15 soruda sağlıklı su rehberi! Su gibi ömrünüz olsun

Su someliyesi kimdir, ne yapar?

- İyi suyun tanımını yapar, insanlara farklı su çeşitlerini ve bunların faydalarını anlatır. Su mönüleri hazırlar ve su tadımı yapar. Çoğumuz farkında değiliz ama suyun mineral oranına göre değişen bir tadı vardır. Mesela kalsiyum oranı yüksek su sert olur. Magnezyumu ne kadar yüksekse, su o kadar lezzetli olur.

◊ “Suyun pH’ı 7.5 ile 8.5 arasında olmalı” diye biliriz. Bu oran, bir suyu sağlıklı yapmaya yeter mi?

- Hayır. Hatta aldığım someliyelik eğitimi boyunca Ph’tan sadece yarım saat bahsedildiğini söyleyebilirim.

◊ O halde nedir iyi su?

- İnsan sağlığına zararlı olabilecek mikroorganizmaları ve kimyasalları içermeyen aynı zamanda sağlık için gerekli mineralleri yeterli ve dengeli miktarda içeren renksiz, kokusuz ve berrak olan su, sağlıklı ve iyi sudur. Mesela biz Türkler mineral oranı yüksek suları pek sevmiyoruz. Almanya’daki sular bize ağır gelir ama insanlar suya orada besin hatta bazen ilaç muamelesi yaparlar.

◊ Türkiye’de nerenin suyu en sağlıklıdır?

- Bir suyun kalitesi, kaynağıyla ilgilidir. Kaynak suların minerali vardır ve bu, oradaki toprağın ve taşın jeolojik yapısından gelir. Türkiye’deki en güzel suların çoğunluğu Uludağ’ın kaynak sularıdır çünkü mineral açısından hem zengin hem de lezzet olarak çok dengelidir. Farkında değiliz ama Sağlık Bakanlığı’nın kaynak sularına çok sıkı denetimleri var. Kaynaktan alıyor, şişeden alıyor, sonra bakkaldaki sudan alıp, analiz ediyor.

◊ Hangi suları içmeliyiz?

- Hayatın her alanında olduğu gibi içtiğimiz suda da çeşitlilik önemli. Su, bir gıda maddesidir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Türkiye’deki musluk suları, içilebilir sular. İyi bir filtrasyon ile musluk sularımız içilebilir. Ama hayatımızı sadece çeşme suyu içerek de geçiremeyiz; mineral oranı iyi, sağlıklı ambalajlı sulardan da tüketmek gerek.

◊ Ama bazı binaların boruları asbestli...

- Şehir hatları kontrol ediliyor ama evet, bazı binalar eski ve şebeke borularından ağır metaller geçebiliyor. Bu aşamada, musluk sularını ters ozmozlu filtrelerle filtreleyip yemeklerde ve çaylarda kullanabiliriz.

◊ Ters ozmoz nedir?

- Ters ozmoz, yüksek basinç uygulamasının olduğu bilinen en hassas membran filtre sistemi. Suyun içindeki ağır metalleri çekiyor ve temizliyor. Ama bu sistemde “Ben kötü maddeleri çektim, iyi mineralleri bırakayım” diye bir durum yok. Hepsini alıyor. Musluk suyunuzu korkmadan iyi bir filtre sistemiyle filtereleyip kullanabilirsiniz, özellikle yemeklerde ve çay demlerken.

◊ Herkesin evinde olan plastik damacanalarda durum ne?

- Damacana su tüketirken her gıda maddesinde olduğu gibi merdiven altı firmalara dikkat edip büyük firmalara güvenmekte fayda var. Bakanlığın belirlediği kritere göre, bir damacana maksimum 75 kere ya da beş yıl kullanılabilir. Bunu okuyunca “Bu 75 kullanım, beş yıla tekabül etmiyor, bu ne demek?” diyebilirsiniz. Açıklamaya göre, sirkülasyonu çok olan damacanalar en fazla 75 kere kullanılıyor. Bu beş yıl ise, sirkülasyonu az olan firmalar için. Bakanlık, şu anda bu damacanalarla ilgili bir takip sistemi çıkarmak için çalışıyor.

◊ Her damacanayı takip mi edecek?

- Evet, her damacananın kaçıncı kez kullanılıyor olduğunu takip edebileceğiz.

◊ Şişe suyunu hayatımızdan çıkarmak mümkün mü?

- Gerçekçi olmak gerekirse “Pet şişeli suyu hiç içmeyin” demek ekonomik açıdan çok zor. Cam şişeyi her daim tercih etmeliyiz.

◊ “Hangi suları hiçbir koşulda içmeyin” dersiniz?

- Güneş altında bekleyeni sakın içmeyin. Güneş altında bekleyen plastiklerde koku olur, camlarda bile yosunlanma görülebilir. Zehirlenir, ölür müyüz? Hayır. Vücuda nasıl bir zararı olduğu henüz tam ispatlanmadı ama ishal gibi kronik rahatsızlıklara yol açabilir.

◊ Gelelim mikroplastik konusuna... En bilinen şişe sularının içinde bile mikroplastik bulundu.

- İnsanlar endişelenmekte haklılar. Ama sadece suda değil, şu anda solduğumuz havada, giydiğimiz giysilerde bile mikroplastikler var. Hatta mikroplastikler cam şişenin içinde bile oluyor.

◊ Kapaktan mı geçiyor?

- Bazen kapaktan geçiyor, bazen kapak metal olsa bile etraftaki kontaminasyondan içine düşüyor. Önemli olan, oranı. En iyi gıdayı da tüketsen, adamın biri şurada patinaj çeker, o zaman da plastik yutarsın. Teknolojiden dolayı hayatımızın her parçasında bunlara maruz kalabiliyoruz. Minimuma indirmeye çalışmak, en güzeli.

Su hakkında hiç bilinmediğini düşündüğünüz bir şey var mı?

- Sütten aldığımız kalsiyumun aynı oranını iyi kalsiyum oranına sahip bir sudan da alabiliyoruz. Yurtdışında laktoz intoleransı olan ya da süt içemeyen pek çok kadına kalsiyum oranı yüksek su önerilir.

Sütten aldığımız kalsiyumun aynı oranını sudan da alabiliyoruz Laktoz intoleransı olan pek çok kadına kalsiyum oranı yüksek su önerilir.

Mikroplastiklerin uzun dönem etkileri araştırılmalı

Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji uzmanı Prof. Dr. Müfit Zeki Karagülle:

◊ Kısa ve uzun vadede plastik yutmanın zararları neler?
- Literatürde, henüz mikroplastiklerin insan sağlığına yönelik bir risk oluşturduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmuyor. Ancak mikroplastiklere çevresel maruz kalmanın uzun dönem etkilerinin araştırılması gerekiyor. Bu haberdeki çalışmada bir litre plastik şise suda ortalama 10 mikroplastik parçacığın bulunduğu gösterildi. Daha önceki başka bir çalışmada da evde hazırlanan bir yemek tabağında ortalama 114 mikroplastik lifi bulunmuştu. Mikroplastikleri, kozmetik ürünler, giysiler, endüstriyel işlemler, ambalaj malzemeleri, ev ve mutfak eşyaları ve daha büyük plastik eşyaların bozulması gibi çeşitli kaynaklardan çevreye ‘bulaşan’ küçük plastik parçacıkları, lifleri olarak tanımlayabiliriz. Günlük yaşantımızda farkında olmadan karşı karşıya kaldığımız bu plastik tozlarına, kirleticilerine karşı önlem almada dilerim çok geç kalmamış olalım.

◊ Sağlıklı su sizin tanımınıza göre nedir?
- Sağlıklı su en yalın haliyle doğal yeraltı suyu olarak tanımlanabilir. Doğal kaynak suyu ve doğal mineralli sular diye adlandırılan bu sular, doğal su çevrimiyle binlerce yılda oluşurlar, endüstriyel ve tarımsal kirleticilerden ve bakteriyel bulaşmalardan korunmuş haldedirler. Ayrıca, özel su molekül yapıları ve çözünmüş olarak birçok mineral içermeleri nedeniyle doğal fizyolojik besin, sağlık koruyucu ve tedavi edici özellikleri bir arada taşırlar. İçme suyu olarak bu tür suların kullanımı en sağlıklı seçenektir.