Aile planlaması az çocuk yapmak deÄŸil, iyi bakabileceklerin fazla çocuk yapmasında mahzur yok

Liberallerin de, muhafazakarların da kullandığı doÄŸum kontrol yöntemlerinde ilk üç sırayı prezervatif, doÄŸum kontrol hapı ve geri çekilme alıyor.TNS PÄ°AR ÅŸirketinin Hürriyet için yaptığı Cinsellik AraÅŸtırması üzerine sorularımızı cevaplayan SaÄŸlık Bakanı Recep AkdaÄŸ,  Türkiye’de binde 2.2’ye düşen doÄŸurganlık hızının daha fazla indirilmesinin, nüfusun yaÅŸlanmasına yol açacağını söylüyor. Çocuk saÄŸlığı ve hastalıkları uzmanı olan, beÅŸ çocuk babası AkdaÄŸ, bazı sorularımızı ‘özel’ bulduÄŸu için detaya girmekten kaçınıyor. Ancak aile planlaması yöntemlerine baÅŸvurduÄŸunu belirtiyor. Bakan, çocuklarına üreme saÄŸlığıyla ilgili eÄŸitim vermediÄŸini de itiraf ediyor.Çocuklarımın (5) en büyüğü 19, en küçüğü 8 yaşında. DoÄŸrusu çocuklarımı tek tek karşıma alıp öğretmedim. Ama ÅŸundan eminim ki çocuklar bu konuda birçok ÅŸeyi, çok iyi biliyorlar. EÄŸer iyi eÄŸitim alan bir çevredeyseniz bunu büyük ölçüde öğreniyorsunuz zaten. Türkiye aile planlaması konusunda hedefe ulaÅŸtı mı?- 2827 sayılı nüfus planlaması hakkındaki kanun, devleti bu konuda eÄŸitim yaptırmak ve buna destek olmakla hükümlü tutuyor. Ancak bu hiçbir zaman devletin ferde dayatması olarak algılanmamalıdır. Bu bir danışmanlık hizmetidir. Yeterince yoÄŸun ve güçlü biçimde yapılmalıdır. Karar ise fertlere bırakılmalı. Türkiye bu hususta çok büyük yol aldı. 2003 Türkiye Nüfus ve SaÄŸlık AraÅŸtırması’na göre, toplam doÄŸurganlık hızı binde 2.2. DoÄŸurganlık hızının binde 2’nin, altına düşmesi nüfusumuzun yaÅŸlanmasıyla sonuçlanabilecek yeni geliÅŸmeleri ortaya çıkarabilir. Asıl sorun Türkiye’nin doÄŸusunda ve kırsalında. Batı bölgelerinde doÄŸurganlık zaten düşük oranda. Büyük ÅŸehirlerimizin de genellikle sonradan göç etmiÅŸ olan kiÅŸilerin yaÅŸadığı bölgelerinde henüz arzuladığımız noktaya gelebilmiÅŸ deÄŸiliz. Neyi eksik buluyorsunuz?- Siz modern korunma yöntemlerini ulaÅŸtırsanız da bu kullanılmayabiliyor. Ä°ÅŸ sadece kondom ya da hap dağıtmak, RIA (rahim içi araç) takmak deÄŸil yani. Yöntemlere karşı koyuÅŸ var mı? - Buna ‘karşı koyuş’ demek çok doÄŸru olmaz. Çünkü eÄŸitimle, sosyal ve kültürel alışkanlıklarla ilgisi var. Aile planlamasından maksat az çocuk yapmak ÅŸeklinde algılanmamalı. Böyle algılatmaya çalışırsak yanlış bir iÅŸ yapmış oluruz. Aile planlamasının önemli amaçlarından biri de anne ve çocuk saÄŸlığını korumak. Bu bir sosyal olaydır. Sosyal olay mantığıyla yaklaÅŸmak lazım. Emretme mantığıyla yaklaşırsanız baÅŸarılı olamazsınız. 2004’TE 3 MÄ°LYON PREZERVATÄ°F DAÄžITTIKYeterli kaynak var mı?- Var. Bizim dönemimizde kullandığımız kaynak geçtiÄŸimiz yıllara göre daha fazla. ÖrneÄŸin 2002 yılında bir milyon kutu hap dağıtılmışken, biz geçtiÄŸimiz yıl 1.5 milyon kutu hap dağıttık. 2002’de 1.6 milyon prezervatif dağıtılmıştı, 2004’de üç milyon prezervatif dağıttık. 2002’de 350 bin RIA (spiral) takılmıştı, 2004’de bu rakam az da olsa arttı 360 bin RIA’ya çıktı. Sadece malzeme maliyeti yaklaşık 6.5 trilyon. Bu iÅŸte çalışanlarla birlikte maliyetin tutarı 10 trilyona yaklaşıyor.Modern yöntem bilinirliliÄŸi yüksek. Ancak tutum deÄŸiÅŸikliÄŸine dönüşmüyor, neden? - DoÄŸrusu onun için de ayrı bir araÅŸtırma yapmak lazım. Yorum yaparsak yanlış olabilir. Ama sosyal, kültürel ve eÄŸitimle ilgili nedenlerden kaynaklanıyor. Bazı bölgelerde ailedeki nüfus aile için katma deÄŸer olarak algılanabiliyor. ÇocuÄŸun belli bir yaÅŸa geldikten sonra fiziken çalışıp aileye katkıda bulunması kültürünü kolay kolay deÄŸiÅŸtiremezsiniz. Kırsal bölgelere yönelik farklı stratejiler uygulanıyor mu? - Aile planlaması açısından, diÄŸer bölgelere göre geride olduÄŸumuz yerlerde diÄŸer saÄŸlık göstergelerinde de gerideyiz. O bölgelerde çalışacak eleman temininde de güçlük çekiyoruz. Gönderemiyoruz. Göndersek bile isteksiz çalışıyorlar. Dolayısıyla biz bir yasa yaparak yüksek ücretle sözleÅŸmeli personel çalıştırmanın yolunu açtık. Yedi bine yakın personel istihdamı yaptık. Ayrıca gezici saÄŸlık hizmetlerimizi de geliÅŸtiriyoruz.BEN DE AÄ°LE PLANLAMASI YAPTIM Aile planlaması, üreme saÄŸlığı eÄŸitimi hangi yaÅŸta verilmeye baÅŸlanmalı?- Bence okulda da ailede de verilmeli. Ä°leri yaÅŸlarda da eÄŸitimler verilmeye devam edilmeli. Okullarda verilecek eÄŸitimlerde detaylara girilmesi gerekmeyebilir. Bunun daha çok evlilik çağında veya ona yakın çaÄŸlarda öğretilmesi lazım. Adelosan döneminde yani. Bir ilköğretimdeki çocuÄŸa bunun detaylarına öğretmek çok anlamlı deÄŸil. Siz aile planlaması yaptınız mı?- Elbette yaptım. Tüm çocuklarınız isteyerek mi dünyaya geldi? BeÅŸ çocuk sahibi olmayı planladınız mı? - Bunlar özel sorular aslında. Çünkü insanlar aile planlaması, korunma yöntemleri uygularken de çocuk sahibi olabilirler. Onun için bunlar biraz özel sorular.Sizin özelinizde ne ifade ediyor aile planlaması? - KiÅŸinin istediÄŸi kadar çocuk sahibi olmasını ifade ediyor. Burada ÅŸunu da özellikle söylemeliyim. Çocuklarını kendi ÅŸartları itibariyle, saÄŸlık, eÄŸitim açısından iyi yetiÅŸtirebilecek ailelerin çocuk sayılarının görece olarak daha fazla olmasının toplum açısından hiçbir mahsuru yok. Buna inanıyorum.Milli EÄŸitim Bakanı’yla bu konularda görüşmeler yaptınız mı? - Sadece aile planlaması konusunda görüşmeler yapmadık. Ama genel anlamda saÄŸlık eÄŸitimiyle ilgili çalışmalar yürütüyoruz. Bunun içinde cinsellik de olmalı mı? - Tabii ki belli seviyelerde ve toplumun kültürüne uygun biçimde yer almalıdır. Ama önemli bir konu da var. Her toplumun kendi gelenekleri açısından konuyu deÄŸerlendirmek lazım. Ben saÄŸlık bakanı olarak ÅŸu, ÅŸu konuları çocukların öğrenmelerinde yarar var diyebilirim. Bunların ÅŸekli, hangi yaÅŸta neyin ne kadar öğretileceÄŸi konusuna eÄŸitimciler karar vermelidir. KIÅžLALARDA 468 BÄ°N ER VE ERBAÅžA DOÄžUM KONTROL EĞİTÄ°MÄ° VERÄ°LDÄ° Bu konuda yapılan en önemli iÅŸlerden biri erkek popülasyona eÄŸitim verilmesi ÅŸeklinde geliÅŸti. Silahlı kuvvetlerle ortak bir proje yürütüyoruz. Nisan 2004’den beri 468 bin er ve eÅŸbaÅŸa eÄŸitim verdik. Askeri hekimleri de bu iÅŸin içine kattık. Önce eÄŸiticiler eÄŸitildi. 3 bin 150 askere saÄŸlık personeli özel eÄŸitim verdi. Bu eÄŸitilmiÅŸ askerler de silah altına alınanlara eÄŸitim veriyor. Kışlalarda eÄŸitimlerin verilmesi için 500 dersane açtık. 20 kiÅŸilik sınıflarda interaktif eÄŸitimler veriliyor. (Prezervatif takılmasının doÄŸru olarak öğretilmesi için maketler kullanılmış, bu bilgiyi Ana Çocuk SaÄŸlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürü Dr. Rıfat Köse’den öğreniyoruz.) Erkekleri de iÅŸin içine katmış olduk. Ayrıca genç bayan nüfusu bir arada bulabileceÄŸimiz bir yer de yok. Silahlı kuvvetler, genç erkek nüfusa hep birlikte ulaÅŸabileceÄŸimiz mükemmel bir kaynak. EÄŸer koca bu iÅŸe razı olmuyorsa kadının tek başına gerçekleÅŸtirmesi de kolay deÄŸil. Kocanın, erkeÄŸin de bilinçlendirilmesi gerekir.Vazektomi Akdenizli erkeklerin tercihiLiberallerin de muhafazakarların da kullandığı doÄŸum kontrol yöntemlerinin ilk üç sırası şöyle: Prezervatif, doÄŸum kontro hapı, geri çekilme.Her 10 Türkten 8’i prezervatiften haberdarPrezervatif kullanımı yüzde 67.2 oranıyla en yüksek 16-17 yaÅŸ grubundaEvli olan her 10 kiÅŸiden 4’ü prezervatif kullanıyorDoÄŸum kontrol hapını tercih edenler, yüzde 34.6 oranıyla 24-34 yaÅŸ grubunda yoÄŸunlaşıyorHer 10 Türk’ten altısı spiral nedir, biliyorSpiral kullanımı en çok yüzde 31.5 oranıyla 35-44 yaÅŸ grubunda görülüyorOkur yazar olmayan kesimde vazektomi yöntemine baÅŸvuran hiç yok Ãœst ve orta gelir gruplarında hiçbir korunma yöntemine baÅŸvurmayanların oranı hiç az deÄŸil: Her yüz kiÅŸiden 15-17’siMarmara Bölgesi’nde yaÅŸayanlar en çok prezervatif (yüzde 57.5), DoÄŸu Anadolu Bölgesi’nde yaÅŸayanlar en çok spiral (Yüzde 26.7) kullanıyorGeri çekilme yöntemini en çok kullananlar Akdenizliler: Yüzde 33.7Ertesi gün hapı en çok metropollerde (yüzde 12.8) tüketiliyorEn çok vazektomi yaptıran erkekler Akdeniz’de yaşıyor.Hiç korunmuyorum, diyenler yüzde 27.9 ile en çok GüneydoÄŸu Anadolu’daHiç korunmadığını söyleyen muhafazakarların oranı (yüzde 28.4), liberalleri ikiye katlıyor (yüzde 13.0)Türk toplumu aile planması konusunda biraz bilgili diye düşünenler en çok Marmara Bölgesi’nde yaşıyorİç Anadolu Bölgesi’nde yaÅŸayanlar Türk toplumunun aile planlaması konusunda bilgisiz olduÄŸunu düşünen en yüksek kesim: Yüzde 43.8 (Türkiye ortalaması yüzde 32.2)DoÄŸu Anadolu’da yaÅŸayan dört kiÅŸiden biri ise bu konudaki kaynak ve çalışmalar için, yeterlidir, diyor Hamilelikten koruma konusunda en bilgiliyim diyenler en çok GüneydoÄŸu Anadolulular (Yüzde 21.1)Her iki kiÅŸiden biri de kendini doÄŸum kontrolü ve aile planlaması konusunda oldukça bilgili görüyorHer 10 kiÅŸiden 7’si aile planması konusundaki kaynak ve çalışmaları yetersiz buluyor. YARIN: KADÄ°R Ä°NANIR’DAN CÄ°NSELLÄ°K MANÄ°FESTOSUÂ