2000 yıl öncesini aydınlatan olaÄŸanüstü bilimsel dedektiflik

Peru’da Moche diye bilinen ve boyları normalde 148 santim olan kabilenin yaÅŸadığı yerde, 5 tane ve boyları 175-180 santim olan "dev" iskeletler bulundu. Bu "devler", "cüceler" ülkesinde ne arıyordu? Bilim bu sırrı çözmek için 3 yıl çalıştı ve ortaya olaÄŸanüstü bir bilimsel dedektiflik öyküsü çıktı. Ä°ÅŸte size bilimsel bir baÅŸarının ilginç hikayesi.2001 yılında Kaliforniyalı kazıbilimciler (arkeolog) soluk kesici bir bulguyla karşılaÅŸtı. Peru’nun kuzeyindeki eski bir Moche yerleÅŸiminde Dos Cabezas piramidindeki mezarların her birinden dev bir insan iskeleti çıkarmışlardı. Iskeletlerin yanı sıra, altın kaplamalı süslemeler, maskeler, göz kamaÅŸtırıcı çanak çömlekler, insanın tüylerini ürperten silahlar, içlerinde bakırdan birer heykelin olduÄŸu üç tane de minyatür tabut gün yüzüne çıkartıldı. Daha önce kimse böylesi bir ÅŸeye tanık olmamıştı. Ãœstelik, böylesine uzun iskeletlerle de ilk kez karşılaşıyorlardı. San Diego Ãœniversitesi antropologlarından Alana Cordy-Collins şöyle diyor: "Moche insanlarının boyu ortalama 148 santimdi. Oysa bunların boyları ortalama 175 santimdi ve ikisinin boyu 180 santimi geçiyordu. Åžimdilerde bu deÄŸerler kimseye ÅŸaşırtıcı gelmeyebilir, ama Moche insanları için bunlar dev boyutlardı." I.S 100-800 yılları arasında ÅŸimdiki Peru’nun kuzeyini oluÅŸturan bölgede yaÅŸayan Moche halkının yazılı bir dili yoktu. Bu yüzden iskeletleri bulunuÅŸ sırasına göre numaralamakla yetinen kazıbilimciler çok geçmeden bunların "bir takım" olduÄŸunu fark etti. Bu kiÅŸiler I.S 450-550 yılları arasında bir tarihte ölmüşler ve görkemli bir törenle piramidin, seçkinlere ayrılmış özel bir bölümüne gömülmüşlerdi. DiÅŸlerinin geliÅŸme süreci ve leÄŸen kuÅŸağı kemiklerinin birleÅŸiminden bunların öldüklerinde 17-22 yaÅŸlarında oldukları anlaşılıyor. Bunların bir baÅŸka özelliÄŸi de, tümünün ince ve kırılgan kemiklere sahip olmaları. Gömülme biçiminden 1,2,3 ve 4 numaralı devlerin aÅŸağı yukarı aynı zamanda öldükleri ve bir olasılıkla birbirlerini tanıdıkları anlaşılıyor. Bu devler kimlerdi?Peki, bu dev adamlar kimdi? Boyları neden bu denli uzundu? Aralarında ortak özellikler olan bu dört adam neden aynı zamanlarda ölmüşlerdi? Bu sorulara yanıt bulmak için iskeletleri inceleyen araÅŸtırmacılar kemiklerin uzun olmalarına karşın, osteoporoz belirtileri gösterdiklerine tanık oldular. Kimi kemiklerin birçok yerinde kırıklar vardı ve kimileri öylesine kırılgandı ki, bir aksırma ya da öksürmeyle kırılmaları iÅŸten deÄŸildi. Devlerin iskeletlerinde baÅŸka anormallikler de vardı. OmuriliÄŸin ortalarındaki patolojik düzeyde aşırı geliÅŸme gibi kimi özellikler hepsinde göze çarparken, öteki özellikler her birinde farklıydı. Cordy-Collins önceleri bu kiÅŸilerde baÄŸlayıcı dokudaki genetik bir bozukluk olan Marfan sendromu olabileceÄŸini düşündü. Marfan sendromlu kiÅŸilerin bacakları, ayak ve el parmakları uzun, yüzleri de dar uzun olurdu. Kimilerinin göğüs kemiÄŸinde deformasyona rastlandığı gibi, omurilikleri de kavisli olurdu. Bu kiÅŸilerin kalp ve aortlarında da birtakım bozukluklar olabilir, bu durum onların genç yaÅŸta ölmelerine yol açabilirdi. Bu da, söz konusu beÅŸ kiÅŸinin neden genç yaÅŸta öldüklerini açıklayabilirdi. Ä°ÅŸin uzmanı geliyorGelgelelim, iÅŸler tam rayına oturacakken, A.B.D Ulusal Marfan Vakfı uzmanları bu görüşe karşı çıktı. Ä°ÅŸte tam bu aÅŸamada, dünyanın en ünlü kemik uzmanı Charles Merbs olayı çözmesi için çaÄŸrıldı.. Merbs, iskeletlerden insanların mesleklerini ve yaÅŸambiçemlerini kestirme konusunda uzmanlaÅŸmış bir antropolog ve patolog. Kemiklerdeki yıpranma ve çatlaklardan, kemiÄŸin baÄŸ ve kaslarla birleÅŸtiÄŸi yerlerdeki geliÅŸiminden kiÅŸinin özelliklerini belirleyebilirdi."Moche Devleri"nin iskeletleri çok gençti, bu ÅŸey elde etmeyi zor görüyordu. Bu olaÄŸanüstü uzunluktaki beÅŸ adam, son zamanların en çarpıcı arkeolojik bulgusu olmalarına karşın, hiç birinin yaşı 22’nin üstünde deÄŸildi. Ne var ki, sonuç hiç de beklediÄŸi gibi olmadı. HerÅŸeye raÄŸmen, bu gençleri devlere dönüştüren her ne ise, yaÅŸlanma sürecini de hızlandırmıştı. Bilgi açısından bir altın madeninden farksız olan bu kemikler, Merbs’i iki yıl boyunca oyaladı. Özellikle sürekli aşınmanın eklemle birleÅŸme yerlerindeki kemikleri yok ettiÄŸi ve yeni kemik geliÅŸimini tetiklediÄŸi artroz belirtileri üzerinde durdu. Hepsinin bir sırrı varBu belirtiler eklemin uzun bir süre ya da sürekli aralıklarla zorlandığına iÅŸaret ediyordu. 1ve 3 numaralı devlerde dirsek ve dizlerde tanık olunan eÄŸiklik ve çarpıcı asimetri, bu ikisinin dizlerini, özellikle de sol dizlerini uzun süre zorladıklarını, dirseklerini bükerek kollarını havaya kaldırdıklarını ve ellerinde bir ÅŸey tuttuklarını gösteriyordu. 5 numaralı devin de uzun süreli dizlerini zorladığı, ancak bacak kemiklerinin ötekilere kıyasla daha simetrik olduÄŸu görülüyordu. Bacaklardaki simetri bu kiÅŸinin tek bir dize yüklenmek yerine, sık sık konum deÄŸiÅŸtirdiÄŸini gösteriyordu. Sol kolunu ötekilere benzer bir konumda tuttuÄŸu, ancak saÄŸ kolunu bir ÅŸeyi fırlatıyormuşçasına geriye attığı ve uzun süre öyle tuttuÄŸu görülüyordu. 2 ve 4 numaralı devlerin ötekilerde görülen belirtileri taşımamaları ise düşündürücüydü. Bunların da kemikleri en az ötekiler denli kırılgan ve erkenden yaÅŸlanmış olmalarına karşın, belli bir devinimin izlerini taşımıyorlardı. 2 numaralı devde bu durum muhtemelen onun pek bir ÅŸey yapmamış olmasından kaynaklanıyordu. 2 numara gibi statüsü yüksek biri olduÄŸu sanılan 4 numara için de aynı ÅŸey söz konusu olabilirdi. Ancak, henüz 17 yaşında olduÄŸu için ötekilerde görülen belirtiler bunda henüz ortaya çıkmamış olabilirdi. Moche kültürüne yabancı olanlara tüm bunlar çok garip gelebilirdi. Ancak Merbs’in elde ettiÄŸi bulgular, Cordy-Collins’in kafasında bir ışık yakmıştı. Bu insanların yazılı bir dilleri yoktu, ama olaÄŸanüstü bir resim yeteneÄŸine sahiptiler. Bulunan kap kacaklar bu kiÅŸilerin dinsel törenlerinden, avlanma ve cinsel yaÅŸamlarına uzanan çarpıcı görüntüler içermekteydi. Dahası, bunların çoÄŸunda "diz çöken savaşçılar" adı verilen ve saÄŸ dizleri üzerine çöküp, saÄŸ ellerinde mızrak sol ellerinde kalkan tuttuklarını gösteren sahneler yer alıyordu. Bulgular anlam kazanıyorKimilerinde de gün boyunca hiç bir ÅŸey yapmadan öylece oturan, ya da tahtırevanlarda taşınan Moche seçkinlerinin görüntüleri vardı. Bu görüntülerle en azından bir ÅŸeyler anlam kazanmaya baÅŸladı. 1 ve 3 numaralı devler diz çöken savaşçılardı. 5 numaralı dev kargı ya da sapan taşı atıcısıydı. Bu kiÅŸiler, olaÄŸanüstü uzun boylarına karşın, güçsüz ve kırılgan bedenlere sahip olduklarından bu görevlere atanmış olabilirlerdi. Bunların görevleri bedenlerini belli bir konumda sergilemekten ibaretti. 2 ve 4 numaralı devlerin görevleri farklıydı. Herkesin önlerinde el pençe divan durdukları bu kiÅŸiler toplumun en kaymak sınıfının üyesiydiler. Devlerin tümünün de aynı piramit kompleksinde yaÅŸadıkları, 1 ve 3 numaralı devlerin 2’nin yanında diz çöktükleri sanılıyor. Seçkinlere özgü hastalıkAdli tıp bulguları belirli bir ölüm nedenine iÅŸaret etmese de, 1, 2, 3 ve 4 numaralı devlerin aynı dönemlerde ölmüş olmaları, en azından aralarından birkaçının kurban edildikleri izlenimini veriyor. Aralarından bir tanesi doÄŸal nedenlerle yaÅŸamını yitirip, ötekiler de art arda kurban edilmiÅŸ olabilirler. Ancak Moche devleriyle ilgili birçok ÅŸey, özellikle de dev boyutları, hala gizini koruyor. Bu kiÅŸilerin kısa dönemlerde hızlı bir geliÅŸme gösterdikleri, bunu bir duraklama sürecinin izlediÄŸi ve normal insanlar geliÅŸme sürecini tamamladıklarında da bunların büyümeyi sürdürdükleri sanılıyor. Bu durumun bir olasılıkla Dos Cabezas seçkinlerine özgü bir hastalık olduÄŸu, hastalığın evrim süreciyle zaman içinde yok olan genetik bir bozukluk olabileceÄŸi düşünülüyor. Merbs, New Scientist dergisinde şöyle diyor:"Moche insanları garip bir alemde yaşıyorlardı ve garip uyuÅŸturucular kullanıyorlardı. Bu uyuÅŸturucuların bir bölümünün insan iskeletini vaktinden önce eskittiÄŸi biliniyor. Bu gibi ÅŸeyleri de göz önünde tutmak gerekir."Â