30 milyona koltuk kirala 180 milyona roketi kapat

Washington’da karlı bir gün, sabaha karşı havalimanına girdim. Kendi kendime check-in’imi yaptım. Ve güvenlik kontrolünden sonra daha çok dolmuşa benzeyen uçakta yerimi buldum. Karlı Washington’dan güneşli Los Angeles’a doğru, arada üç zaman dilimi değiştireceğim yolculuğuma başladım. Hiçbir enteresanlığı olmayan bu girişin sebebi şu: Beni Los Angeles’a getiren uçaktaki basitlikte uzaya insan taşıyacak bir şirketin fabrikasını gezmeye gittim. 2010’un en parlak şirketlerinden SpaceX’i...
Kaliforniya’nın havasından mı suyundan mı bilmiyorum. Burası flip floplu mühendislerin, tişörtlü CEO’ların ülkesi. Daha kapıdan itibaren Washington’da olmadığımı hemen fark ettim. Derin göğüs dekolteli Latin bir resepsiyonist... Bembeyaz, minimalist bir dekorasyon...
Birkaç dakika sonra bana refakat edecek şirketin iletişim direktörü Kirstin Brost geldi. Ve kapıdan girmemle, hemen solda Elon Musk’la yüz yüze gelmem bir oldu. Şirketin kurucusu, hayatını dâhiyane fikirler bulup satarak kazanan, hem patron hem başmühendis, uçuk yatırımcı...

EMODE OLMUŞ NASA’NIN YERİNE GEÇECEK DİNAMİZM

SpaceX, bugün Amerika’nın en inovatif şirketlerinden biri. Dokuz yıllık şirketin yaş ortalaması 31. Aralarında 22 yaşında yeni mezun bir mühendis de var, 60’larında eski bir astronot da... İşe alım kriterini sordum. Brost, not ortalamalarına dikkat ettiklerini söyledi. Bir de herkesin Amerikan vatandaşı olmasına...
Bu, sıradan bir şirket politikası değil. Yasal bir zorunluluk. Çünkü SpaceX, önümüzdeki yıldan itibaren NASA için uzaya kargo götürmeye başladığında, ulusal güvenlik kapsamına alınacak. Bunun için de elinde bulundurduğu teknolojiyi çok sıkı kontrol etmek zorunda kalacak. İşte onun öncesinde SpaceX şimdiden devlet görevlileri tarafından denetlenmeye ve çalışanlar için sıkı kriterler oluşturulmaya başlanmış. Ve değil yabancı uyruklu birinin işe alınması benim gibi yabancı bir gazetecinin ziyaretçi olarak içeri girebilmesi için bile uzun bir prosedür oluşturulmuş.
Şirketin merkezinde ofis ve fabrika yan yana. Elon Musk masasında motor dizayn ediyor. Sonra içeri girip motorun yapımına başlıyor. Birçok Kaliforniya şirketi gibi burada da kıyafet kuralı yok. İçerisi flip floplu, bermuda şortlu roket mühendisleriyle dolu.
Bir yetkili bana içeride uymam gereken kuralları anlatıyor. Ve elimdeki fotoğraf makinesini, sürekli yanımda bulunacak Brost’a vermem şartıyla fabrikayı dolaşmaya başlıyoruz. Dolaşırken sadece Brost’a soru sorabilirim. Fotoğraf çekmek için de her seferinde ona söylemeliyim.

HEDEF PAZAR ARASINDA TÜRKİYE DE VAR

? NASA şimdiye kadar kargo hizmeti alacağı SpaceX’e araştırmaları için 253 milyon dolar fon sağladı.
? SpaceX, 2006’da önce NASA’nın nakliye hizmetleri programına girdi. 2008’de de NASA ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na 12 kargo uçuşu için 1.6 milyar dolarlık bir kontrat yaptı. İlk uçuşun önümüzdeki yıl yapılması planlanıyor.
? Ancak SpaceX’in önündeki en büyük fırsat, NASA’nın Constellation programını iptal etmesi üzerine astronotlu uçuşlar için de kendine bir kanal açması oldu.
? Şirket, ilk NASA kontratından sonra iki yıl büyük başarısızlıklar yaşadı. Deneme uçuşları olmadı. 2010’da şeytanın bacağını kırdı ve aralık ayında uzay aracını yörüngeden dünyaya döndürmeyi başardı.
? Şirketin hedef pazarları arasında Türkiye de var. Ancak konu netleşmediği için detay verilmiyor.

IRON MAN’DEKİ ADAM ASLINDA ELON MUSK

“Şarkı söylemeye ne zaman başladınız” diye sorarlar ya. “Üç yaşımda elimde tarak ayna karşısında” der çoğu şarkıcı... İşte şimdi 39 yaşında olan, fizik ve bilgisayar uzmanı Elon Musk’ın durumu da biraz öyle. İlk bilgisayarını 10 yaşında alıyor. İlk yazılımını 500 dolar karşılığı 12 yaşında satıyor. O günden beri de hayatını bilimden kazanıyor. Şimdi Falcon 9’da kullanılan Merlin motorlarını tasarladığı gibi.
Adını belki ilk defa duydunuz ama aslında birçoğunuz onu tanıyorsunuz. 2008’de ilk filmi çekilen Iron Man serisinden. SpaceX’in fabrikasında üretim kısmını yemekhaneden ayıran iki büyük maket var. Bunlar Iron Man ve Galactica maketleri. Time Dergisi, Musk’ı 2010’da dünyayı etkileyen kişiler arasında gösterince, Favreau dergiye bir yazı yazıyor. Ve makalesinde, filmdeki zengin ve dâhi mühendis Iron Man’in gerçek hayatta aslında Musk’a benzediğini açıklıyor. Bu yüzden Iron Man 2’de de Musk’a ufak bir rol verip, filmde fabrikayı sahne olarak kullanıyor.
Bir keresinde hangi alanda çalışmak istediğini soruyorlar Musk’a. Üç şey söylüyor: İnternet, temiz enerji ve uzay. İnternette ilk harita programını yaratan Zip2 ve para transfer sitesi PayPal ile zengin oldu. Temiz enerjide Tesla otomobilini yarattı. Uzayda da SpaceX’le hızla amacına doğru ilerliyor. Hayallerinin peşinden giden, haftada bunun için 100 saat çalışan bir işkolik...

YAPTIKLARI İŞ YOLCULUĞU BASİTLEŞTİRMEK

SpaceX’in yaptığı, uzay yolculuğunu basitleştirmek. NASA’nın mekik programı, 28 Haziran’da Atlantis’in yapacağı seferle tarihe karışacak. Ve bu son fırlatmadan sonra Amerikalılarla uzaydaki Uluslararası Uzay Üssü arasındaki tek bağ, Rusların elindeki uzay araçları ve SpaceX’in Falcon 9 roketleri olacak. Falcon 9’lar, mekiklerle kıyaslanınca işlev olarak zayıflar. Astronot bulundurma kapasitesi, taşıyabileceği yük, uzayda geçireceği zaman mekiklerden daha az. Ancak maliyet olarak da çok daha ucuz.
Bir mekik yaklaşık 1 milyar dolara mal oluyor. Her fırlatılış içinse 300 milyon dolar gerekiyor. Oysa Falcon 9’ların maliyeti, fırlatma dahil 100 milyon doları geçmiyor. Şimdiye kadar yapılmış en ucuz roket. Böylece her kargo seferinde maddi açıdan işi çok daha makul bir seviyeye indiriyor.
Mekik ve Falcon 9’ların üretim ve bakım safhaları karşılaştırılınca arada bir uçurum olduğu fark ediliyor. Falcon 9’unki, Kennedy Uzay Üssü’nde gördüğüm mekiğin hangarı yanında oyuncak fabrikası. 2002’de kurulan SpaceX, borsada işlem görmeyen bir özel şirket. Şu anda 1200 çalışanı var. Ve Elon Musk’ın başta koyduğu nakit 100 milyon doların dışında, yatırım şirketlerinden sağladığı fonlar ve NASA’dan sağladığı avanslar var.

Uzayda en sevdiğim şey Boğaz’daki gemileri seyretmekti

Eski bir astronot olan Ken Bowersox, konuşurken 2002-2003’te toplam beş buçuk ay uzayda kaldığını söyleyip, o dönem en çok keyif aldığı şeylerden birinin, uzaydan İstanbul Boğazı’na giren gemileri seyretmek olduğunu söylüyor. Türkiye’nin uzaydan görüntüsünün Dünya’daki en güzel manzaralardan biri olduğunu anlatan Bowersox, Ege’de Türkiye ve Yunanistan’ın üstünde batan güneşin de Ege’deki adalar yüzünden olağanüstü bir görüntü oluşturduğunu anlattı.

120 MİLYON DOLAR MALİYETİ KURTARIYOR

NASA’yla yapılan kontrat gereği, SpaceX’in iki test fırlatışından sonra Uluslararası Uzay Üssü’ne kargo seferlerine en geç önümüzdeki yıl başlaması gerekiyor. Ancak bir yandan insanlı uçuşlar için de hazırlıklar sürdürülüyor. Kirstin Brost, proje tamamlandığında astronot taşımanın da Dragon kapsülüyle yapılacağını belirtip kargo seferine uygulanacak bazı eklemelerle insanlı uçuşta ihtiyaç duyulacak koşulların kolayca sağlanabileceğini söyledi. Gereken ekler şunlar: 1) Kapsüle eklenecek koltuk; 2) Oksijen ayarı; 3) Kumanda paneli; 4) Acil çıkış planı. Brost, bu hızla giderlerse üç yıl içinde insanlı uçuşa başlayabileceklerini anlatıyor. Şirketin Genel Müdür Yardımcısı Ken Bowersox’a göreyse uzay turizmi önce NASA gözetiminde başlamalı. Bowersox, bunun için bir fizibilite üzerinde çalışmadıklarını ama 20 milyon dolara (yaklaşık 30 bin lira) bir koltuk satabileceklerini söyledi. Pilot dışında altı koltuklu bir uzay aracından 120 milyon dolar turizm geliri elde edildiğinde de tek bir kargo seferi maliyetinin çıkarılabileceğini belirtti.

İstasyon inşa edip gezegenlere açılabiliriz
ŞİRKETİN GENEL MÜDÜR YARDIMCISI KEN BOWERSOX
? Medeniyetin gelişmesi sırasında, bazıları uzaklara gidip bir şeyler bulmuş, bazısı da kalıp düzen oturtmuştur. Biz uzağa gideniz. Ama medeniyet için her ikisinin de gerekli olduğunu biliyoruz.
? Bizim uzay sektöründe faaliyet gösteren Lockheed Martin, Boeing gibi şirketlerden en önemli farkımız, onlar hissedarları için çalışırlar. Ve NASA ne derse onu yaparlar. Bizim böyle zorunluluklarımız yok. Para kazanmadan önce uzayı keşfetmek istiyoruz.
? Bu işte en zor aşama, atmosfere giriş-çıkış. Artık bunu yapabilir hale geldik.
? Örneğin bundan sonraki aşamada uzaya başka bir istasyon kurup oradan uzak gezegenlere açılmayı deneyebiliriz. Çünkü atmosfere girip çıkmak zorunda olmazsanız işiniz çok daha kolaylaşır.