Yapay zekâ engelleri ortadan kaldırabilir

Engelli istihdamı konusunda danışmanlık veren Es Kariyer Kurucusu ve Çeşitlilik Savunucusu Esra Odabaşı, yapay zekâdaki gelişime dikkat çekti: “Yapay zekânın geliştirmesini beklediğimiz çok konu var. Bunların içinde belki de insanlık için en büyük farkı yaratacak konular engellilik ve erişilebilirlik olacak” dedi.

Türkiye’deki 10 milyon engellinin 2 milyonunun çalışabilir durumda olmasına dikkat çeken Odabaşı, “Engelliliğe meydan okumak ve engelli insanlar için kapsayıcılığı ve erişilebilirliği teşvik etmek ülkemizde çok önemli bir konu. Tüm bireylerin değerini ve çeşitliliğini kabul etmek, eşitlikçi ve kapsayıcı bir toplum inşa etmek için herkesin elinden geleni yapması çok değerli. Bu noktada yapay zekâ ve engellilik konusundaki tartışmalar, teknolojinin erişilebilirliği ve kapsayıcılığı açısından büyük önem taşıyor. Erişilebilirlik standartlarının entegre edilmesi, kapsayıcı veri setlerinin kullanılması, eğitim ve farkındalık çalışmaları ile engelli bireylerin yapay zekâ tasarım ve geliştirme süreçlerine katılımının sağlanması, bu alandaki temel çözüm önerileri olarak sunulabilir. Bu öneriler, yapay zekânın engelli bireyler için daha adil ve erişilebilir hale gelmesini sağlayacak” diyerek bu süreçteki başlıkları şöyle sıraladı:

Erişilebilirlik ve kullanılabilirlik

Yapay zekâ, özellikle engelli bireyler için erişilebilirlik ve kullanılabilirlik açısından önemli fırsatlar ve zorluklar sunuyor. Örneğin, sesli asistanlar görme engelli bireyler için büyük bir kolaylık sağlarken, duyma engelli bireyler için altyazı teknolojileri yeterince gelişmemiş olabilir.

Yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi sırasında, WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) gibi uluslararası erişilebilirlik standartlarına uyulması gerektiği vurgulanıyor. Bu standartlar, engelli bireylerin teknolojiye eşit erişimini sağlamada önemli bir rol oynayacak.

Önyargı ve veri eksiklikleri

Yapay zekâ eğitiminde kullanılan veri setlerinde engelli bireylerin yeterince temsil edilmemesi, veri çeşitliliğinin eksikliği bu sistemlerin önyargılı ve eksik kararlar almasına yol açabilir. Örneğin, yüz tanıma teknolojileri, belirli engel türlerini tanıma konusunda yetersiz kalabilir.

Veri setlerinin daha kapsayıcı hale getirilmesi ve engelli bireyleri de içermesi gerekiyor. Bu, yapay zekâ sistemlerinin daha doğru ve adil kararlar almasını sağlar.

Eğitim ve farkındalık

Yapay zekâ geliştiricileri ve tasarımcılarının engellilik konusunda eğitilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu eğitimler, engelli bireylerin ihtiyaçlarının daha iyi anlaşılmasını sağlayacak. Engelli bireylerin yapay zekâ tasarım ve geliştirme süreçlerine aktif olarak katılmaları da teşvik edilmeli. Her engel grubundan bireyler test aşamasında süreçlere dahil edilmeli.

Engelli bireylere kariyer desteği

Es Kariyer, 2016 yılından beri engelli personel istihdamı sağlıyor. İŞKUR’un özel istihdam bürosu olarak faaliyet gösteren Es Kariyer’in misyonu; engelli bireylerin toplumda eşit fırsatlara sahip olmalarını sağlamak, iş dünyasında eşitliği, çeşitliliği ve kapsayıcılığı teşvik etmek ve herkes için adil ve erişilebilir bir çalışma ortamı yaratmak. Engelli bireylerin yeteneklerini sergileyebilecekleri, kariyerlerini geliştirebilecekleri ve topluma katkıda bulunabilecekleri bir dünya hayal eden Es Kariyer’in hedefi; engelli bireyler için iş imkanlarını artırmak ve onların profesyonel gelişimlerini desteklemek.