21. yüzyıl insanı kanserden bal gibi korunabilir

Prof. Dr. Faruk Aykan’a göre günümüzde bazı kanser tiplerinden korunabiliyoruz. Buna birincil koruma deniyor. Ayrıca erken teÅŸhis ile bazı kanserlerde ölümün önüne geçilebiliyor.Bu da ikincil koruma. Ä°ÅŸte iki evrede yürütülen kanserle mücadelede, izlenen yöntemler ve istatistiklere yansıyan sonuçları.Birincil korumada, bilinen kanser etkenlerinden uzak durmak gerekiyor. Sigara içmemek bu aÅŸamanın en önemli kısmı. Bu sayede baÅŸta akciÄŸer, gırtlak ve mesane kanserleri gibi birçok kanserin önüne geçilebiliyor. Sigara karşıtı kampanyalar sayesinde bugün ABD, Ä°ngiltere, Ä°skoçya, Ä°talya ve Lüksemburg’da akciÄŸer kanserinden ölümlerin azalmaya baÅŸladığı, istatitiksel açıdan da kanıtlanmış durumda.Birincil korumaya diÄŸer bir örnek, cilt kanserlerinden korunma. Cilt kanserine karşı, saat 10-16 arası güneÅŸlenmemek, morötesi ışınlara karşı koruyucu krem ve deterjanlar kullanmak, ÅŸapka ve güneÅŸ gözlüğü taşımak gibi basit korunma önlemleri uygulanabiliyor. Fransa ve Yunanistan’da, özellikle kadınlarda cilt kanserinden ölümler azalmaya baÅŸladı.KaraciÄŸer kanseri de, birincil koruma sayesinde azaldığı gözlenen diÄŸer bir tür. Hepatit B virüsü, kronik alkol alışkanlığı ve küflü gıdalar bu kanserin en önemli etkenleri. Hepatit B aşısının geliÅŸtirilmesi ve toplumlarda yaygın aşılama programlarının baÅŸlatılması, karaciÄŸer kanserine karşı yürütülen ve olumlu sonuçlar elde edilen en önemli mücadele yöntemleri.Ä°KÄ°NCÄ°L KORUMAErken teÅŸhis ise ikincil koruma evresini oluÅŸturuyor. Bu alanda en büyük baÅŸarı meme, kolon, rahim aÄŸzı ve prostat kanserlerinde saÄŸlandı. Ä°kincil koruma evresinde, erken teÅŸhis için meme kanserinde, 40 yaşından itibaren yılda bir mamografi çekilmesi tavsiye ediliyor. Bu sayede ABD, Ä°ngiltere, Ä°skoçya, Ä°sveç, Ä°rlanda ve Lüksemburg’ta meme kanserinden ölümler azalmaya baÅŸladı. Kolon kanserinde ise 50 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan bakılması ve 5 yılda bir sigmoidoskopi ile kanseri ya da kanser öncüsü deÄŸiÅŸimleri erken yakalamak mümkün. Kolon kanserinden ölümler de yine ABD, Ä°ngiltere ve Fransa’da azalıyor. Rahim boynu kanserinde, cinsel aktivitenin baÅŸlamasıyla birlikte (21 yaşını geçmeden) her yıl PAP-smear testi öneriliyor. EÄŸer üç test normal bulunmuÅŸsa tarama 2-3 yıl aralıklarla yapılabiliyor. Bu kanser türünden ölümler bugün ABD ve tüm Avrupa BirliÄŸi ülkelerinde azalmış durumda. Prostat kanserinde de, önerilen tarama testleri, 50 yaşından itibaren her yıl kanda PSA tetkiki yapılması ve rektal tuÅŸe denilen muayeneler. Yine ABD, Fransa ve Ä°talya’da son 10 yılda prostat kanserinden ölümler azalmaya baÅŸladı.RAKAMLARLA KANSERKanser, geliÅŸmiÅŸ ülkelerde kalp ve dolaşım hastalıklarından sonra ölümlerin ikinci nedenini oluÅŸturuyor. AzgeliÅŸmiÅŸ ülkelerde ise enfeksiyon hastalıkları nedeni ile kanserden ölümler üçüncü sırada.Tüm dünyada her yıl yaklaşık 10 milyon yeni kanser vakası oluÅŸuyor.Her yıl 6 milyon insan kanserden ölüyor.Türkiye’de 1999 verilerine göre her yıl 16 bin 23 erkek ile 9 bin 919 kadına kanser tanısı konuyor.Türkiye’de gerçekte her yıl 100 bin ila 200 bin yeni kanser vakası görüldüğü tahmin ediliyor.En fazla kanser hastası Marmara Bölgesi’nden bildiriliyor.Ä°llere göre bakıldığında, en fazla kanser hastası bildiren kent 4 bin 305 ile Ä°stanbul. Ankara 2 bin 391 ile ikinci, 1971 ile Antalya üçüncü sırada yer alıyor.KANSER HARÄ°TASIGeliÅŸmiÅŸ ülkelerde erkeklerde en çok görülen ilk üç kanser: Prostat, akciÄŸer ve kalınbağırsak.Kadınlarda ilk üç kanser: Meme, akciÄŸer ve kalınbağırsak.Kanada lösemi, ABD kolon, Brezilya rahim boynu, Ä°ngiltere akciÄŸer, Çin mide, Avustralya ise cilt kanserlerinin en sık görüldüğü ülkeler.Mide kanseri dünyada en çok Japonya’da görülüyor. Japonya’dan ABD’ye göç eden ailelerin çocuklarında mide kanseri sıklığı azalırken, ABD’de sık görülen kolon kanseri oranı artıyor. Bu durum, iki ülkenin beslenme alışkanlıklarındaki farklarla açıklanıyor. TÃœRKÄ°YE’DE EN SIK GÖRÃœLEN KANSERLERErkekler Kanser Yüz bindeAkciÄŸer 14.19Mide 3.96Mesane 3.51Gırtlak 2.71Prostat 2.52Deri 2.42Kemik iliÄŸi 1.73Kolon 1.68Beyin 1.64Rektum 1.36KADINLARKanser Yüz bindeMeme 7.32 Mide 2.12 Yumurtalık 1.7 Deri 2.1 Kolon 1.28 AkciÄŸer 1.24 Rahim boynu 0.95 Beyin 1.07 Kemik iliÄŸi 1.2 Rektum 1.171-7 Nisan Kanser Haftası. Bu tarihler arasında, hastalığa dikkat çekmek üzere çok sayıda etkinlik yapılıyor. Kanserle gerçekte nasıl mücadele edilebileceÄŸi, hastalığın tedavisinden önce kanserin nasıl önlenebileceÄŸi konusunda International Hospital, 7 Nisan’da bir toplantı gerçekleÅŸtirecek. Toplantının moderatörlüğünü üstlenen medikal onkolog Prof. Dr. Faruk Aykan ile dünyada kanserin yaygınlığı ve kanserle mücadele yöntemlerine iliÅŸkin görüştük. MESLEKTAÅžLARIMIZ MUTFAK ÅžEFÄ°NE DÖNDÃœProf. Dr. Faruk Aykan: Maalesef son günlerde bazı meslektaÅŸlarımız mutfak ÅŸefine döndü. Hastalara ilaç vermek yerine yemek reçeteleri düzenlemeye baÅŸladılar. Diyet konusu çok abartıldı, çığrından çıktı. Bunların çoÄŸu görüşe dayalı tıp örnekleri. Hiçbirinde henüz birinci dereceden kanıt yok. Hastaların da kafası karıştı tabii, her gün onkoloji polikliniklerini, o günkü mönüleri konusunda aramaya baÅŸladılar.Â