İşte savaşın insani kronolojisi
Son Rusya-Gürcistan savaşında bu örnek dışında insanı vurgulayan, pek bir yazıya, izlenime rastlamadım. Gördüğüm tek izlenim, burada özetlediğim kadın gazetecinin duyguları.
8 Ağustos, 15.20: Tiflis’te (Gürcistan) sokaklarda tek bir genç adam kalmıyor. Hepsi askere alınıyor, cepheye gönderiliyor. Benim kardeşimi de askere çağırıyorlar.
![/images/100/0x0/55eb1971f018fbb8f8aaff1e]()
8 Ağustos, 23.55: CNN’i izliyorum. Ruslar Meclis’i bombalıyor. Saakaşvili güvenlik içindeymiş. Haberler birbirini tutmuyor, ben tam Meclis’in yanında oturuyorum, bomba sesi filan duymadım.
9 Ağustos, 10.14: Ruslar Gori kentini bombalıyor. Telefon hatları öyle meşgul ki, kimse yakınlarına ulaşamıyor. Çok korkuyoruz. Dünya, özellikle AB akıllı bir açıklama yapsa. Bu savaş etnik gerilimden değil, nedeni ilan edilmeyen Rus-Gürcü çatışmasından çıktı. O zaman bombardıman durabilir.
9 Ağustos, 14.37: Gürcistan, Irak’taki askerlerini geri çekiyor.
9 Ağustos, 15.46: Ah, şimdi bir uçak daha geçti tepemizden. Yoksa, bunlar Rus uçakları mı, bunlar şimdi bizi bombalar mı?
9 Ağustos, 17.51: Dünyadan ve Avrupa’dan hala bizi rahatlatacak açıklama bekliyoruz. Neyse ki, AB’ye son giren ülkeler, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Baltık Ülkeleri bizim arkamızda.
10 Ağustos, 22.30: Burada (Tiflis) herkes sorumlu davranıyor. Diğer savaşlarda pek görülmeyen bir olay, gıda sıkıntısı yok, insanlar dükkanlara hücum etmiyor. Saakaşvili tek taraflı ateşkes ilan etti ama, Ruslar buna uyar mı? Keşke uysalar, çok korkuyoruz.
11 Ağustos, 00.10: Rusya’ya karşı büyük bir protesto mitingi düzenlendi. Hepimiz Amerikan-AB desteğini açık biçimde görmek istiyoruz.
11 Ağustos, 13.45: Fransız ve Fin Dışişleri Bakanları geldi, Moskova’ya geçiyorlar şimdi. Barışı sağlamaya çabalıyorlar, acaba Rusya buna uyar mı?
12 Ağustos, 08.30: Tiflis’te bugün hayat artık çok zor. Herkes panik halinde. Rusların Tiflis’e doğru yürümeye başladıkları haberleri üzerine, çok insan Tiflis’ten kaçmaya başladı. Ama, biz evde kalmalıyız, şartlar her an değişiyor.
12 Ağustos, 09.26: Ruslar şimdi de, Abhazya’ya yürüyormuş. Ruslar Gori’yi bombalarken, Hollandalı bir gazeteci hayatını kaybetmiş.
12 Ağustos, 15.45: Rusya Devlet Başkanı Medvedev, savaşın bittiğini ilan etti. Ama, buna hiçbirimiz inanmıyoruz. Kim bilir, belki doğrudur.
12 Ağustos, 19.50: Sonradan askere alınan Gürcü gençler Tiflis’e geri dönüyor. Benim erkek kardeşim de dönenler arasında.
Gürcü kadın gazeteci, Evelin Menteshasvili savaş sırasında günlük tutuyor. Anı anına, duygu ve düşünceleri yazıyor. Ben onun günlüğünden aktarıyorum. (Die Zeit, 14 Ağustos 2008, s.3-4).
BU İLK DEĞİL
Savaşın insani boyutu, insanların o anda neler yaşadığı. Gazeteler, TV’ler savaş haberleri arasında zaman zaman bu gibi insani incelikleri yayınlıyorlar. Ama, daha çok, ne olup bittiğini. Olayların ülkeleri nereye sürüklediğini. Son Rusya-Gürcistan savaşında insanı vurgulayan, bu örnek dışında, pek bir yazıya, izlenime rastlamıyorum. Gördüğüm tek izlenim, burada özetlediğim kadın gazetecinin duyguları.
Oysa, insan. Ve insan. Yine insan. Üstelik bomba sesleri arasında.
Bir başka gerçek daha var. 1956 Budapeşte, 1968 Prag, 1979 Kabil. Rus tanklarının ezip geçtiği kentler. Dünyayı yerinden oynatan işgaller. O kadar ki, dünya sosyalizmi yıllar ve yıllar boyu hem sosyalizmi, hem Rusya’yı sorgulayacak çatışmalara giriyor. Aynı tartışma Türkiye’ye de yansıyor. Rus tankları Türkiye’deki sosyalist hareketi parçalıyor. Mehmet Ali Aybar’ın "güler yüzlü sosyalizm" tavrına karşı, katı Rus yanlıları.
YİNE BİR AĞUSTOS
Şimdi Tiflis. Tatsız tesadüf. 1968 Prag, Rus tankları Prag’a 21 Ağustos 1968’de giriyor. Tam kırk yıl sonra, yine bir Ağustos, bu kez Tiflis.
1968’de ben, son sınıfa geçmeye hazırlanan üniversite üçüncü sınıf öğrencisiyim. Prag işgalinden on gün sonra, Prag’dayım. 22 yaşındaki Çek öğrenci Wenceslav Prag’ın en büyük meydanında kendisini yakıyor. Dünyayı sarsan protesto. O alan, bugün onun adını taşıyor.
Neyse ki, Tiflis’te kimsenin kendisini yakmasına gerek kalmıyor. Savaş çabuk bitiyor. Yani, fiili bombalar ve kurşunlar. Devamı şimdilik vahim.
8 Ağustos, 23.55: CNN’i izliyorum. Ruslar Meclis’i bombalıyor. Saakaşvili güvenlik içindeymiş. Haberler birbirini tutmuyor, ben tam Meclis’in yanında oturuyorum, bomba sesi filan duymadım.
9 Ağustos, 10.14: Ruslar Gori kentini bombalıyor. Telefon hatları öyle meşgul ki, kimse yakınlarına ulaşamıyor. Çok korkuyoruz. Dünya, özellikle AB akıllı bir açıklama yapsa. Bu savaş etnik gerilimden değil, nedeni ilan edilmeyen Rus-Gürcü çatışmasından çıktı. O zaman bombardıman durabilir.
9 Ağustos, 14.37: Gürcistan, Irak’taki askerlerini geri çekiyor.
9 Ağustos, 15.46: Ah, şimdi bir uçak daha geçti tepemizden. Yoksa, bunlar Rus uçakları mı, bunlar şimdi bizi bombalar mı?
9 Ağustos, 17.51: Dünyadan ve Avrupa’dan hala bizi rahatlatacak açıklama bekliyoruz. Neyse ki, AB’ye son giren ülkeler, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Baltık Ülkeleri bizim arkamızda.
10 Ağustos, 22.30: Burada (Tiflis) herkes sorumlu davranıyor. Diğer savaşlarda pek görülmeyen bir olay, gıda sıkıntısı yok, insanlar dükkanlara hücum etmiyor. Saakaşvili tek taraflı ateşkes ilan etti ama, Ruslar buna uyar mı? Keşke uysalar, çok korkuyoruz.
11 Ağustos, 00.10: Rusya’ya karşı büyük bir protesto mitingi düzenlendi. Hepimiz Amerikan-AB desteğini açık biçimde görmek istiyoruz.
11 Ağustos, 13.45: Fransız ve Fin Dışişleri Bakanları geldi, Moskova’ya geçiyorlar şimdi. Barışı sağlamaya çabalıyorlar, acaba Rusya buna uyar mı?
12 Ağustos, 08.30: Tiflis’te bugün hayat artık çok zor. Herkes panik halinde. Rusların Tiflis’e doğru yürümeye başladıkları haberleri üzerine, çok insan Tiflis’ten kaçmaya başladı. Ama, biz evde kalmalıyız, şartlar her an değişiyor.
12 Ağustos, 09.26: Ruslar şimdi de, Abhazya’ya yürüyormuş. Ruslar Gori’yi bombalarken, Hollandalı bir gazeteci hayatını kaybetmiş.
12 Ağustos, 15.45: Rusya Devlet Başkanı Medvedev, savaşın bittiğini ilan etti. Ama, buna hiçbirimiz inanmıyoruz. Kim bilir, belki doğrudur.
12 Ağustos, 19.50: Sonradan askere alınan Gürcü gençler Tiflis’e geri dönüyor. Benim erkek kardeşim de dönenler arasında.
Gürcü kadın gazeteci, Evelin Menteshasvili savaş sırasında günlük tutuyor. Anı anına, duygu ve düşünceleri yazıyor. Ben onun günlüğünden aktarıyorum. (Die Zeit, 14 Ağustos 2008, s.3-4).
BU İLK DEĞİL
Savaşın insani boyutu, insanların o anda neler yaşadığı. Gazeteler, TV’ler savaş haberleri arasında zaman zaman bu gibi insani incelikleri yayınlıyorlar. Ama, daha çok, ne olup bittiğini. Olayların ülkeleri nereye sürüklediğini. Son Rusya-Gürcistan savaşında insanı vurgulayan, bu örnek dışında, pek bir yazıya, izlenime rastlamıyorum. Gördüğüm tek izlenim, burada özetlediğim kadın gazetecinin duyguları.
Oysa, insan. Ve insan. Yine insan. Üstelik bomba sesleri arasında.
Bir başka gerçek daha var. 1956 Budapeşte, 1968 Prag, 1979 Kabil. Rus tanklarının ezip geçtiği kentler. Dünyayı yerinden oynatan işgaller. O kadar ki, dünya sosyalizmi yıllar ve yıllar boyu hem sosyalizmi, hem Rusya’yı sorgulayacak çatışmalara giriyor. Aynı tartışma Türkiye’ye de yansıyor. Rus tankları Türkiye’deki sosyalist hareketi parçalıyor. Mehmet Ali Aybar’ın "güler yüzlü sosyalizm" tavrına karşı, katı Rus yanlıları.
YİNE BİR AĞUSTOS
Şimdi Tiflis. Tatsız tesadüf. 1968 Prag, Rus tankları Prag’a 21 Ağustos 1968’de giriyor. Tam kırk yıl sonra, yine bir Ağustos, bu kez Tiflis.
1968’de ben, son sınıfa geçmeye hazırlanan üniversite üçüncü sınıf öğrencisiyim. Prag işgalinden on gün sonra, Prag’dayım. 22 yaşındaki Çek öğrenci Wenceslav Prag’ın en büyük meydanında kendisini yakıyor. Dünyayı sarsan protesto. O alan, bugün onun adını taşıyor.
Neyse ki, Tiflis’te kimsenin kendisini yakmasına gerek kalmıyor. Savaş çabuk bitiyor. Yani, fiili bombalar ve kurşunlar. Devamı şimdilik vahim.
