Kaçak gözlemevi

Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri bölümü birkaç yıldır inanılmaz bir sorun yaşıyor. Sorunu inanılmaz yapan şey ise basit bir sorun olmasına rağmen yıllardır kimsenin çözmemiş olması. Ne yazık ki ülkemizde üniversite yönetimleri, bürokratlar ve devlet adamları astronomi bilimine gerekli önemi vermiyor. İşte bu duyarsızlık sonucunda astronomi bilimi birçok sorunla boğuşmaya devam ediyor (Bkz. Türkiye’de Astronomi). Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nün yaşadığı sorunlar hakkında bölüm başkanı Prof. Dr. Varol Keskin ile gerçekleştirdiğim sohbet kocaman bir umursamazlığı bir kez daha ortaya koydu.

Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’ne ait bir gözlemevi var. Buradaki teleskoplarla bilimsel gözlemler yapılır. Bu bilimsel gözlemler analiz edilerek akademik yayınlara dönüşüyor. Diğer yandan gözlemevleri sadece yalın bilim üretme faaliyetinde bulunmazlar. Aynı zamanda halk günleri de düzenleyerek uzaya ilgi duyan insanların gök cisimlerini gözlemesine ve içinde yaşadığımız evreni daha iyi tanımalarına olanak sağlar. Bu sayede uzay kültürünü almış ve uzay bilim ve teknolojilerinin önemine vakıf olmuş bürokrat, yönetici ve devlet adamlarının sayısı artar. Öncelikle halka bilim sevgisi aşılamak işte bu nedenle önemlidir. Uzun vadede ülkede bilimin ilerlemesi için en doğru yatırımlardan biri budur.

Önce sorunların en miniğinden bahsedelim. Söz konusu sorun bir elektrik direği. Gözlemevine giden elektriği taşıyan direk. Bu direk Şubat 2015’te gerçekleşen bir fırtınada devrilir. Her direğin başına gelebilir böyle şeyler. Yani direğin bir suçu yok. Ancak 1.5 yılı aşkın bir süredir bir Allah’ın kulu gelip o direği kaldırmaz. Neredeyse 2 yıldır! Peki sorunun hala çözülememesinin nedeni ne? Elektrik konusu o bölgede kullanıcı olan tüm kurumların, yapılacak ihale ile belirlenen masrafa ortak olması ile çözülebilecek bir durum gibi görünüyor. Belediye bu işin yürütülmesini üstlenmiş durumda ancak eski üniversite yönetimi payına düşecek masrafı ödemediği için ihale yapılamamış ya da yürütülememiş. Devrilen direk ise o bölgede çalışma yapan bir çimento fabrikasının arazisinde bulunduğundan ve bu fabrika izin vermediğinden düzeltilemeyip, farklı ve tamamen yeni bir elektrik hattı yapılmasına karar verildiği için tamir edilmemiş durumda. Yani kurumlar arası iletişimsizlik ve çözüm odaklı olunmamasından dolayı sorun uzadıkça uzamış.

Diğer sorun ise elektriği olmayan gözlemevi binasının birkaç yıldır aynı zamanda kaçak olması. Gözlemevi 49 yıllığına Ege Üniversitesi’ne tahsis edilmiş bir orman arazisinde bulunuyor. Tahsis süresi bir kaç yıl önce bitmiş. Yeniden tahsis için girişimlerde bulunulmuş ancak ne yazık ki eski üniversite yönetimi yine bu konuyla ilgilenmediği için tahsis de henüz yapılmış değil. Yani şu anda gözlemevi kaçak bina konumunda. Her an belediye tarafından yıkılıp yerine çay bahçesi yapılırsa şaşırmam. Öyle görünüyor ki kaçak bina konusunda İzmir Orman Müdürlüğü tahsis ile ilgili başvuruyu çok uzun süre masada bekletmiş. Eski üniversite yönetimi ise bu tahsis başvurusunu takip etmediği için sorun devam ediyor. Bu tahsisle üniversitenin Orman Müdürlüğü’ne arazi için yıllık olarak belirlenen bir bedeli ödemesi gerekiyor ancak yine bu ödemeden kaçınan eski üniversite yönetimi yüzünden tahsis işlemi tamamlanamamış durumda. Diliyoruz ve inanıyoruz ki yeni rektörlük yönetimi bu konuyu hemen çözüme kavuşturacaktır.

Gözlemevindeki teleskopların ise daha modern teleskoplar ile yenilenmesi şart. Şu an gözlemevinde bulunan tüm teleskoplar 12 yaşında veya daha yaşlı. Gözlemevinde 40 ve 35 santimetre boyutlarında küçük çaplı teleskoplar var. En azından 60-80 cm arası bir teleskop tüpüne acilen ihtiyaç duyuluyor. Astronomide gözlem aletlerindeki teknoloji çok hızlı bir ilerleme gösterir. Eğer bu ilerlemeye ayak uyduramazsanız aldığınız verilerin kalitesi ve gözleyebildiğiniz gök cismi sayısında bir yükseliş olmayacaktır. Diğer yandan gözlemevinin kubbe otomasyonu için düzgün bir kaynak olmadığından dolayı kendi imkanlarıyla ellerinden geleni yapmaya çalışıyorlar. Kısaca gözlemevi ayakta kalma mücadelesi veriyor. Dilerim bu mücadeleyi kazanır.

Bu sorunların hala çözülememiş olmasının sorumlusu kurumlara sormak istiyorum: Bu durum sizde birazcık olsun rahatsızlığa neden oluyor mu? Astronomi nedir, neden önemlidir biliyor musunuz? Japonya ile uzay alanında ciddi anlaşmalar imzalandığı haberleri geliyor. Toplumun uzaya gönül vermiş kesimi olarak uzun süredir şiddetle dile getirdiğimiz uzay ajansı kurulmalı çağrımız duyulmuşa benziyor (Bkz. #TürkUzayAjansıİstiyoruz). Seviniyoruz. Ancak uzay ajansı kurmayı konuştuğumuz şu günlerde bir gözlemevi eğer bir elektrik direği nedeniyle çalışamıyorsa ‘uzay ajansı kuracağız’ dersek bize kim inanır?

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Orman Bölge Müdürlüğü, devrilen elektrik direğinin bulunduğu yerdeki özel şirket ve eski üniversite yönetimi sorunun çözümü için ciddi bir emek vermemiş. Ancak Üniversite’nin yeni yönetiminin bu sorunların çözümü için elinden geleni yapacağına inanıyorum. Dilerim Ege Üniversitesi’nin yeni rektörü ve yeni gözlemevi yönetimi bir uyum içerisinde çalışarak eski üniversite yönetiminden kalan bu sorunlara çözüm bulacaktır. Gözlemevini daha çağdaş gözlem aletleriyle donatacaktır. Temennimiz bu yönde.

 

Bilim, Sanayi ve Teknoloji bakanımız sayın Dr. Faruk Özlü bu konudan haberdar olsa eminim kendisi ivedilikle sorunun çözülmesi için gerekli girişimlerde bulunurdu. Bu vesile ile kendisine de bu sorunu iletmiş olalım. Bu sayede en eski doğa bilimi olan astronomi ülkemizde hak ettiği önemi görür ve ülke olarak uzay bilimlerinde geleceğe daha umut dolu bakarız.

Bilim, mantık ve sevgi yol göstericiniz olsun,
www.selcuktopal.net   Twitter/astronomTurk