X ve Y kuşağının kariyer yolculuğu üzerine uzman görüşü: İnan Acılıoğlu

Üniversite yıllarından bu yana çalışma hayatının içerisindesiniz. Haliyle bu kuşaklar arasındaki, çalışma alışkanlıkları farkını yakından deneyimlemiş olmalısınız. Kıyaslayarak başlayalım o halde, nedir X ve Y kuşakları arasındaki temel farklar?

Saygı duydukları değerler farklı. X kuşağı için yaş bir saygı unsuru. Büyüklerinin elinden öperek yetişmiş bir nesil X kuşağı. Ben de bir X kuşağı ferdiyim, bayramlarda memlekete gittiğimizde büyüklerin sırasıyla elini öperdik. Bildiklerinin daha çok büyüklerinden öğrendi, büyük olmak bilgili olmak demekti. Sonucunda yaş faktörü tek başına saygı görmek veya göstermek için yeterli X kuşağı için. Ancak Y kuşağı, ebeveynleri ve öğretmenleri ile yakın ilişki içinde büyüdüler. X kuşağına göre daha kolay konuştular konularını büyükleri ile. Yaş onlar için mesafe koyan bir etken olmadı.Ve çok önemli bir güce çok rahat eriştiler, bilgiye. Parmaklarının ucunda oldu bilgi onlar için. Böyle olunca karşıdaki kişinin yaşından ziyade bilgisine, donanımına saygı gösterir oldular. Karşıdaki kişide bunlar olmadığını düşündüğünde, yaşça büyük müdürü de olsa, karşısındakine beklenen saygıyı göstermiyorlar. Böyle olunca yöneticileri X kuşağı onları saygısız olarak nitelendirebiliyor. Halbuki saygısız değiller, saygı duydukları değerler farklı.

Ebeveynleri ile yakın ilişki halinde yetişen Y kuşağının aksine X kuşağı anne babası tarafından en çok ihmal edilen kuşak. Çok kardeşli büyüdüler ve onlar için rekabet aslında sofrada başladı. Çoğu işlerini kendileri hallederek büyüdüler. İş yaşamında da kendi iç motivasyonlarını sağlama konusunda daha başarılılar. Y kuşağı kendi görevi olan işleri tamamladığında dahi takdir görmek isterken X kuşağının buna anlam verememesinin arkasında yatan neden bu.

Y kuşağı risk almaya daha yatkın. X kuşağı bir değişiklik yapmadan önce çokça düşünürken Y kuşağı daha rahat karar alabiliyor. Y kuşağının sık iş değiştirmesinin arkasında yatan etkenlerden birisi de bu. Y kuşağı ortalama 2,5 senede bir iş değiştiriyor, yeni mezun bir Y kuşağı’nın 16 farklı şirkette çalışması bekleniyor.

“İŞ’te Y Kuşağı” ile devam edelim… Gerçekten büyük ses getirdi ve beğenildi. Üstelik yazdığınız dönemde henüz yeni yeni ortaya çıkan ve çok da üzerinde durulmayan bir konu idi. Bu alanda çalışmaya karar verme süreciniz nasıl gerçekleşti?

Y kuşağı ile ilk tanışmam 2011’deki iş değişikliğim ile oldu, farklılığını ilk hissettiğim demek daha doğru olur. İş değişikliği yaparak müdür olarak geldiğim ilk gün ekibimdeki 25, 26 yaşlarındaki gençler “İnan, hoş geldin, biz de seni bekliyorduk” diye karşıladılar. Beyli Hanımlı konuşmaya alışmış birisi olarak “Bu ne laubali davranış” diye düşündüm. Sonradan, yukarıda yazdığım gibi, onların saygı değerleri farklıydı. Aynı şirkette çalışan İşveren Markası projesi yaptık. Projenin üniversiteler ile ilgili kısmına ben liderlik ettim. Gençleri, onların beklentilerini daha iyi anlama fırsatını buldum. Belirttiğiniz gibi yerli kaynaklar yoktu, yabancı kaynaklardan çokça bilgi edindim, Y Kuşağı hakkında. Proje sonunda edindiğim pratik deneyimler ve teorik bilgilere ek zaten yıllardır gençlere ekiplerimde yöneticilik yapmıştım. Tüm bunlardan onları iş yaşamında motive etmek için gerekli 6 ana başlığı kurguladım ve kitaplaştırdık.

“Yeni mezunlarımızı beleyen iş fırsatları kısıtlı. Ancak dijital çağ ile dönüşen iş modellerinin ihtiyaçlarına yönelerek, doğru bağlantı ağı kurarak avantaj elde etmeleri mümkün.”

Y Kuşağını motive için yöneticilere düşen görevler neler?

Onları motive eden, çalıştıkları şirkete aidiyet duygusu sağlayan temel şeylerden birisi işin ve ekibin bir parçası olmak. Yönetici 3 noktada onu dahil ederek bunu sağlayabilir;  karara, sürece ve başarıya. İş süreçlerinde onunla birlikte karar verecek. Ortak alınmış kararları süreçte birlikte uygulayacak. En sonunda sahneye birlikte çıkarak kutlayarak başarıya ortak edecek.

Y kuşağı’nın çalıştığı şirketlerden beklentileri sorulduğunda en öne çıkan madde kişisel gelişim. Kendi yöneticisi ile koçluk ilişkisi içinde olmayı kişisel gelişimi için önemli görüyor, ona rahatlıkla sorabilmek, ondan öğrenmek istiyor. Şirket içinde farklı birimlerden ekip üyeleri ile çapraz fonksiyonel projelerde yer almak istiyor. Şirket içinde farklı birimlerde çalışma fırsatlarını da kişisel gelişimi için önemsiyor.

Y kuşağı, yani okuyucularımız olan üniversiteli arkadaşlarımız… Şu anda her şeyin çok başındalar fakat sorsanız en ağır yük de onların üzerinde. Gelecek kaygısı başta olmak üzere çok fazla endişeleri var. Şu an bulunduğumuz noktada, yani iş yaşamı tam anlamıyla evrilmeye ve yeni bir düzene geçmeye başlamışken mezun olduklarında onları bekleyen tablo sizce nasıl?

Burada olumsuz göstergelerden daha çok bardağın dolu tarafından bahsetmek isterim. Çalışanların iş bulmada yaşadıkları güçlüklerin yanı sıra şirketlerde istedikleri nitelikte çalışanları bulmakta zorlanıyor. Bu fırsata çevrilebilir. Dijijal dönüşüm tüm şirketlerin ajandasına girmeye başladı. İş modelleri evriliyor. Yarın aynı işler yapılmayacak veya işler aynı şekilde yapılmayacak. Yazılım, siber güvenlik, dijital pazarlama gibi alanlarda piyasada önemli açıklar var. On sene öncesinde olmayan sosyal medya uzmanı, uygulama geliştiricisi, büyük veri analisti gibi meslekler daha da popüler olacak meslekler. Bunun gibi piyasanın aç olduğu işlerde kendilerini donatıp fırsat yaratabilirler.

Profesyonel paylaşım platformu Linkedin, iyi kullanırlarsa onlara iş fırsatlarını getirir. Sosyal medya onların işi, ancak bu platfomun hakkını vererek doğru bağlantı (network) kurmayı başarabilenlerin sayısı çok az. İş yaşamında doldurulan boş pozisyonların %70’i bağlantı ağındaki kişilerle dolduruyor.

Yeni mezunlarımızı beleyen iş fırsatları kısıtlı. Ancak dijital çağ ile dönüşen iş modellerinin ihtiyaçlarına yönelerek, doğru bağlantı ağı kurarak avantaj elde etmeleri mümkün.

Röportaj: Buğu Begüm Başar, Erkmen Özbıçakçı