1 milyon 400 bin kişi bu yarışmalara katılmak için sırada

Bunlardan bazıları bilgiye, bazıları şansa dayalı, bazıları ikisini birleştiriyor. Hepsi de içinde heyecan barındırıyor. Hepsi başka bir özelliğiyle seyirciyi ekrana bağlıyor. Kimi sunucusuyla, kimi yarışmacısıyla, kimi görünmeyen kahramanlarıyla. Ama milyonlarca kişiye televizyon seyrettiren, yüzbinlerce kişiyi de yarışmak için sıraya sokan bir başka önemli faktör daha var: Her gece dağıtılan milyonlar. Ele aldığımız altı yarışmanın bekleme listesi toplam 1 milyon 400 bin kişiyi buluyor. Adaylar sayısız elemeye tabi tutuluyor. Kendi aralarında da müthiş bir yarışma olan bu yarışmaları araştırdık. Ayrıca, bu altı programın ve sunucularının püf noktalarını, üç televizyon eleştirmenine, Posta Gazetesi’nden Mesut Yar, Milliyet Gazetesi’nden Sina Koloğlu ve Sabah Gazetesi’nden Yüksel Aytuğ’a sorduk.

VAR MISIN YOK MUSUN? SHOW TV

Programın künyesi Formatı Hollanda’ya ait. 2007 Ekim’inden beri Show TV’de. Çekimleri 3-4 saat sürüyor. Salı, çarşamba, cuma, cumartesi, pazar günleri yayınlanıyor.

Sunucu Acun Ilıcalı. İstanbul Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği bölümünü yarım bıraktı. 1993’te dükkan açtı, iflas etti. Beşiktaş muhabirliği yaptı. Televole’de kendine ait bir bölüm sundu. 2002’de Acun Firarda adlı bir gezi programı yaptı. Acun Medya adlı prodüksiyon şirketini kurdu. Survivor gibi yarışmalarda sunuculuk yaparak belli bir sempati kazandı. Ama asıl bu yarışmayla meşhur oldu. Genç, pozitif, samimi ve sevimli haliyle beğeniliyor. Yarışmacının kazanmasını isteyen içten tavrı hoşa gidiyor. Sina Koloğlu, Ilıcalı’yı "Bizim mahallenin çocuğu... Şeytan tüyünü kapmış olarak" diye tanımlıyor. Aytuğ onun için "Komşunun sevimli çocuğu olarak her zaman TV izleyicisinin sofrasında kendisine yer bulur" diyor.

Püf noktası Kazanmak şansa bağlı. Basitliği de insanları çekiyor. Farklı özelliklere sahip olmasına dikkat edilen 24 yarışmacı, farklı bölgelerden seçiliyor. Örneğin yarışmacılardan biri melez, biri engelli, biri çok konuşkan olabiliyor. Her programda bir kişi yarıştığı için kalan yarışmacılarla izleyici arasında zamanla bağ kuruluyor. Yarışmacıların özel hayatları konuşuluyor, onlarla ağlanıp gülünüyor. Ekranda kardeşlik ve dostluk havası esiyor. Mesut Yar şöyle diyor: "Yarışmacı tayfası kendini en iyi "acunduracak" isimlerden seçiliyor. Bir de kadın yarışmacıların güzelliği, özellikle mi seçiliyorlar sorusunu oluşturuyor bende."

Destek Ekibi Acun Ilıcalı’nın telefonla konuştuğu gizemli bankacı Hamdi Bey çok merak ediliyor, çok tartışılıyor. Yüksel Aytuğ şöyle diyor: "Yarısından fazlası kredi ya da banka kartı borcu ödemeye çalışan bir nüfus, ekran başında Bankacı Hamdi Bey’in kaybettiğini görüp keyif almak için bekliyor bence" diyor.

Nasıl oynanıyor 24 yarışmacı arasından her gün kurayla belirlenen bir kişi yarışıyor. 24 kutunun içinde 1 YTL ile 500 bin YTL arasında miktarlar bulunuyor. Yarışmacı kutuları açtırıyor. Bankacı Hamdi Bey’den yarışmacıya teklif geliyor. İster teklifi kabul ediyor veya kutuları açtırmaya devam ediyor.

Yarışmacı profili 100’ün üzerinde yarışmacı katıldı. Başvurular 1 milyonu geçti. Yarışmacılar dört aşamada elenerek, yüz yüze görüşme yapılarak seçiliyor.

Ödülün boyutu Büyük ödül 500 bin YTL. En fazla 144 bin YTL kazanıldı.

Seyircinin katkısı Seyirci tepkileriyle yarışmaya hareket katıyor. Yarışmacılara öneride bulunabiliyor. Zaten izleyiciler de başvuran adaylar arasından seçiliyor.

SUNUCU DOĞURAN YARIŞMA

Yarışma programları sadece sunucuları değil, yarışmacıları da meşhur ediyor. Örneğin Var mısın Yok musun yarışmacılarından gözleri görmeyen Evren (üstte sağda), yarışma sırasında çok sevildi. Şimdi Nergis Kumabasar’la birlikte Show TV’de sabah programı sunuyor. Aynı yarışmada meşhur olan İkizler de Turkcell reklamlarında oynadı. Rus Ruleti’nde en yüksek ödülü kazanan Nehir Akman (109 bin YTL) yarışmanın izleyicileri tarafından en bilinen isim oldu. Çarkıfelek’te Esra ve Ceyda isimli iki kız kardeş deyimlere ve atasözlerine yaptıkları yorumlarla çok ilgi gördü.

ŞANSA BAKFOX

Programın künyesi Türk icadı. 4 Aralık 2007’den beri Fox TV’de yayınlanıyor. Çekimler 3-4 saat sürüyor. Pazartesi, salı, perşembe ve cuma yayınlanıyor. Diğer günler çeşitli saatlerde tekrarları veriliyor.

Sunucu Dr. Ahmet Çakar, eski futbol hakemi ve yorumcusu. Hakemlik kariyerinin ardından medyada çalışmaya başladı. Program, Çakar’ın şovu üzerine kurulu. Tavırları ve sözleriyle hep polemik yaratıyor. Sunuşu yarışmacıların ve soruların önüne geçiyor. Pek çok izleyici "Acaba bu akşam ne yumurtlayacak" diye ekran başından kalkamıyor. Tarzına sinir olanlar da merakla izliyor. Yüksel Aytuğ, onu "bir fenomen" diye niteliyor. Sina Koloğlu, "Yarışmalar arasında sunucusunun bu kadar etkili olduğu bir başka yarışma bilmiyorum" diyor. Mesut Yar, "Çakar’ın hazırcevap ve zeki tavrı olmasa yarışmanın fazla şansı olmazdı" diye ekliyor.

Püf noktası Şansa Bak’ın en büyük şansı Ahmet Çakar. Ayrıca, program sırasında akla gelmeyecek gariplikler de oluyor. Operadaki Hayalet’in bestecisi sorulurken kameranın önünden başında beyaz örtüyle hayalet kılığına girmiş bir adam geçiyor. Askılı bluz giyen yarışmacı "üzerine bir şal al!" diye azarlanarak kulise yollanıyor. Rap dansçısı olan yarışmacı, türkü eşliğinde rap dansı yapmak zorunda kalıyor. Bunlar programı absürd bir şov haline getiriyor.

Destek ekibi Ahmet Çakar kulaklıkla, yüzünü görmediğimiz, sesini duymadığımız "Büyük Şef" ile sürekli irtibat halinde. Yarışmacılara verilecek ödül hakkında ondan direktif alıyor. Para toplarının döndüğü kürenin başında da Çakar’ın sürekli atıfta bulunduğu bir hostes var.

Nasıl oynanıyor Üç yarışmacıyla başlıyor. İlk yarışmacı doğru cevap verdiği sürece onunla devam ediliyor. Yanlış cevapta sıra diğer yarışmacıya geçiyor. 10. sorunun sonunda en az doğru cevap veren kişi eleniyor. 15. sorunun sonunda en son doğru cevabı veren finale kalıyor. Finalist üç soru zarfından birini seçiyor. Doğru cevap verirse kasada biriken parayı alıyor. Ya da sunucunun teklif ettiği ödülü kabul ediyor.

Yarışmacı profili 216 yarışmacı katıldı, 120 bin yarışmacı sırada bekliyor. Yarışmacılar mülakatla seçiliyor. İlginç karakterlerin seçilmesine özen gösteriliyor. Çoğu Çakar’ın direktiflerine, öfke nöbetlerine uysalca boyun eğiyor. Mesut Yar, başlangıçta yarışmacıların figüranlardan seçildiği hissine kapıldığını söylüyor: "Yarışmacıların fazla hazırcevap oluşu, yarışmayı bir tiyatro oyunu kıvamına sokuyor. Heyecan hissi yapmacık kalıyor."

Ödülün boyutu Yarışmanın büyük ödülü 500 bin YTL. Şimdiye kadar en fazla 95 bin YTL kazanıldı.

Seyircinin katkısı Seyirci yok.

DÜELLO KANAL D

Programın künyesi Format Fransızlara ait. 9 Nisan’dan beri Kanal D ekranlarında. Çekimler 4 saat sürüyor. Çarşamba günleri yayınlanıyor.

Sunucu Erman Toroğlu. Eski futbolcu, politikacı, eski hakem, televizyoncu, yazar ve spor yorumcusu. İzleyici spor programlarındaki ilginç yorumlarını yarışmada da bekliyor. Sina Koloğlu, "Maraton programındaki halinden kurtulamamış" diyor onun için. Yüksel Aytuğ, "Henüz kabuğunu kıramadı ve bitirim tavırlarıyla C-D grubu izleyiciye hitap ediyor" diyor. Mesut Yar da, bilgi yarışması için ideal bir isim olmadığını düşünüyor.

Püf noktası Yarışma rakibin bilgi düellosuna davet edilmesi üzerine kurulu. İlk bakışta biraz karmaşık gözüküyor. Fakat zayıf ve güçlünün birbirine blöf yapması izleyiciyi sarıyor. Programdaki sorular da ilginç.

Destek ekibi Programa gizem katan bir eleman yok.

Nasıl oynanıyor Kasa 100 bin YTL ile başlıyor. Yarışacak her iki oyuncuya her biri 1000 YTL değerinde 10’ar fiş veriliyor. Yarışmacılara dört şıklı bir soru soruluyor. Doğru olabileceklerini düşündükleri şıkları fişlerle kapatıyor ancak birbirlerinin cevaplarını göremiyorlar. Doğru cevap açıklanınca yanlış cevapların üzerinde duran fişler kasaya ekleniyor. Yarışmacılardan biri doğru cevap vermediği ya da bütün fişlerini bitirdiği takdirde eleniyor. Kalan yarışmacı düelloya yeni birini seçiyor. Arka arkaya dört düello kazanan yarışmacı, kasada biriken parayı alıyor.

Yarışmacı profili 25 yarışmacı yarıştı, 52 bin kişi sırada bekliyor. Yarışmacı olmak için telefon ve internet üzerinden üç soruyu doğru bilmek lazım. Sonra telefon ve yüz yüze mülakat yapılıyor. Yarışmacılardan başka bir özellik beklenmiyor.

Ödülün boyutu Büyük ödül sürekli artan kasa. 5. bölümde kasa 237 bin YTL’ye kadar çıktı. En fazla ödülü üç düelloyu kazanıp 25 bin YTL’yi alan Tolga isimli yarışmacı oldu.

Seyircinin katkısı İzleyicilerin hiçbir aktif fonksiyonu bulunmuyor.

RUS RULETİ STAR

Programın künyesi Format, Sony Pictures tarafından ABD, İngiltere, İtalya, Polonya ve Rusya’da yayınlanıyor. 12 Nisan’dan beri Star’da. 4 saatte çekiliyor. Salı ve cuma günleri yayınlanıyor.

Sunucu Tiyatro oyuncusu Berkun Oya. Önceleri CNN Türk’te Defakto isimli bir program sundu. İlk programdan sonra tavırlarını biraz yumuşatsa da ses tonu ve cool havasıyla diğerlerinden ayrılıyor. Çok espri de yapmıyor. Sina Koloğlu onun için "Sinir olduğum yarışmanın değişik sunucusu" diyor. Mesut Yar, biraz daha konuşması ve ciddi halini ısıtması gerektiğini söylüyor.

Püf noktası Bilgi ve gerilim üzerine kurulu. Soruyu bilemeyen yarışmacı, bir kapağın açılması sonucu aşağı düşüp gözden kayboluyorlar. Nereye düştüklerini bilmiyoruz bu da heyecan yaratıyor. Düşme korkusuyla ağlayan yarışmacılar bile oluyor.

Destek ekibi Yok.

Nasıl oynanıyor Bilgisayarın belirlediği yarışmacı ilk soruyu istediğine yöneltme hakkını sahip. Diğerinin cevabı doğruysa kasasına para ekliyor, soru sorma hakkını kazanıyor. Cevabı yanlışsa önündeki kolu çekip sistemi harekete geçiriyor. Eğer altında bir kapak açılırsa düşüp bir anda yok oluyor. Ama başka bir yarışmacının altındaki kapak açılırsa, yarışmaya devam ediyor.

Yarışmacı profili 35 yarışmacı yarıştı. Beş bin kişi sırada bekliyor. Yarışmacılar internetteki formu doldurduktan sonra mülakata alınıyor. Bilgi seviyesine ve kişiliklerine dikkat ediliyor.

Ödülün boyutu Büyük ödül 1 milyon YTL. En fazla 109 bin YTL kazanan oldu.

Seyircinin katkısı Seyircilerin sahnede gelişen olaylara verdikleri tepkiler bu yarışmada önemli. Bu yüzden ilk bölümlerde izleyiciler bir kast ajansı tarafından seçilmiş. Şimdi internet üzerinden yapılan başvurularla konuk alınıyor.

ÇARKIFELEK KANAL 1

Programın künyesi Format ABD’ye ait. 5 Şubat’tan beri Kanal 1’de. Hafta içi her gün iki saat boyunca canlı yayınlanıyor.

Sunucu Mehmet Ali Erbil. Sinema, tiyatro oyuncusu ve şovmen. Show TV’deki bir canlı yayın kazasından sonra televizyona ara vermişti. Erbil’in adı, Çarkıfelek’le çoktan özdeşleşti. Sina Koloğlu’nun Erbil için yorumu şöyle: "Sanırım Çarkıfelek’ten emekli kartvizitiyle hatırlanacak. Yorgun ama arada yine iyi espriler yapıyor."

Püf noktası Çarkıfelek Erbil’le bir ekran klasiği haline geldi. Seyirciye eski bir dostu görmüş hissi veriyor. Yarışma kuralları da çok iyi biliniyor. Fakat bilgiden çok şarkılarla, danslarla bir şov programına dönüşüyor. Arada ünlü konukları da oluyor. Yine de yarışma asıl Erbil’in sunumuyla ön plana çıkıyor. Yüksel Aytuğ "Yarışma enflasyonunda Çarkıfelek kendini yenilemeli" diyor.

Destek ekibi Asena harf seçiyor. Danslarıyla yarışmaya renk katıyor.

Nasıl oynanıyor Üç yarışmacının katıldığı Çarkıfelek dört etap ve finalden oluşuyor. Atasözü, deyim gibi soruların sorulduğu yarışmada temel kural çarkı çevirip gelen puan için bir sessiz harf söylemek ve tahminde bulunmak. Tüm etaplar sonunda en fazla puanı toplayan yarışmacı finale kalıyor. Finalde üç soru soruluyor, üç zarf çekiliyor.

Yarışmacı profili Kanal 1’de yayınlanmaya başladığından beri 216 yarışmacı katıldı. Başvurular telefon ve internet yoluyla alınıyor. 200 bin kişi sırada bekliyor. Yarışmacılar Erbil’le espri paslaşabilecek karakterlerden seçiliyor.

Ödülün boyutu Yarışmanın finalinde 100 bin YTL, 50 bin YTL ve araba kazanılıyor. Üç ayda 50 bin YTL ve dokuz araba, ayrıca 20 bin, 10 bin ve 5 bin YTL’lik ödüller verildi.

Seyircinin katkısı Yarışmacı adaylarından bazıları da seyirci oluyor. Zaten seyircinin katkısı çok büyük. Yanlış harfler söylendiğinde hep bir ağızdan "aaaa" sesi duyuluyor. Erbil’in esprilerinden arada onlar da nasibini alıyor.

ŞANS YOLU ATV

Programın künyesi: Şu ana kadar 8 ülkede yayınlanan yarışmanın formatı İngiliz Endemol şirketine ait. Şubat başından bu yana ATV’de cumartesileri yayınlanıyor. Çekimleri 2 saat sürüyor.

Sunucu Hasan Kaçan. Gırgır dergisinde Eşşek Herif ve Cork isimli bant karikatürler çizdi. Ekmek Teknesi’ndeki Heredot Cevdet tiplemesini canlandırdı. Yarışmada iyi niyetli ve yarışmacıdan yana bir tavrı var ama dinamizmi eksik. Yüksel Aytuğ, Kaçan’ın "İddiasız haliyle sunucudan çok mahallede herkesin yardımına koşan bakkal amca hissi uyandırdığını" söylüyor. Mesut Yar ekliyor: "Kaçan başarılı bir mizahçı hatta oyuncu ama başarılı bir sunucu değil!"

Püf noktası Bir bilgi yarışması. Sorular iki şıklı. Çift olarak yarışılması yarışmacılar arasında fikir alışverişlerini seyretmemizi sağlıyor. Sorularla izleyenler de bilgilerini sınıyor. Yüksel Aytuğ, Şans Yolu’nun renkli yarışma paletindeki en pastel ton olduğunu söylüyor.

Destek ekibi Yok

Nasıl oynanıyor Çiftler toplam 15 soruda büyük ödülü kazanmaya çalışıyor. Her sorunun iki cevap şıkkı var. Ancak bu şıklar teker teker gösteriliyor. Yani her soruyu bilme ihtimali yüzde 50. Her doğru cevap sonrasında yarışmacıların karşısına, 18’inin içinde çeşitli miktarda para ve ikisinin içinde tuzak olan 20 kasa geliyor ve iki tanesi seçiliyor. İlk kasanın değeri ekranda göründüğünde yarışmacılar, kasayı alıp almamaya karar veriyor. Her yanlış cevapta ve tuzak çıktığında sıra diğer çifte geçiyor. 10. sorudan sonra halen yarışmakta olan çift, biriken toplam ödülle final turuna geçiyor.

Yarışmacı profili 144 kişi yarıştı. 1500’den fazla kişi başvurdu. Başvurular internet üzerinden alınıyor. Yarışmacılar çift oldukları için daha çok ailelerden veya arkadaşlardan seçiliyor.

Ödülün boyutu Büyük ödül 250 bin YTL.

Seyircinin katkısı Çok az. Zaman zaman yarışmacı yakınları konuk oluyor.