11 ölüm meleÄŸinden biri yedi yıl sonra konuÅŸurken Ramon Altın Küre aldı

Ramon Sampedro, yıllarca yalnız başını oynatarak yaÅŸadı. Ötanazi hakkını kullanmak için mücadele verdi ama isteÄŸi mahkemece reddedildi. Sonunda 11 arkadaşı ona yardım etmeye karar verdi ve onu hep birlikte öldürdüler: Biri siyanürü aldı, biri bardaÄŸa koydu, biri son dakikalarını filme çekti... Vasiyetnamesi Ä°spanya’yı altüst etti.Binlerce insan ‘Sampedro’nun ölümüne yardım ettim’ diyerek dilekçe verdi. Bütün bunlar 7 yıl önce oldu ama unutulmadı. Åžimdi Ramon’un hikayesi bir film olarak bütün dünyada ödül topluyor. Geçen hafta Altın Küre alan ‘İçimdeki Deniz’ 11 Åžubat’ta Türkiye’de gösterilecek. Ramon Sampedro, en büyük zaferini öldükten sonra kazandı. 37 yıl önce Ramon Sampedro Camean, Ä°spanya’nın Galicia bölgesinde yaÅŸayan 26 yaşında bir denizciydi. Bir yardan denize atladı ve bel kemiÄŸini kırdı. Boynundan aÅŸağısı tutmuyordu. Bu durumda tam 29 yıl 4 ay 20 gün yaÅŸadı. AÄŸzıyla kalem tutarak yazmasını öğrendi, ÅŸair ve yazar oldu. SaÄŸlıklı insanların yaÅŸamın kutsallığı üzerine attığı nutuklara yıllarca dayandı. Elinde olsaydı, çoktan hayatına son verecekti. Ama sadece kafasını oynatan bir insan nasıl intihar edebilir? Yasalar, iyileÅŸme ihtimali olmayan ve acı çeken hastaların intiharına yardım edenler için hapis cezası öngörüyordu. Ramon ölüm hakkını elde edebilmek için yıllarca uÄŸraÅŸtı. 1997 sonunda davası Ä°spanya Anayasa Mahkemesi’ndeydi, ancak oradan da ‘hayır’ cevabı alacağı kesin gibiydi.Kasım 1997’de bir apartman dairesi kiraladı. Her ÅŸeyi planladı. 11 arkadaşından her birine bir görev verdi. Biri siyanürü satın aldı, öbürü suya kattı, üçüncüsü bardağı hastanın baÅŸucuna yerleÅŸtirdi, dördüncüsü içebilmesi için bardaÄŸa bir kamış koydu... Herkesin suçlanamayacak kadar küçük bir rolü vardı. Onbirinci kiÅŸi de 12 Ocak 1998’de Ramon’u ölünceye kadar filme çekti. Ceza Yasası’nın 143. maddesi bir kiÅŸinin intiharına yardım edenler için 2-5 yıl, eÄŸer bu yardım ‘ölümü bilfiil gerçekleÅŸtirmeye’ kadar vardıysa 10 yıl hapis cezası öngörüyordu. Savcı, Ramona Maneiro hakkında bir dava açtı. Fabrika işçisi Ramona, birkaç yıl önce Ramon’a aşık olmuÅŸ ve bir daha hiç yanından ayrılmamıştı. 11 ölüm meleÄŸi içinde en fazla sorumluluÄŸun onda olduÄŸundan şüpheleniliyordu. VASÄ°YETNAMESÄ° ÃœLKEYÄ° KARIÅžTIRDIBirkaç hafta sonra, Ramon’un vasiyetnamesi Ä°spanyol basınında yayınlandı. ‘Sayın Yargıçlar, Sayın Siyasi ve Dini Yetkililer...’ diye baÅŸlıyordu vasiyetname. ‘Biraz önce seyrettiÄŸiniz görüntülerden sonra (son anlarını gösteren film) size soruyorum; biçimsiz ve bozulmuÅŸ bir bedenin bekçisi olan bir insan için, yani benim için, saygınlık nedir? Vicdanlarınızın vereceÄŸi cevap ne olursa olsun, benim için saygınlık bu deÄŸildir. Ben, hayatı, özgürlüğü seven çoÄŸu insan gibi, yaÅŸamanın bir hak olduÄŸuna, ama bir mecburiyet olmadığına inanıyorum. Buna raÄŸmen bu duruma 29 yıl, dört ay ve birkaç gün boyunca tahammül etmek zorunda kaldım. Bunu daha fazla yapmayı reddediyorum! Gördüğünüz gibi yanımda içinde siyanür potasyum bulunan bir bardak su var. Onu içtiÄŸimde, kendi irademle sahip olduÄŸum en özel, en meÅŸru mülkiyete, yani bedenime son vermiÅŸ olacağım. Bu özgürlük eylemine sizler ‘intihara yardım’ adını takmışsınız. Ben ise bu eylemi, bir insanın gerçekten ‘benim’ diyebileceÄŸi tek ÅŸeye, yani bedenine ve onunla birlikte ne varsa, yani hayata, bilince egemen olmasına destek verenlerin insani yardımı olarak adlandırıyorum. Beni seven, beni benmiÅŸim gibi seven yakınlarıma ceza verebilirsiniz. Bütün bu sözlerime raÄŸmen yine de ceza vermeyi kararlaÅŸtırırsanız, size ÅŸunu tavsiye ediyorum: Bacaklarını ve kollarını kesin bana yardım edenlerin, çünkü ben onlardan kaderimi paylaÅŸmalarını istedim...’ ASIL ÖLÃœM MELEĞİ ŞİMDÄ° KONUÅžTU Bu vasiyetnamenin yankıları büyük oldu. Ramon’un yakınları basit bir metni imzaya açtılar: ‘Ramon Sampedro’nun ölümüne yardım ettim.’ Bin kiÅŸinin imzaladığı metin, Ramon’un sevgilisi Ramona’nın avukatına ulaÅŸtırıldı. Artık o, suçlanabilecek tek kiÅŸi olmaktan çıkmıştı. Saygın Ölme Hakkı (DMD) DerneÄŸi, benzer bir metni imzaya açtı. Ä°spanya’nın her yerinden insanlar bu çaÄŸrıya cevap verdi. Ölümü hakkındaki soruÅŸturma bir yere varmadı ama Ramon’un mahkeme serüveni öldükten sonra da devam etti. Ötanazi talebini, o öldükten sonra Ä°spanya Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi geri çevirdi. BM Ä°nsan Hakları Komisyonu da, Ramon artık ölmüş bulunduÄŸuna göre, isteÄŸinin bir anlamı kalmadığına karar verdi.Evet Ramon ölmüştü ama unutulmamıştı. 2004’te, ‘İçimdeki Deniz’ adlı film, onu ölümsüzleÅŸtirdi. Filmin geçen hafta ABD’de Altın Küre aldığı sıralarda, Ramon’un sevgilisi Ramona Maneiro, Ä°spanyol Tele 5 televizyonunda onun ölümünde asıl sorumluluÄŸu kendisinin üstlendiÄŸini, onun isteÄŸi üzerine siyanürü suya karıştırıp pipeti bardaÄŸa koyduÄŸunu açıkladı. Yani esas ölüm meleÄŸi Ramona’ydı. Ä°spanyol basınında geçen hafta Ramona hakkında yeniden soruÅŸturma açılıp açılmayacağı, onun bir sevgili mi bir katil mi olduÄŸu tartışılıyordu. Ama Ramon çoktan unutulmayacak bir sembol haline gelmiÅŸti bile.Ramon’un hayatını sinemaya uyarlayan dáhi yönetmenÅžilili Alejandro Amenabar (32), ailesi Pinochet diktasından kaçarak Ä°spanya’ya yerleÅŸtiÄŸinde bir çocuktu. Bugün Pedro Almodovar’dan sonra Ä°spanya’nın en ünlü yönetmeni. Korku türüne yeni bir soluk getirdi. Onun ‘Abre Los Ojos’ (Aç Gözlerini) filmini keÅŸfeden Tom Cruise aynı hikayeyi ‘Vanilla Sky’ adıyla bir Amerikan filmine uyarladı. Yönetmenin, Nicole Kidman’ın oynadığı ‘The Others’ (DiÄŸerleri) adlı filmi, Türkiye’de de çok beÄŸenildi. Amenabar, Ramon’un ‘Cehennemden Mektuplar’ adlı eserinden faydalanarak son filmine onun bir ÅŸiirinin adını verdi: İçimdeki Deniz (Mar Adentro). BaÅŸrolü, Ä°spanya’nın en ünlü erkek oyuncusu Javier Bardem oynadı. Film geçen yıl Avrupa’nın en iyi filmiydi. Venedik Film Festivali’nde büyük jüri, en iyi yabancı film ve en iyi erkek oyuncu ödülü kazandı. Amenabar geçen yıl ‘Hollywood’un Ötesine Bakan Yönetmen’ baÅŸlığıyla Newsweek Dergisi’nin kapağına bile çıktı. Â