4653 faili meçhul belgeseli

Mehmet Hatman ile Feyzullah Yıldırım’ın yolları Dicle Haber Ajansı’nda kesiÅŸiyor ve 1990’lı yıllardan günümüze Türkiye’nin faili meçhul cinayetleri ile ilgili bir belgesel hazırlamaya karar veriyorlar.Mehmet Hatman (27) Diyarbakır doÄŸumlu, yaklaşık 10 yıldır DoÄŸu ve GüneydoÄŸu bölgesinde gazetecilik yapıyor. Üç yıldır Dicle Haber Ajansı’nda. Feyzullah Yıldırım (24), Adana’da tiyatroculuk yaparken iki yıl önce Diyarbakır’a geldi ve gazetecilik yapmaya baÅŸladı. Çalışmalarına iki yıl önce baÅŸlanan filmin adı 4653... Bu sayı 1991-2000 yılları arasında iÅŸlenen faili meçhul cinayetlere ait. Sonundaki üç nokta, bu rakamın tespit edilebilenden belki de çok daha fazla olabileceÄŸini anlatıyor. Yapımını Gelincik Yapım’ın üstlendiÄŸi 4653..., Ä°nsan Hakları DerneÄŸi (Ä°HD) Diyarbakır Åžubesi kurucusu Vedat Aydın’ın 1991’de faili meçhul bir cinayete kurban gitmesiyle baÅŸlıyor ve bu cinayeti izleyen yargısız infazlar ile gözaltında kayıplar anlatılıyor. Belgesel, JÄ°TEM itirafçısı Abdülkadir Aygan’ın, katıldığı infazları ve faili meçhul cinayetlerin nasıl iÅŸlendiÄŸini anlatan röportajlarla da desteklenmiÅŸ. 70 dakikalık film, Yıldırım ve Hatman’ın ilk uzun metrajlı belgesel çalışması. Müzikler Koma Amed’e ait. Yönetmenler iki yılda 100’den fazla aile ile görüştü, yedi olayı mercek altına aldı. Filmin orijinali Türkçe. Dört dilde (Ä°ngilizce, Almanca, Fransızca ve Kürtçe) alt yazılı hazırlandı. Yönetmenlerden Mehmet Hatman ile konuÅŸtuk.n Faili meçhuller ile uzun zamandır mı ilgileniyorsunuz?- Ben 27 yıldır bu coÄŸrafyada yaşıyorum. DoÄŸduÄŸumdan bu yana pek çok faili meçhul cinayete, kayıplara birebir ÅŸahit oldum. Diyarbakır’da özellikle 1990’lı yıllarda çok yoÄŸun yaÅŸanıyordu bu tür olaylar. Ä°kinci, üçüncü dereceden yakınlarım var faili meçhul cinayetlere kurban giden. n Belgeselde anlatılan olaylar hangi yıllar arasına ait?- Kapatılan HEP (Halkın Emek Partisi) Diyarbakır Ä°l BaÅŸkanı Vedat Aydın’ın 1991 yılında öldürülmesiyle baÅŸlıyor ve 2000’e kadar geliyor. Silopi kayıpları son iki vaka. n Silopi kayıpları kimler?- HADEP Silopi Ä°lçe BaÅŸkanı Serdar Tanış ve Ä°lçe Sekreteri Ebubekir Deniz. n 4653 rakamına nasıl ulaÅŸtınız? - Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi’ne giden davalara baktık. Bölge barolarının yaptıkları çalışmaları inceledik. Ä°nsan Hakları DerneÄŸi’nin merkez ve Diyarbakır ÅŸubelerinin çalışmalarına baktık. Yakınlarını Kaybedenler DerneÄŸi’nin istatistiklerinden de yola çıkarak bu rakama ulaÅŸtık. n Devletin verdiÄŸi resmi rakamlar yok mu?- Onlar da var. Ancak sadece resmi bir takım rakamlara dayandırmak istemedik bu belgeseli. Çünkü arada ciddi bir fark, hatta uçurum var. Devlet bu ülkede faili meçhul cinayete kurban gidenlerin sayısını 600-700 olarak bildiriyor. n Peki sizin elde ettiÄŸiniz kesin bir rakam mı?- Hayır bu da yaklaşık bir rakam. Ama gerçek rakamdan aÅŸağı olmadığına eminiz. Çünkü kayıtlara yansıyan vakaların hepsini aldık. Gerçekte faili meçhul sayısı 4653’ten fazla olabilir ancak. TÃœRK, KÃœRT, SÄ°VÄ°L, ASKER AYRIMI YAPMADIKn 4653 Türkiye’de 1991-2000 yılları arasında iÅŸlenen tüm faili meçhul cinayetlerin sayısı mı?- Siz de biliyorsunuz ki, 1990’lı yıllarda, sadece Kürt vatandaÅŸların yaÅŸadığı bölgelerde faili meçhul cinayetler iÅŸlenmedi. ÖrneÄŸin Ä°stanbul’da 1994 yılında bir Hasan Ocak olayı var. Bu nedenle biz de Türkiye’nin genelindeki bütün olayları inceledik. Ama bu rakamın içinde, mesela psikolojik sorunları nedeniyle ortadan kaybolmuÅŸ biri yok. Amacımız bir yönüyle muhalif olan, demokrat olan, bir ÅŸeyler yapmaya çalışan ve bu nedenle öldürülen, kaybedilen insanları, Kürt veya Türk ayrımı yapmadan ele almaktı. n Belgeselde 4653 olayın hepsini anlatmak mümkün deÄŸil. Detaylı olarak incelediÄŸiniz vakaların tamamı Kürt mü?- Hayır deÄŸil. Belgeselde yedi olayı inceledik. Bunlar Vedat Aydın, Albay Rıdvan Özden, Avukat Yusuf Ekinci, Hasan Ocak, Doktor Zeki Tanrıkulu, milletvekili Mehmet Sincar, iÅŸadamı SavaÅŸ Buldan. Albay Rıdvan Özden Silahlı Kuvvetler’den bir isim ve Kürt deÄŸil. Hasan Ocak var, o da Kürt deÄŸil. Meslek gruplarına ayırırken de dikkat ettik. Doktor, avukat, asker, sıradan vatandaÅŸ... Toplumun tüm kesimlerinden örnekleri biraraya getirdik. n 4653 faili meçhulü sınıflandırma yoluna gittiniz mi? Meslek grubuna, yaÅŸadığı bölgeye veya etnik kökenine göre. - Kürt veya Türk diye gruplamadık. Ama bölgeye göre bir ÅŸeyler söylemek mümkün. 4653 olayın yüzde 80’den fazlası GüneydoÄŸu Anadolu’da iÅŸlenen cinayetler veya kayıplar. n Belgeselde eski JÄ°TEM mensubu, itirafçı Abdülkadir Aygan’ın anlatımına da yer vermiÅŸsiniz. Vedat Aydın’ı kendilerinin öldürdüğünü anlatıyor. Musa Anter cinayeti hakkında YeÅŸil’in adını anıyor. Aygan’ın JÄ°TEM yaptı dediÄŸi kaç cinayet var?- 1990-1996 yılları arasında DoÄŸu’da ve GüneydoÄŸu’da iÅŸlenen faili meçhul cinayetlerin yüzde 80-90’ının böyle bir yapı tarafından yaptırıldığını anlatıyor. n Faili meçhuller devam ettikçe siz de 4653’e ekleme yaparak devam edecek misiniz?- Son dönemde yine bazı olaylar yaÅŸanmaya baÅŸladı biliyorsunuz. Bu begeselin bir yıl içerisinde ikinci bölümünü çekmek veya güncellemek istiyoruz. Sayı da gittikçe yükselecek. Ama elbette temennimiz böyle birÅŸeyin olmaması.O DÖNEM GÖLGEDE KALDIÄ°lk defa bu belgeselle ortaya atılan iddialar veya izleyicinin ilk defa bu belgeselde duyacağı ÅŸeyler var mı?- Tanıkların anlattıkları bana çok yabancı gelmiyor. Ben o dönemde lise öğrencisiydim, yolda yürürken yanınızdaki kiÅŸi pat diye yere düşüp ölüyordu. Bu bölgede yaÅŸayan pek çok kiÅŸiye de yabancı gelmeyecektir. Ancak kamuoyu o dönem hakkında çok fazla bilgilendirilmedi. O dönem çok fazla aydınlatılmadı. Türkiye’nin batısında yaÅŸayan vatandaÅŸların bu olaylar hakkında ne kadar bilgisi var, yaÅŸadıklarımızı ne kadar sorgulayabiliyoruz?Â