizdir. Hastanelerden, 112’lerden ve kamunun diğer alanlarından aile hekimliği için ayrılan hekim, ebe ve hemşire sayısı 3 bini buldu. Aile hekimliği sisteminde şu ana kadar yaklaşık 390 istifa oldu. 140 kadar da hemşire görevinden ayrıldı. Aile Sağlığı Merkezlerinde 43 tetkik yapabildiklerini söyleyen Ali İhsan Dokucu, “Aile hekimleri hemşirelere hastadan kan aldırtıyor, kurye gidip alıyor, tetkik edildikten sonra da sonuçlar aile hekiminin bilgisayarına düşüyor. Bunun tamamını sağlık müdürlüğümüz finanse ediyor. Çok yakında hastanelerimizden ücretsiz laboratuvar hizmetinin yanında ücretsiz radyoloji hizmeti alabileceğiz aile hekimleri vasıtasıyla” dedi.
ANKARA: Aile Hekimliği uygulaması Ankara’da 15 Temmuz 2010 tarihinde başladı. Halen bin 257 aile hekimi görev yapıyor. Bir doktora ortalama 44 hasta düşüyor.
Aile hekiminden şikayetler genellikle, ‘Neden antibiyotik yazmadın’, ‘muayeneye geldim ama yoktu’ (O saatlerde hekim ev gezmesinde oluyor ki bu saatler mutlaka önceden bildiriliyor) şeklinde oluyor. Ancak bu şikayetler sağlık ocağı sisteminden daha az. Şu anda sistem oturdu. 5 bin kişi üzerinde yapılan araştırma vatandaş memnuniyetinin yüzde 93.63 olduğunu gösteriyor. Bugün itibariyle 4 milyon 650 bin 628 kişi aile hekimine kayıtlı. En çok başvuru tedavi için oluyor. Tahlil, aşı, bebek ve gebe takibi, aile planlaması hizmeti ve evlilik danışmanlığı en çok başvuru konuları.
İZMİR: Uygulama 14 Mayıs 2007’de başladı. Aile hekimi sayısı 1117. Boş 5 pozisyon var. Başvuran hasta sayısı ayda ortalama 1 milyon 228 bin 700. Birinci basamak sağlık hizmetleri eskiden 240 sağlık ocağında veriliyordu. Aile hekimliği uygulamasında aile sağlığı merkezlerine dönüştü, İzmir’de 307 aile sağlığı merkezi var. Bu nedenle daha fazla başvuru noktası oluştu. Hastanın hekimi, hekimin hastalarını tanıyor olması, memnuniyeti artırıyor. Hastalar reçete yazdırmak için hastaneye gitmek zorunda kalmıyor. Televizyonlu, klimalı bekleme odaları, ‘numaratör’ gibi uygulamalar da hastaları memnun ediyor.