Yatırımcı kimdir, nelere dikkat eder

Bu hafta sizlere Silikon Vadisi’nden sesleniyorum. Stanford Üniversitesi’nin düzenlediği özel bir yemeğe davetli olarak geldiğim şehirde, yatırımcılarla da görüşmeler gerçekleştireceğim. Bu haftanın konusunu düşünürken de bu ziyaretten aldığım ilhamla, günümüzde Silikon Vadisi’nde dahi en çok sorulan soru öne çıktı: Kimdir bu yatırımcılar ve yatırım yaparken girişimlerde nelere bakıyorlar?

Türkiye’de teknolojisi girişimi ekosisteminde olanlar bilir; aslında oldukça ufak bir ekosistemimiz var. Startup.watch’a göre; Türkiye’de geçtiğimiz yıl toplam 131 yatırım ile yalnızca 70 milyon dolar yatırım yapıldı. Bu rakam Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 58,6 milyar doları aştı. Dow Jones kaynaklarına bakarsak; gayri safi milli hasıla başına girişim sermayesi yatırımı Türkiye’de bir birimse; Almanya’da 15, Amerika’da 160 ve İsrail’de 250 birim. Aslına bakarsanız bu küçük gibi görünen rakamlar, özetle çok fazla da büyüyebilecek alanımız olduğunu gösteriyor. 

Peki, kimdir bu girişim yatırımcıları?
Aslında teknoloji girişimi yatırımcılarını melek yatırımcılar (Angel Investors) ve girişim sermayesi fonları (Venture Capitalist) olarak ikiye ayırabiliriz. Kişisel sermayesini yatıran bireysel yatırımcıları “melek yatırımcı” olarak tanımlıyoruz. Melek yatırımcıları bir araya getiren ve onların girişimleri ortak değerlendirmelerini sağlayan, erişimlerini kolaylaştıran Galata Business Angels ve BIC gibi ağlar bulunuyor. Genelde kendileri başarılı işler yapmış ve satmış, bu kazanımları ekosisteme tekrar yatıran insanlar görüyoruz. 

Yatırım alırken dikkat edilmeli?
Melek yatırımcılar çoğunlukla daha erken aşama yatırım yapabiliyorlar. Yani, ürününü pazara sunmuş, iş modelinin doğrulanması süreci başlamış ancak halen maliyetlerin yüksek, gelirlerin düşük olduğu dönemdeki yatırımcıların ihtiyacı olan para aktarılıyor. Benim bu aşamadaki girişimcilere genelde önerim, girişime değer katacak, şirketi bir sonraki aşamaya götürmek için gereken parayı almaları. Özellikle girişimlere emlak yatırımı gözüyle bakan yatırımcılardan ise kaçınmak gerekiyor. Girişim sermayesi fonları ise hem kendi parası hem de kendi yatırımcılarının parasını fon olarak yöneten yapılar. Çoğunlukla fonlar, 10 yıllık yatırım ile yola çıkarak, bu süre içinde yaptıkları yatırımı en az 3 katı olarak geri döndürme amaçları taşıyorlar. Yatırım yapılan seviye ise çoğunlukla ürünün çıktığı ve müşteri talebinin kanıtlanmasından sonra oluyor. 

VC’ler yatırım için nelere dikkat ediyor?
Yatırımcıları ikna etmek için sadece iyi konuşmak ve iyi sunum yapmak yetmiyor. Erken aşama yatırım oldukça riskli ve gördüğünüz başarı hikayelerinin çıkması için binlerce şirket başarısız oluyor. Endüstride bilinen ortak rakam, erken aşama girişimlerin yüzde 90’nının başarısız olduğu yönünde. Bu nedenle yatırımcılar başarı paternlerine bakıyorlar.Pazarı değiştiren veya yeni pazarlar yaratan teknoloji ve ürünler bir avantaj yaratmasına rağmen en umut verici girişimler bile belirli bazı sebeplerle başarısız olabiliyor. Öyleyse girişimlerin başarısız olmasının sebeplerine göz atalım:

Yavaş olmak
Bazı girişimlerin başarısız olmasının en önemli sebebi ürünlerini pazara çok geç çıkartmaları, güncellemeleri geç yapmaları ve rekabete geç adapte olmaları. Özellikle Türkiye’de gördüğümüz trend, mükemmel ürünü yaratana kadar pazara çıkmamak ve pazardaki trendi kaçırmak. Bunun yerine kullanılabilir ürünü pazara çıkartmalı ve müşterilerimize kullandırarak mükemmel hale getirmeliyiz. Eğer girişim sermayesinden yatırım alacaksanız, Startup hızlı büyümek demek.

Küçük pazara odaklanmak
Ne kadar iyi olursanız olun, hedeflediğiniz pazar küçükse işinizi büyütmeniz çok zor. Yatırımcılar göletlerde değil, okyanuslarda yüzmeyi sever. 

Kötü yönetim ve iletişim
İşlerin delegasyonu, doğru insanları işe almak ve yönetmek başarı için inanılmaz kritik önem taşıyor. Fikriniz değil, nasıl süreci yönettiğiniz ettiğiniz en önemlisi. Girişimci için “yönetmek” ne anlama geliyor diye baktığımızda ise şu iki soruyu sormamız gerekiyor: 
- Vizyoner olarak arkasında takımını sürükleyebiliyor mu?
- Oluşturduğu kültür ile bunu büyütebiliyor mu?

Ürün veya servis alanında uzmanlık eksikliği
Özellikle müşterileriniz kurumlar ise sektör ve alanınızı iyi bilmeniz veya bilen kişileri kritik seviyelerde çalıştırabilmeniz çok önemli.