‘Yeni yaka’mesleklere talep artacak

Kognitif çağda yapay zekanın her geçen gün gelişmesiyle ortaya çıkan ihtiyaç ve çözümleri karşılayabilecek, büyük verinin analizi konusundaki teknolojik çözümleri yönetebilecek bilim adamlarının istihdamına ihtiyaç olacak. Yazılım ve programlama, istatistik ve matematik yetenekleri de daha da değer kazanacak. Diğer taraftan siber güvenlikle mücadele noktasında da yetişmiş insan gücü büyük önem kazanıyor. Frost&Sullivan’ın araştırmasına göre 2022 yılı itibariyle siber güvenlik alanında kalifiye olan profesyoneller ile bu alandaki boş pozisyonlar arasındaki açık 1.8 milyona ulaşacak.

Günümüzde teknoloji çok hızlı gelişiyor ve daha da hızlanmaya devam edecek. Bu alanda yetenek açığı ise çok daha hızlı büyüyor.
170 ülkede 375 bin çalışanı olan teknoloji ve danışmanlık şirketi IBM, yeni yaka pozisyonlar diye tabir ettiği bu pozisyonlara hızlıca personel yetiştirmek için yeni bir eğitim anlayışı benimsiyor.

Yeni yaka pozisyonlar, siber güvenlik, veri bilimi, yapay zekâ, bulut ve daha pek çok alanda aranılan yetenekleri kapsıyor. IBM, bu tür yeni yaka pozisyonların 4 yıllık bir lisans diploması gerektirmediğini, daha kısa süreli eğitimlerle ihtiyaç duyulacak çalışanların yetiştirilebileceğini söylüyor. Konuyla ilgili görüştüğümüz IBM Türk İK Ülke Lideri Pınar Yücealp bu konuda sorularımızı yanıtladı.

Nedir yeni yaka meslekler?
Teknoloji o kadar hızlı gelişiyor ki, kognitif çağda her şey veriye dayalı, her yerden bir veri geliyor hepimize ve bunu hızlı bir şekilde anlamlandırmak, sonra da sonuçlandırmak ve çıktı haline getirmek gerekiyor, dolayısıyla da yeni nesil meslekler dediğimiz meslekler ortaya çıkıyor. Bir kere bu kadar hızlı gelişen bu yeni nesil teknolojiyi yönetebilecek ve geliştirebilecek bilim adamları, mühendisler, daha çok istatistiki veriyi analiz edecek geliştirecek kişiler lazım. Matematik ve fenin yükseldiği bir dönemdeyiz. Bulut, analitik platformlar, yapay zeka diyoruz, tüm bunları önce çalışanların anlaması ve uygulaması lazım. Bunları IBM çalışanları diye düşünmeyelim, biz fabrikalara, ilaç şirketine bulut çözümler satıyoruz, dolayısıyla fabrikalarda çalışanların da bu yeni teknolojiyi anlıyor olmaları lazım. Üçüncü önemli kriter verinin korunması yani siber güvenlik. Siber güvenliği sağlayacak kişilere ihtiyaç var. Hatta 2022’de 1.8 milyon açık olacak. Bu oluşacak yeni nesil mesleklere hızlıca yetişmiş kalifiye eleman gerekiyor. Bu yetişmiş kalifiye elemanı 4 yıl üniversite okutacak, yetiştirecek vaktimiz yok. Teknoloji o kadar hızlı gelişiyor ki zaten hızlıca bazı çözümler sunmamız lazım. Hem İK profesyonelleri olarak, hem eğitimciler olarak işbirliği yaparak, alternatif çözümler sunarak şirketlerin ihtiyacını sağlamamız lazım.

Neler yapıyorsunuz peki bu kişileri yetiştirmek için?
IBM’in global olarak yürüttüğü programlar var. Genel olarak globalde daha önce müzisyenlik yapmış, bankacılık yapmış, öğretmenlik yapmış kişiler hızlı belli programlardan geçirilip bulut konusunda yetiştirilip, uzman hale getirilip o işte çalıştırılabiliyor. Mesleki eğitimleri hap olarak verip bu kişileri çalıştırıyoruz. İlla 4 yıllık üniversite mezunu olmasına, mühendis olmasına gerek yok, klasik diploma anlayışıyla yetişmemiş, farklı mesleki programlarla yetişmiş kişiler.

Ne tür programlar var?
Pathways in Technology Early College High Schools (P-TECH) gibi eğitim programları, kodlama kampları, 21. yüzyıl usta-çırak modeli ve mesleki sertifika programları var. P-TECH eğitim modeline ABD’de başladık, Fas ve Avustralya’da devam ediyor. P-TECH’de ders programlarını okulla beraber hazırlıyoruz, öğrencilere mentorluk sağlıyoruz. Lise ile beraber 6 yıllık bir program, çocuklara teknoloji öğretiyorsunuz. Tarımda, sigortada, bankacılıkta her sektörde teknoloji kullanmanız gerekiyor. Dolayısıyla biz bu eğitimleri alanlara iki yol sunuyoruz. Biri ya konusunda kalıp siber güvenlik, bulut teknoloji gibi alanlarda çalışabilirler, ya da gittikleri sektörde kullanabilirler.
Bugün teknoloji kullanılmayan sektör yok.

Türkiye’de neler yapıyorsunuz?
Maçka Mesleki Teknik Anadolu Lisesi’nde ortak bir programımız var. Orada mentorluğu da kullanarak bazı çalışmalar yapıyoruz. 2 yıldır yapıyoruz her sene öğretmenlerle bir araya geliyoruz öğretmenler bize ders programlarını anlatıyorlar. Biz ne katkı sağlayabiliriz diye bakıyoruz ve haftalık programlara yayıyoruz, mesela bir hafta gidiyor arkadaşlar, siber güvenliği anlatıyor. Örneğin öğretmenlere de yapay zeka eğitimi verdik.

‘Mavi yaka yeni teknolojileri bilmeli’ dediniz, ne kadar hakimler yeni teknolojilere, örneğin ‘yapay zeka’ nedir dediğinizde ne kadarı biliyor?
Üretim şirketlerinde maalesef bilmiyorlar. O yüzden yeni yaka pozisyonlara ihtiyacımız var.

Artık mavi yakanın yaptığı işleri robotlar yapacak diye bir korku var mı çalışanlar arasında?
‘Artık üretim bandında çalışanlara ihtiyaç olmayacak’ korkusu hep var. Biz hiçbir şekilde konuya öyle bakmıyoruz, tam tersi teknolojiyi insanların işini hızlandırmak için kullanacakları bir araç olarak görüyoruz. Çok şey değişiyor çok meslek değişiyor, ama buna ayak uydurmak için de biz bu yeni yaka pozisyonları geliştirmek istiyoruz. Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin o teknolojiyi anlayacak insana ihtiyaç var. Bizim yapmak istediğiniz her ikisini birbiriyle konuşturabilmek. Kişilerin çağa ayak uydurabilmeleri için kompakt, hızlı eğitimler lazım.

Başka okullar olacak mı?
Sayıyı arttıracağız, Ümraniye’de de bir okul belirliyoruz.

Farklı meslek gruplarından teknolojiye ilgi duyanlar olursa onlara da eğitim vermeyi planlıyor musunuz?
Skills Akademi diye bir program açıyoruz, üniversiteler vasıtasıyla eğitim vereceğiz öğrencilere.. Bu IBM ürünlerine spesifik bir program değil, mesela siber güvenlik uzmanı olacaklar. Eylülden itibaren farklı üniversitelerle farklı programları yaygınlaştırma imkanımız olacak.

Eğitimler liseden başlıyor­
IBM’in, ihtiyaç duyulacak yeni yaka pozisyonları hızlıca yetiştirmek için globalde uyguladığı bir takım programlar var. Bunların başında Pathways in Technology Early College High Schools (P-TECH) gibi eğitim programları geliyor. P-TECH eğitim modeli şu anda ABD, Fas ve Avustralya’da uygulanıyor. Bu kapsamda ders programları liselerle beraber hazırlanıyor. Program toplam 6 yıl sürüyor. Türkiye’de de Maçka Mesleki Teknik Anadolu Lisesi ile ortak bir program düzenlediklerini söyleyen Pınar Yücealp, farklı liselerle de işbirliklerine devam edeceklerini söylüyor.