21 yaşında bu 5 çocuÄŸun annesi...

Adı Makbule. Mavi gözleri yüzünden mahalleli ona Çakır diyor. On bir yaşında evlendirildi, ilk çocuÄŸunu 12’sinde doÄŸurdu. Bugün 21 yaşında, 5 çocuk annesi. Kağıt toplayıcısı kocasının günlük üç milyon kazancıyla ancak karınları doyuyor. On bir yaşında evlenmek Makbule için hiç de garip deÄŸil. Çünkü onun yaÅŸadığı yerde gelenek bu.Ãœstelik orası, memleketin ücra köşelerinde, sahipsiz kalmış bir köy de deÄŸil. 200 Evler Mahallesi, Samsun’un merkezine 10 dakika uzaklıkta. Bu mahallede kızlar 12 yaşında gelin, oÄŸlanlar 14 yaşında damatSaÄŸda solda çıplak çocuklar koÅŸturuyor, bütün evlerin kapıları açık, çöpler kapı önlerine yığılmış, ortalık sinek kaynıyor. Samsun’un merkezine 10 dakika uzaklıktaki 200 Evler Mahallesi’ndeyiz. Bu mahallede 80 yıl önce Selanik’ten Samsun’a göç etmiÅŸ Romanlar (Çingeneler) yaşıyor. Küçücük evlerde dip dibe barınan 1000 kiÅŸilik topluluÄŸun duyanın aÄŸzını açıkta bırakacak bir geleneÄŸi var. Bu mahalledeki kızlar 12 yaşında gelin, erkekler 14 yaşında damat oluyor. 12 yaşında bir çocuk evlenebilir mi? Evlenirse çocuk doÄŸurabilir mi? DoÄŸurursa besleyebilir mi? Büyütebilir mi? Samsun’a gittik. Sorularımızın cevaplarını aldık ama bu ülkenin geleceÄŸi ile ilgili umutlarımızı da orada, çocukların çıplak ayakla üzerine bastığı at pisliklerinin arasında bıraktık.Taksinin ÅŸoförü ‘Geldik abla, buradan sonrasını yürüyeceksiniz’ dediÄŸinde gözlerimize inanamadık. Åžehir merkezinden yola çıkalı 10 dakika olmuÅŸtu ama biz baÅŸka bir coÄŸrafyaya gelmiÅŸtik. Yüksek apartmanların yerini gecekondular, asfaltın yerini toprak yol almıştı. Araba ara sokaklara giremiyordu. 200 Evler Mahallesi, Samsun’un merkezinden daha sıcaktı. Belli ki ortalığa yayılan tezek kokusu havayı ağırlaÅŸtırmıştı. DurduÄŸumuzun ikinci dakikasında arabanın etrafını çocuklar sardı. Arabadan indiÄŸimde ilk göz göze geldiÄŸim kadın Zekiye’ydi. Kara, kuru, bıyıklı, gözleriyle gülen bir kadındı. Yirmi altı yaşındaydı Zekiye, fazla sormadan hikayesini anlatmaya baÅŸladı: ‘13 yaşındaydım evlendiÄŸimde. Kocam 17’ydi. Evlenir evlenmez hamile kaldım. Çocuk olduÄŸumdan olsa gerek ilkini düşürdüm. Kızım Esma’yı kucağıma aldığımda 14 yaşındaydım. O yaÅŸta kadına benziyordum. Memelerim çıkmıştı iyice, çocuÄŸumu kendim emzirdim. Dört yıl önce resmi nikah yaptık. Çocuklar gayrimeÅŸru yazıyordu, kütüğe kaydettirdik. Åžimdi Esma 12 yaşında, ben 26. Annesiyim ama ondan sadece 14 yaÅŸ büyüğüm.’ Zekiye sözünü bitirmeden mahallenin erkekleri bana sesleniyor. KimmiÅŸim, ne istiyormuÅŸum bilmek istiyorlar. Muhtarı soruyorum ‘Gitti’ diyorlar. ‘GeleceÄŸimizden haberi vardı’ diyorum beni muhtar kadar hatırı sayılan Bakkal Ali SaÄŸlam’a götürüyorlar. TÖREMÄ°Z BU, KRALI GELSE DEĞİŞTÄ°REMEZKapıdan girip ‘Bu mahallede kızlar 12 yaşında evlendiriliyormuş’ dediÄŸimde Ali Bey ilginç bir karşılık veriyor: ‘Ne var bunda! Bunun için mi geldiniz? Bizim töremiz adetimiz bu. Siz de gelseniz, jandarma da gelse, kralı da gelse bizi hapse de atsanız deÄŸiÅŸtiremezsiniz. Böyle gelmiÅŸ böyle gider. Evlendirmeyip ne yapacağız. SeviÅŸiyorlar, kızlar hamile kalıyor. Hepsi eÄŸitimsizlikten kaynaklanıyor ama bizim insanımız cahil okumuyor. Okutamıyoruz. Biri okuyup bir ÅŸey çıksa diÄŸerleri onu örnek alacak ama nerdeee...’Bakkaldaki konuÅŸmaları dinlemek için gelen kalabalıktan bir kadın lafa karışıyor: ‘Nasıl okutayım. Okula göndermek günlük 5 milyon, benim kocam günde 2 milyon kazanıyor. OÄŸlumu okula göndermedim diye devlet bana 1 milyar ceza kesmiÅŸ. Göndermemenin cezası günlük 10 milyonmuÅŸ. Ben hayatımda 1 milyarı yan yana görmedim. 10 milyar da ceza kesse gönderemem, durumum ortada. Ceza göndermesinler, yardım etsinler.’Kalabalığa dönüyor, soruyoruz: ‘Evlilik demekle neyi kastediyorsunuz? 12 yaşındaki çocuÄŸa nasıl nikah kıyıyorsunuz?’ Büyük olduÄŸu için cevabı yine Bakkal Ali Bey veriyor: ‘Nikah yapmıyoruz. Yalnızca düğün yapıyoruz. Düğünden sonra sessizce çocuklarımızın büyümesini bekliyoruz. Resmi nikah olana kadar yeni evliler erkek tarafının anne-babasının evinde yaşıyorlar. Nikahtan sonra ayrı eve çıkıyorlar. O zamana kadar onlara bakmakla yükümlüyüz. Bak benim oÄŸlum evlendiÄŸinde 17’ydi. Gelinim ise 14. Üç senede iki çocuk yaptılar. OÄŸlum bu sene 20 yaşına gelince askere gitti. Gelinime de torunlarıma da ben bakıyorum.’ BÃœTÃœN ÇOCUKLAR GAYRÄ°MEÅžRU DOÄžUYOR200 Evler Mahallesi’nde bütün çocuklar gayrimeÅŸru doÄŸuyor dersek yalan söylemiÅŸ olmayız. Anne reÅŸit olmadan ve resmen nikahlanmadan doÄŸum yaptığı için hastaneye gittiÄŸinde kocasının deÄŸil babasının yeÅŸil kartını kullanıyor. Kızların 12’sinde evlenmesine izin veren adetler boÅŸanmayı da yasaklamış. 12 yaşındaki kızı Asiye’yi geçen yıl evlendiren Nevin Uyar bu konuda kesin konuÅŸuyor: ‘Bizde boÅŸanma olmaz. Evlendin mi ölene kadar onunla olacaksın. Ben kızımı parasızlık yüzünden evlendirdim. Ä°kimiz aç oturuyorduk. Hiç olmazsa ÅŸimdi onun karnı doyuyor.’Evlilik yaşı bu kadar düşük olunca haliyle mahalledeki insanlar erken yaÅŸta torun sahibi oluyorlar. 33 yaşındaki Kerim Evran anlatıyor: ‘Geçen sene oÄŸluma gelin aldım. Yakında dede olurum. Bizim burada kadınlar 30’unda nine, erkekler de en geç 35’inde dede olur.’Mahallede bu gidiÅŸata dur demek isteyen yok deÄŸil. 13 yaşındaki kızı evlenmesin diye elinden geleni yapan bir baba yaÅŸadıklarını şöyle anlatıyor: ‘Kaç kere kaçtı sayamadım bile. Her defasında eve geri getirdim. En sonunda hamile kaldı. Rıza göstermeye mecbur kaldım.’200 Evler’in ara sokaklarında dolaşıyoruz. Çocuk kadınlar, kucaklarında bebekleriyle birlikte kapı önlerinde oturuyor. Yüzünden yaşı okunan 15 yaşındaki anneler korktukları için yaÅŸlarını büyük söylüyor. Fazla üzerlerine gitmiyoruz. Gördüklerimiz ve duyduklarımız bize yetmiÅŸ. EzilmiÅŸ, büzüşmüş, un ufak olmuÅŸuz. Tam mahalleden çıkarken yanımıza bir kadın geliyor. ‘Gitmeyin, Çakır’ı görmeden gitmeyin’ diye bağırıyor. Bizi Çakır’a götürüyor. Çakır son darbeyi vuruyor. Gerçek ismi Makbule Tamer. O hep gülen mavi gözleri yüzünden mahalleli ona ‘Çakır’ diyor. Yaşı 21. 11 yaşında evlenmiÅŸ. 10 yılda 5 çocuk doÄŸurmuÅŸ. DoÄŸum kontrolünün ne demek olduÄŸunu daha bu yıl öğrenmiÅŸ. Kocasıyla mahalleden arkadaÅŸ. Oynadıkları evcilik oyunu gerçek olmuÅŸ. ‘Çok kavga ettik. Kocam benden üç yaÅŸ büyüktü. Ben evlendiÄŸimde adet görmemiÅŸtim. Bir yıl sonra adet oldum’ diyor Makbule; sonra kulağıma hala birbirlerini sevdiklerini de fısıldıyor.17 yaşındayım adım evde kalmışa çıktıNevin, muhtarın kızı... Ä°lkokul dörde kadar okumuÅŸ. Babası bizimle konuÅŸmaya ürkse de o yaÅŸadıklarını anlattı: ‘Kurallar böyle. 13, en geç 14’üne geldin mi evleniyorsun. Kızlar çocukluklarını yaÅŸayamıyorlar. Dikkat edin 12’sinden büyük kızlar kadın gibi davranmaya baÅŸlıyorlar. Annelerinin kıyafetleriyle sokakta oynamaya çıkıyorlar. Ben de sevdim ama evlenmedim. Hem ailemi üzmek istemedim hem de bu yaÅŸta evlenmek aklıma yatmadı. 17 yaşında olduÄŸum için mahallede adım evde kalmışa çıktı. Benim için ‘Kartladı’ diyorlar. Ne derlerse desinler 18 olana kadar evlenmeyeceÄŸim.’MUHARREM SOYLU (Samsun Sosyal Hizmetler Ä°l Md.) Bu vatandaÅŸlarımız gününü gün etme felsefesiyle yaşıyor13 yaşındaki kızların evlendirilmesini önlemek bizim görevimiz deÄŸil. Kolluk kuvvetlerinin müdahale etmesi gerekiyor. Biz bu vatandaÅŸları eÄŸitmekle yükümlüyüz. Yaptıkları bir suç. Yeni çıkan yasada bunları önleyici hükümler var. Ä°nÅŸallah sayın vatandaÅŸlarımız bu hükümler doÄŸrultusunda hareket eder. BildiÄŸiniz gibi bu vatandaÅŸlarımız gününü gün etme felsefesiyle yaşıyorlar. Dolayısıyla biz onlara pek müdahale edemiyoruz. EÄŸitim verdiÄŸimiz toplum merkezine gelmiyorlar. Toplum Merkezimiz 200 Evler’e biraz uzak. Belki gidiÅŸ geliÅŸ problem oluyordur.200 EVLER’DE HAYAT250 bin liralık salça, yarım paket sana yaÄŸ, çeyrek ekmekÄ°smini, 200 tek katlı evden alan 200 Evler’in tarihi 11 yıllık. Romanlar eskiden baÅŸka bir mahallede oturuyormuÅŸ. Eski mahalle yeniden yapılanmaya gidince belediye onları ‘geçici’ olarak 200 Evler’e taşımış. GeçiÅŸ dönemi 11 yıl sürünce mahalledeki 200 evin sayısı 400’e çıkmış. Mahallede 10 bakkal var. Sürekli 250 bin liralık salça, yarım paket sana yaÄŸ, çeyrek ekmek satıyorlar. Ä°stanbul, Ankara’da 100 bin liraya nefes alamazken, 200 Evler’in çocukları adı duyulmadık gofretleri 100 bin liraya yiyor. 200 Evler Mahallesi’nin tam önünde bir otoyol inÅŸaatı yapılıyor. Ä°nÅŸaatla birlikte mahalle iyice çukurda kalmış. ‘Bizi diri diri topraÄŸa gömdüler. YaÄŸmur yaÄŸdığında her tarafı sel alıyor. Zeten iki odalı evde üç aile birlikte yaşıyoruz, bu yolla birlikte sefilliÄŸimize sefillik eklendi’ diyor halk. Samsun BüyükÅŸehir Belediyesi Genel Sekreteri Kenan Åžara ise ÅŸunları söylüyor: ‘O mahallede küçük kulübelerde üç aile birlikte yaşıyor. Belediye o evlerin hepsini yıkacak, yerine çok katlı apartmanlar dikecek. Proje ÅŸu anda plan aÅŸamasında. Yol çalışması yüzünden biraz çukurda kaldıkları doÄŸru ama yaÄŸmur suları altında kalmaları mümkün deÄŸil.’ 200 Evler Mahallesi polis deÄŸil jandarma gözetimi altında. Her ay en az iki kere 13 yaşındaki kızlar davullu zurnalı düğünlerle evlendiriliyor. Ama buna ne jandarma ne de baÅŸka bir yetkili karışıyor.Â