AIDS ölüm nedeni olmayacak

Yarın 1 Aralık Dünya AIDS günü. EÅŸcinsel hastalığı olarak ortaya çıkan AIDS günümüzde yüzde 55 oranında kadın-erkek iliÅŸkisiyle geçiyor. Türkiye'de AIDS konusunda tedavi veren Ankara AIDS Savaşım DerneÄŸi BaÅŸkanı Prof. Serhat Ãœnal ve ekibi; 1981 yılında ortaya çıkan, dünyada hızla yayılan ve ÅŸimdiye kadar 20 milyon kiÅŸinin ölümüne neden olan AIDS ve HIV virüsü konusundaki temel soruları yanıtladı.AIDS nedir?Ä°lk kez 1981 yılında ABD'de bir grup homoseksüel erkekte ve Haiti'den gelen göçmenlerde ender rastlanan bir zatürre türünün tespit edilmesiyle tanımlanmıştır. AraÅŸtırmacılar bu yeni hastalığa AIDS (Akut Bağışıklık Yetmezlik Sendromu) adını vermiÅŸtir.HIV / AIDS'in bulaÅŸma yolları nedir?HIV enfeksiyonunun en önemli bulaÅŸma yolu cinsel temastır. BulaÅŸma için HIV pozitif ile yapılan bir tek cinsel temas bile yeterlidir. BaÅŸlangıçta hastalığın bulaÅŸma yolunun homoseksüel cinsel temas olduÄŸu bildirilirken, bugün HIV'in yüzde 55 - 60 oranında heteroseksüel cinsel temas ile bulaÅŸtığı bilinmektedir. Kanda virüsün yoÄŸun miktarda bulunması nedeni ile virüsü taşıyan kiÅŸilerden alınmış kan ve kan ürünleri ile hastalık bulaÅŸabilmektedir. Ancak hastalığın 10 - 12 hafta süren pencere döneminin olması ve acil durumlarda dest yapılmadan kan ve kan ürünlerinin kullanılabilmesi az da olsa bu yolla geçiÅŸ olabileceÄŸini göstermektedir. HIV gebelik süresince doÄŸum sırasında ve emzirme ile bebeÄŸe geçebilmektedir. Bu olasılık yüzde 20 - 30'dur. Ancak tedavi uygulanırsa bu oran yüzde 8 - 10'lara düşürülebilmektedir. HIV / AIDS nelerle bulaÅŸmaz?HIV birçok vücut sıvısında bulunmasına raÄŸmen sadece kan, semen ve vajinal sıvılar aracılığı ile bulaÅŸabilmektedir. Dokunmak, el sıkışmak, sarılmak, aynı yerde oturmak, aynı saunayı, havuzu, banyoyu, tuvaleti paylaÅŸmak, sivrisinek, böcek, arı sokması ile giysilerin ortak kullanımıyla, telefonun ahizesiyle, gözyaşı ve ter ile HIV bulaÅŸmaz.Hastalığın belirtileri nelerdir?Virüs alındıktan semptomlar baÅŸlayana kadar geçen süre genellikle iki - dört haftadır. AteÅŸ gece terlemesi, kilo kaybı, artan öksürük, nefes darlığı, faranjit, yüzde ve gövdede döküntü, ağız ve genital bölgelerde lekeler, ishal, bulantı, kusma, yutma zorluÄŸu, erken doygunluk hissi, mide kanaması, karın aÄŸrısı ise virüsün tipik semptomları olarak rapor edilmiÅŸtir. Hastalığın klinik döneminde ise vücutta lenf nodlarının büyüdüğü ve yavaÅŸ ilerleyen zatürree tablosunun oluÅŸtuÄŸu da dikkat çeker.Şüpheli bir cinsel iliÅŸkiye girildiÄŸinde ne yapılmalıdır?HIV'e özgü antikor testleri yapılmalıdır. Ancak akut HIV antikorlarının çoÄŸunlukla saptanamayacağı akılda tutulmalıdır. Serum HIV p24 antijen seviyesi denilen kan seviyesi ölçülebilir. Ä°lk 24 saat içinde bile yüksek p24 antijenemi seviyeleri tespit edilebilir. Güvenli seks AIDS'i önler mi?New York ve San Francisco'da homoseksüel erkekler arasında yapılan pek çok araÅŸtırma cinsel partnerlerin sayısındaki azalma ile birlikte hem yeni enfeksiyon hızında hem de cinsel yolla bulaÅŸan diÄŸer hastalıkların hızında azalma meydana geldiÄŸini saptamıştır. Ancak hetoroseksüel cinsel temasta bulunanlarda ve damar içi uyuÅŸturucu kullananlarda riskli davranışlarını azalttıklarına dair kanıt bulunamamıştır.Kondom HIV virüsünün bulaÅŸma olasılığını azaltabilir mi?Delinme, sızdırma gibi doÄŸru olmayan kullanımlar kondomun hastalıktan korunma fonksiyonunu yok edebilir. Her cinsel temasta yeni kondom kullanılmalıdır. Kuzu derisinden yapılmış kondomlar kullanılmamalıdır. Son tarihi geçmiÅŸ kondomlar kullanılmamalıdır. Kondomlar serin ve karanlık ortamlarda saklanmalıdır. Paketlerinden yalnızca kullanılacakları zaman çıkarılmalıdır. KayganlaÅŸtırıcı madde olarak jel ya da su bazlı kayganlaÅŸtırıcılar kullanılmamalıdır. HIV hastalarında sıkça görülen ruhsal bozukluklar nelerdir?En sık karşılaşılanı depresyondur. Depresyon AIDS hastalarında normal popülasyondan yüzde 40 daha fazla görülür. Bunaltı bozuklukları yüzde 2 - 38 oranlarında görülmektedir. Ä°ntihar riski normal kontrollerden 10 kat daha fazladır. Depresyon, eÅŸcinsellik ve madde kullanımı riskini arttırmaktadır. HIV pozitif olduÄŸunu öğrendikten sonra ve yakın bir zamanda AIDS'li bir arkadaşın kaybından sonra intihar oranları artmaktadır. HIV anne, baba ve çocukların durumu nedir?HIV (+) bir anne ya da babaya sahip olmak hamilelik ve doÄŸum sırasında HIV ile enfekte olma dışında da riskler taşımaktadır. Kendileri HIV (+) olmayan ama HIV (+) aileye sahip çocuklar bunun getirdiÄŸi toplumsal sorunların hepsini onlarla birlikte göğüslemek zorunda kalmaktadır. Tüm dünyada HIV (+) çocuk sayısı hızla artmaktadır. HIV (+) olarak doÄŸan çocuklar HIV ile birlikte birçok fiziksel sorunun yanı sıra çeÅŸitli sosyal sorunlara ve bunlara baÄŸlı ruhsal sorunla rda doÄŸmuÅŸ olurlar.RAKAMLARLA AIDS - Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO) Aralık 2002 verilerine göre dünyada 36.1 milyon HIV ile infekte kiÅŸi olduÄŸunu ve epideminin başından beri 21.8 milyon kiÅŸinin hayatını bu hastalıktan kaybettiÄŸini bildirmektedir.- Afrika tam anlamıyla hastalığın pençesinde. Dünya toplamı olan 36.1 milyonun 25.3 milyonu Afrika'da. Her iki gebeden biri AIDS. AIDS olan anneler çocuklarını emzirmediÄŸi vakit çocuk üç yıl içinde AIDS'ten ölüyor. Tayland'ın içinde bulunduÄŸu güney ve güneydoÄŸu Asya ülkelerinde rakam ise 5.8 milyon.- Türkiye'de ilk kez 1985 yılında bir AIDS vakası ve bir taşıyıcı olduÄŸu bildirilmiÅŸ daha sonraki yıl taşıyıcı ve AIDS vakalarının sayılarında giderek artma gözlenmiÅŸtir. Haziran 2002 verilerine göre Türkiye'de 1429 HIV / AIDS vakası vardır. Bunların 431'i AIDS basamağına ulaÅŸmış, 998 kiÅŸi ise taşıyıcıdır. Ancak hastalığın asemptomatik geçen döneminin 10 yıl gibi uzun süreli olması cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklar konusunda kiÅŸilerin saÄŸlık kurumlarına yeterli baÅŸvurularının olmamaları, kayıt sistemlerinin yeterli çalışmaması bu sayının gerçekleri yansıtmadığını düşündürmektedir.Türkiye'de kaç tedavi merkezi var?Türkiye'de AIDS konusunda tedavi veren ilk merkez 1997 yılında Prof. Dr. Serhat Ãœnal baÅŸkanlığında kurulan Hacettepe AIDS ve Tedavi Merkezi (HATAM), Ä°stanbul Tıp Fakültesi ve Ä°zmir'de Ege Ãœniversitesi'nde AIDS merkezi bulunmaktadır.Tedavi yöntemleri nelerdir?AIDS tedavisi için ilk ilaç 1985'te çıktı. Halen bu ilaç kombinasyonu kullanılıyor. Kesin tedavi söz konusu deÄŸil ancak ilaç alındığı sürece hasta normal yaÅŸam süresinde yaÅŸayabiliyor. YaÅŸam boyu düzenli olarak kullanılması gerekiyor. Ä°lacın yan etkileri olduÄŸu gibi hastalığın ilerleme seviyesine göre ilacın etkisi de olmayabiliyor.Tedavide son durum nedir?Dünyanın en büyük ilaç firmalarından Merck Sharp & Dohme Ä°laçları, üzerinde çalıştığı AIDS aşısının gelecekte hastalığa çözüm saÄŸlayacağını açıkladı. Maymunlar üzerinde oldukça iyi sonuçlar veren aşının insan üzerinde de denendi. Yeni AIDS aşı için uzmanlar aşının daha çok vücudun bağışıklık sistemini güçlendirerek virüsün kontrol altında tutulmasını saÄŸlayacağını veya uzun yıllar hastalığın baÅŸlamasına engel olacağını ümit ediyorlar. Her ÅŸeyin mükemmel gitmesi halinde aşının beÅŸ yıl içinde kullanılmaya baÅŸlayacağı tahmin ediliyor.Â