1 trilyon lira harcadı Ordu’daki köyüne gözlemevi yaptı

Cumaittin Turap, ilk kez ay tutulmasına tanık olduÄŸunda 6 yaşındaydı. Babası ‘Ayı canavarlar sardı’ diye açıkladı olayı. Köylülerin teneke çalıp, kurÅŸun atarak, aydedeyi kurtarmaya çalışmaları Turap’ın hayatını deÄŸiÅŸtirdi. Gökyüzü en büyük merakı haline geldi. 36 yıl Ä°sviçre’de bir yandan işçi olarak çalıştı, diÄŸer yandan gözlemevlerine gitti ve gökyüzünü tanıdı. 1995’te köyüne rasathane kurmak için geri döndü. Karadeniz kıyısındaki Rus pazarlarından dev bir teleskobun parçalarını topladı, yaklaşık 1 trilyon lira harcadı. Yakında hayali gerçek olacak, yıldızları doÄŸduÄŸu topraklarla buluÅŸturacak: ‘Öğrencisi, çobanı, belediye baÅŸkanı rasat yapacak.’ Bu hikaye, bir Karadenizlinin azmini anlatıyor. Hani aklına takılanı mutlaka yapan tipler var ya, Cumaittin Turap onlardan biri. Kafasını gökyüzüne takmış, 6 yaşından 58 yaşına kadar gökyüzüyle yatmış, gökyüzüyle kalkmış. Yıllarca kazandığı bütün parayı da gökyüzüne saçmış. Åžimdi, Ordu’daki köyünün kuÅŸ uçmaz kervan geçmez bir tepesinde rasathane kuruyor. Gökyüzünü, çocuklar da çobanlar da tanısın diye.Hikaye 1950’lerde baÅŸlıyor. Ordu, Ulubey Ä°lçesi Sayacabaşı Köyü’ndeyiz. Ramazan ayı. 1946 doÄŸumlu Cumaittin, o zamanlar, sarışın mavi gözlü bir Karadeniz çocuÄŸu. Babasına özenip, sahura kalkıyor. Gökyüzüne baktığında ayın ağır ağır karardığını görüyor. Namazdan kalkan babasına gösteriyor Aydede’yi. Cevap hazır: ‘Ay’ı canavarlar sardı, yiyorlar.’ Babasından sunturlu bir küfür yiyor. O sırada köylüler teneke çalıp, kurÅŸun saydırmaya baÅŸlıyorlar. Hayırlısıyla, Ay’ı kurtarmak için...CANAVARLARIN SIRRICumaittin, okula baÅŸlıyor. Ä°lkokul boyunca da o gece Ay’a ne olduÄŸunu bir türlü öğrenemiyor. Çorum Astsubay Okulu’na girmek isteyince babası karşı çıkıyor; oÄŸlunun okuldan ayrılması durumunda o zamanın parasıyla ödenmesi gereken 2 bin 500 lira tazminat korkutuyor onu. Sanat okuluna gitmesine de izin vermiyor. Kızıyor Cumaittin, ver elini Ä°stanbul. Henüz 13 yaşında. Dolapdere’de tamircilerde çalışıyor. Hatta aÄŸabeyine de iÅŸ buluyor. Gökyüzü takıntısı geçti sanmayın. Her fırsatta Cumaittin, Beyazıt Sahaflar Çarşısı’nda, sorusunun cevabını anlatan kitabı arıyor. Arıyor ama bulamadan askere gidiyor. Kırıkkale’de askerliÄŸini yaptıktan sonra o sırada Ä°sviçre’de bulunan aÄŸabeyinin sayesinde Zürih’e atıyor kapağı. Yaşı 23.BU KUBBELER DE NE OLAZürih’teki ilk günlerinde neredeyse her kasabada bulunan kubbeli binalar dikkatini çekiyor. Bilenlere sorduÄŸunda, aldığı cevap dünyaları veriyor ona. Yabancı dilini biraz ilerletince, astronomi meraklılarına gökyüzünü öğreten bu gözlemevlerinden birine üye oluyor. Ay ve GüneÅŸ tutulmasını, galaksileri, yıldızları öğreniyor. Bu arada bir demir-çelik fabrikasında çalışıyor. Köyünden gelin getiriyor, Ä°sviçre’ye.Cumaittin Turap, tam 36 yıl Ä°sviçre’de kalıyor. BeÅŸ kız, bir erkek çocuÄŸu doÄŸup, büyüyor orada. Åžimdi en büyükleri 34 yaşında. 1994’te düzen aniden bozuluyor. Fabrikada kaza geçiriyor. Sol gözünün altından giren demir parçası, yüzünün bir yanını parçalıyor. Yedi ameliyat geçirip, kendini buluyor. Ama, her fırsatta üye olduÄŸu Bülach Gözlemevi’ne gitmeyi ihmal etmiyor. RASATLI HAYATA MAHKEME Malulen emekli olunca, Türkiye’ye dönmek istiyor. Niyeti Ordu’ya 20 dakika uzaklıktaki köyünde, gözlem de yapacağı bir ev inÅŸa etmek ya da bir gözlemevi kurmak. EÅŸi, çocukları karşı çıkınca 1995’te boÅŸanıp Ordu’ya geliyor.Önce köyünde bir ev yaptırıyor. Ä°sviçre’den getirdiÄŸi teleskobunu kurup, gökyüzünde gözlem yapıyor. Ordu’da onun bilmediÄŸi bir yenilik var: Rus pazarı. Önce bunu, ardından DoÄŸu Karadeniz’in tüm illerinde kurulan Rus pazarlarını keÅŸfediyor. Bir gün dolaşırken, dev bir teleskobun merceÄŸine rastlıyor. Hemen satın alıyor. Sonra iki yıl boyunca Samsun’dan Hopa’ya boydan boya Karadeniz’i gezip, aynı teleksoba ait diÄŸer mercekleri, parçaları topluyor. Ona göre, bunlar dağılan SSCB’nin Karadeniz kıyısındaki bir gözlemevinden sökülen 8620 milimetrelik teleskobun parçaları. Milyarlar döküp bunları bir araya getiriyor. Teleskobun borusunu da Ä°stanbul’da buluyor. Tüm parçalar tamam, ÅŸimdi rasathanenin bitmesini bekliyor. Dev teleskobun montajını yapacak, gökyüzünü Ordu’da yere indirecek. Bu arada PimaÅŸ boruların içine mercekler yerleÅŸtirip, yeni yeni teleskoplar yapıyor. Ölçüleri tutturamazsa Ä°sviçre’de üye olduÄŸu Blüch Gözlemevi’ne danışıp, doÄŸruyu bulana kadar uÄŸraşıyor.Bu sırada bir de mahkemelik oluyor Cumaittin Turap. Eski eÅŸinin akrabaları, kaçak ve yurda girmesi yasak cihaz getirdiÄŸini ihbar ediyorlar. Malların faturaları çıkınca kaçak olmadığı anlaşılıyor. BoÄŸaziçi Ãœniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem AraÅŸtırma Enstitüsü Astronomi Bölümü’nden bilirkiÅŸi tayin edilen bilim adamları da cihazların yurda girmesinin yasak olmadığını söyleyince beraat ediyor. ARAZÄ° DE PARÇA PARÇAEkipman toplamak kadar, rasathane kuracağı araziyi bulmakta da zorlandığını anlatıyor. Köyünün üstünde, denizden bin metre yüksek bir tepede, miras nedeniyle bölünmüş küçük arazileri parça parça alıp, toplam 130 milyara 27 dönümlük alan sahibi oluyor önce. Ruhsat alıp, proje hazırlatıyor. 80 milyar liraya 14 direk dikip, araziye 10 KW’lık trafo kuruyor. 40 milyar liraya iki ayrı yerden su getiriyor. ASTRO CUMALÄ° ŞİRKETÄ°2003’te inÅŸaat baÅŸlıyor. Bu sırada ikinci eÅŸinden olan oÄŸlu Cumali’nin adından esinleniyor, ‘Astro Cumali Turizm, Özel EÄŸitim, Özel SaÄŸlık, İç ve Dış Ticaret’ ÅŸirketini kuruyor. Ä°sviçre’den getirdiÄŸi teleskop ve dürbünlerle, tesiste kuracağı dev dürbün için 150 milyar liranın üzerinde para harcıyor. Åžimdiye kadar harcadığı para bugünkü deÄŸerle 970 bin YTL, yani 970 milyar lira. Tesisin restoranı, rasathanenin betonarme bölümü bitmiÅŸ. 100 milyar lira daha bulursa, rasathanenin açılır kapanır çatısını ve çevre düzenlemesini yapıp, gözleme baÅŸlayacak. Çok kararlı: En geç yaz başına, diyor. Ne dese yapmış bugüne kadar. Yine de soruyoruz: YaÄŸmuruyla ünlü Karadeniz’de yılda kaç gün rasat yapılabilir ki?’Turap’ın umurunda deÄŸil: ‘İsviçre’de hava buradan iyi mi sanıyorsunuz...’Parçalarını pazardan topladıCumaittin Turap’ın parçalarını Rus pazarlarından topladığı dev teleskop kurulduÄŸunda uzunluÄŸu 5 metreden fazla, ağırlığı bir ton olacak. 48 santim çapındaki merceklerden bazıları 55 kilo. Turap, merceklerin yerleÅŸtirileceÄŸi 50 santim çapındaki boruları Ä°stanbul’da bulmuÅŸ. Eksik parçaları yaptırmış. 50 milyara malolan teleskobun gerçek deÄŸerinin 300 milyar lira olduÄŸunu söylüyor. Teleskop, Ä°sviçre’de Turap’ın üye olduÄŸu rasathanedekine benzer mimariyle yapılan binaya yerleÅŸtirilecek (solda). Oynar çatı açıldığında teleskop güneÅŸe bakacak. Görüntü, bilgisayarlı bir düzenekle, hemen yandaki dershanenin duvarına yansıtılacak. Dershanede oturanlar, güneÅŸteki hareketleri ve patlamaları buradan izleyebilecek. Bu tesis, Ordu’da kurulması düşünülen üniversiteye ayrılan arazinin çok yakınında. Hayali, üniversite kurulduÄŸunda astronomi öğrencilerinin yararlanması. Ama sadece üniversiteye tahsis etmek istemiyor. ‘Çoban da gelebilmeli, belediye baÅŸkanı da’ diyor. Tesise ilerde, 25 kiÅŸilik pansiyon ve mini tren eklenecek. Åžimdi anayoldan tesise giden 200 metrelik yolun yapılmasını bekliyor.Harcadığı para helal olsun Sadiye Turap (27) Cumaittin Bey’in ikinci eÅŸi. 2.5 yaşında Cumali adında bir oÄŸulları, 1.5 yaşında Selenay adlı bir kızları var. Kocası hatırı sayılır bir parayı hem de tüm parasını rasathane hayaline yatıran bir kadın ne düşünür?Niye kızayım ki. Gökyüzü onun tek meÅŸgalesi. İçkisi yok, kumarı yok.Helal olsun, iyi yaptı. SevdiÄŸi ve inandığı bir ÅŸeye yatırdı parasını.Zamanını iyi bir ÅŸey için harcıyor. Onu takdir ediyorum.Çocuklar küçük. Orası çok yüksek ve soÄŸuk, gidemiyorum. Ama orayı ben de çok seviyorum.Â