3. günde halüsinasyon, daha ilerisi kalıcı hasar
Güncelleme Tarihi:
Banu TUNA
Oluşturulma Tarihi: Eylül 15, 2001 01:52
İnsanlar kazanabilmek için günlerce uyumadan otomobillere dokunuyor veya dans ediyorlar. Oysa uykusuz geçen tek bir geceden sonra konsantrasyon ve öğrenme kaybı başgösteriyor. Üç günden sonra halüsinasyonlar ortaya çıkıyor.
Tıbbi deneylerde bile yaşamın tehlikeye girdiği 11. günden öteye geçen ise olmadı. Çok uzun süren uykusuzluklar kalıcı hasar bırakabiliyor. Ama yine de vücut kendini koruyor ve kişi gözleri açık, ayakta uyuyabiliyor.
İnsan uykusunu başlatan iki faktör var. Birincisi günün saatleri. Bir öğlen 14.00 civarında, bir de sabaha karşı 3.00'te çok yoğun uyku hissediliyor. Uykusuzluk çekilen gecelerde bile ancak 3.00'e kadar dayanabiliyor vücut. Bu saatler ayrıca rüyaların da görüldüğü saatler.
Uykuyu başlatan ikinci faktör ise uyanık kaldığımız sürede biriken bir madde. Bu esrarengiz madde hakkında Cerrahpaşa Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Laboratuvarı'ndan Profesör Hakan Kaynak, ‘‘Onun ne olduğunu bilmiyoruz ama bir madde uyanık kaldığımız süre içinde logaritmik olarak artıyor. Beyinde veya beyinle ilgili sıvılarda bulunuyor. Tam olarak bilemiyoruz. Bir adı yok’’diyor.
İşte bu madde uyumadan otomobil kazanmaya çabalayan yarışmacılarda uyumadıkları sürece artıyor. Kısa bir uyku o maddenin büyük ölçüde azalmasını sağlıyor. Dolayısıyla yarışmacılar kendilerine verilen molalarda 10-15 dakika uyusalar, uyku ihtiyaçlarını bertaraf etmekte çok önemli başarı sağlayabilecekler. Ama bu kısa uyku sırasında belli bir süreyi de geçirmemek lazım. Derin uykuya dalmayacak kadar kısa uyunması gerekiyor. Kişi ne kadar uykusuzsa, derin uykuya o kadar çabuk dalıyor.
ALARM GÜNÜNE DİKKAT
Uyumama halinde genellikle 3 gün sonra ciddi problemler ortaya çıkmaya başlıyor, psişik bulgular başgösteriyor. Hayal görmeler, muhakeme bozuklukları, algılama güçlükleri kendini belli etmeye başlıyor. Uykusuzluk daha da ilerlediğinde şizofrenik davranışlar sergileniyor. Kişi varolan şeyleri farklı görüp, değerlendiriyor. Zaten en uzun uykusuz kalma süresi 11 gün olarak test edilmiş. Yapılan bilimsel deneylere göre insanın hayatla bağlarını koruması 11 güne kadar mümkün.
Ancak ilk geceden itibaren konsantrasyon bozuklukları, reaksiyonlarda yavaşlama ve öğrenme bozuklukları başlıyor. Amerikalı üniversite öğrencileri arasında yapılan bir deney 11. gün artık vücut iflas etmek üzereyken sonlandırılmış.
Üç güne kadar süren uykusuzluklarda vücut iyi bir uykunun ardından kendini toparlıyor. Ancak Kaynak'a göre daha uzun süreli uykusuzluklarda kalıcı hasarlar meydana gelebilir: ‘‘Bunun kesin yanıtını insanlar üzerinde deneyler yapamadığımızdan bilemiyoruz. Bir de vücut gözler açıkken ve ayakta belli bir miktar uyku uyuyabiliyor. Bazıları ben 20 senedir uyumuyorum diye ortaya çıkar ya, böyle birşey mümkün değil’’.
Uzun süren uykusuzluk dönemleri insanı kötü yönde etkiliyor. Örneğin uykuyla hafıza ve öğrenme yeteneği arasında sıkı bir ilişki var. Bu nedenle rüya dönemleri sınırlandığında öğrenme bozuklukları ortaya çıkabiliyor. Uzun ve sürekli bir uykusuzluk içindeyseniz öncelikle vücut hızla yaşlanıyor.
İnsan uykusunu başlatan iki faktör var. Birincisi günün saatleri. Bir öğlen 14.00 civarında, bir de sabaha karşı 3.00'te çok yoğun uyku hissediliyor. Uykusuzluk çekilen gecelerde bile ancak 3.00'e kadar dayanabiliyor vücut. Bu saatler ayrıca rüyaların da görüldüğü saatler.
Uykuyu başlatan ikinci faktör ise uyanık kaldığımız sürede biriken bir madde. Bu esrarengiz madde hakkında Cerrahpaşa Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Laboratuvarı'ndan Profesör Hakan Kaynak, ‘‘Onun ne olduğunu bilmiyoruz ama bir madde uyanık kaldığımız süre içinde logaritmik olarak artıyor. Beyinde veya beyinle ilgili sıvılarda bulunuyor. Tam olarak bilemiyoruz. Bir adı yok’’diyor.
İşte bu madde uyumadan otomobil kazanmaya çabalayan yarışmacılarda uyumadıkları sürece artıyor. Kısa bir uyku o maddenin büyük ölçüde azalmasını sağlıyor. Dolayısıyla yarışmacılar kendilerine verilen molalarda 10-15 dakika uyusalar, uyku ihtiyaçlarını bertaraf etmekte çok önemli başarı sağlayabilecekler. Ama bu kısa uyku sırasında belli bir süreyi de geçirmemek lazım. Derin uykuya dalmayacak kadar kısa uyunması gerekiyor. Kişi ne kadar uykusuzsa, derin uykuya o kadar çabuk dalıyor.
ALARM GÜNÜNE DİKKAT
Uyumama halinde genellikle 3 gün sonra ciddi problemler ortaya çıkmaya başlıyor, psişik bulgular başgösteriyor. Hayal görmeler, muhakeme bozuklukları, algılama güçlükleri kendini belli etmeye başlıyor. Uykusuzluk daha da ilerlediğinde şizofrenik davranışlar sergileniyor. Kişi varolan şeyleri farklı görüp, değerlendiriyor. Zaten en uzun uykusuz kalma süresi 11 gün olarak test edilmiş. Yapılan bilimsel deneylere göre insanın hayatla bağlarını koruması 11 güne kadar mümkün.
Ancak ilk geceden itibaren konsantrasyon bozuklukları, reaksiyonlarda yavaşlama ve öğrenme bozuklukları başlıyor. Amerikalı üniversite öğrencileri arasında yapılan bir deney 11. gün artık vücut iflas etmek üzereyken sonlandırılmış.
Üç güne kadar süren uykusuzluklarda vücut iyi bir uykunun ardından kendini toparlıyor. Ancak Kaynak'a göre daha uzun süreli uykusuzluklarda kalıcı hasarlar meydana gelebilir: ‘‘Bunun kesin yanıtını insanlar üzerinde deneyler yapamadığımızdan bilemiyoruz. Bir de vücut gözler açıkken ve ayakta belli bir miktar uyku uyuyabiliyor. Bazıları ben 20 senedir uyumuyorum diye ortaya çıkar ya, böyle birşey mümkün değil’’.
Uzun süren uykusuzluk dönemleri insanı kötü yönde etkiliyor. Örneğin uykuyla hafıza ve öğrenme yeteneği arasında sıkı bir ilişki var. Bu nedenle rüya dönemleri sınırlandığında öğrenme bozuklukları ortaya çıkabiliyor. Uzun ve sürekli bir uykusuzluk içindeyseniz öncelikle vücut hızla yaşlanıyor.