Trafik çalışanların verimini düşürüyor

Başta İstanbul olmak üzere büyük şehirlerde yaşayanlar sabah işe giderken akşam eve dönerken zamanlarının büyük kısmını trafikte geçiriyor. Hem vakit kaybediyoruz , hem gideceğimiz yere geç kalıyoruz, hem de sinirlerimiz bozuluyor. Bunun sonucunda ofise geldiğimizde verimsiz, eve vardığımızda yorgun oluyoruz. Yoğun trafiğin önüne geçebilmek için çeşitli önlemlerden bahsediliyor. Bunlardan biri de Londra modeli. Buna göre, 2018 sonuna kadar raylı sistem hatları üzerindeki semtlerde, işyerleri, üniversite ve okulların servis araçları kaldırılacak. Yerine, bu servisten faydalananlar, toplu taşıma araçlarını ücretsiz veya indirimli kullanacaklar. Büyükşehirlerde kent merkezine araç girişi ücretli olacak. Raylı sistem projelerinde otopark zorunlu olacak ve otopark ücreti ile ulaşım ücreti ilişkilendirilecek. Bisikletlerin toplu taşıma araçlarında taşınması için düzenleme yapılacak. Kentin prestij noktaları araç trafiğine tamamen veya kısmen kapatılacak.

Teorik olarak güzel de, nüfusu sürekli artan ve plansız programsız büyüyen İstanbul’da bu uygulamalar yeterli olur mu?

Yandex Trafik Bilgi Ajansı’nın verilerine göre İstanbul’daki sürücüler, trafik sıkışıklığı sebebiyle sabah saatlerinde (işe gidiş) trafiğin rahat olduğu zamanlara kıyasla yaklaşık yüzde 100 daha fazla zamanı direksiyon başında geçiriyor. Akşam yoğunluklarının yaşandığı saatlerde ise trafik yoğunluğu nedeniyle yolda geçirilen zaman yüzde 140 daha çok oluyor.

En uzun kuyruk 39 km
Yandex Trafik Bilgi Ajansı’nın verilerine göre İstanbul’da sürücüler, sabah (işe gidiş) saatlerinde, trafiğin ‘normal’ aktığı saatlere kıyasla yüzde 100 daha fazla araç kullanıyor. Akşamın yoğun (eve dönüş) saatlerinde ise bu oran yüzde 140’ı buluyor. (Yani evlerine, normal trafikte 60 dakikada gidebilirken, yoğunluk sebebiyle ortalama 2 saat 24 dakikada gidiyorlar.) Ankaralı sürücülerin yoğun saatlerde ekstra zaman, sabahları yüzde 50, akşamları yüzde 65’i, İzmirlilerin ise sabah yüzde 50, akşam yüzde 75’i buluyor.

Trafiğin en yoğun oluğu saatler 3 büyük şehirde farklılık gösteriyor.
- İstanbul’da 6:50’de gözlenen ilk sabah trafik yoğunluğu, 8:15 civarında zirve yapıyor. En sıkışık zaman aralığı 7:30-9:00 arası.
- Ankara ve İzmir’de ilk yoğunluklar İstanbul’a kıyasla 10-20 dakika daha sonra gözlemleniyor ve 8:30’da zirve yapıyor. En çok 8:00-9:10 arasında yoğunluk oluyor.
- İstanbul’da akşam yoğunluğu 18:00-19:30 arasında yaşanırken, zirve yoğunluk 19:00’da yaşanıyor. İzmir’de 18:50, Ankara’da ise 18:40 akşam yoğunluğu en üst seviyeye ulaşıyor.

Tüm gün boyunca şehir merkezine doğru ilerleyen arabalar, akşamları topluca merkezden dışarı doğru seyahat ettiğinden, akşamları sabahlara göre daha yoğun geçiyor. Bunun en çarpıcı örneği (son 3 ayın en yoğun trafiğinin yaşandığı) 2 Ekim Perşembe, Bayram öncesi son iş günü çıkışı. İstanbullular TEM’de Hadımköy kavşağından Baltalimanı bağlantı yoluna kadar kesintisiz, 39,2 km’lik bir kuyruk oluşturmuşlar. Sıkışıklık ancak 10 saat 30 dakikada çözülebilmiş.

3 büyük şehirde trafikte geçirilen zaman
Normal şartlarda ortalama 30 dakika sürecek günlük bir gidiş-geliş yolculuk göz önüne alınırsa, trafik sıkışıklığı sebebiyle;
- İstanbul’da yaşayan bir sürücü yılda fazladan toplam 219 saatini (9 gün 3 saatini),
- Ankara’da yaşayan bir sürücü yılda fazladan toplam 105 saatini (4 gün 9 saatini),
- İzmir’de yaşayan bir sürücü ise yılda fazladan toplam 114 saatini (4 gün 18 saatini) trafikte geçirmek zorunda kalıyor.

Burada önemli nokta, bu saatlerin (veya günlerin) trafik açık olsaydı hiç kaybedilmeyecek olması, söz konusu olan ekstradan trafikte geçen saatler.

En sıkışık yollar
İstanbul: D-100 (E5), TEM ve Kennedy Caddesi (sahil yolu)
Ankara: Atatürk Bulvarı, Talatpaşa Bulvarı, Eskişehir Yolu ve Mevlana Bulvarı (Konya yolu)
İzmir: Bornova-Manisa Kavşağı, Menderes Caddesi ve Yeşildere Caddesi

Çalışanlarına bisiklet hediye ediyorlar
Tabii, trafikte kaybedilen bu gereksiz zaman çalışanların ortak derdi olduğu gibi, şirketleri de olumsuz etkiliyor. Çalışanlar sabah enerjik değil yorgun ve stresli; akşam eve gittiklerinde de sinirli oluyorlar. Stresin artması iş verimini düşürürken uyku kalitesini de etkileyebiliyor. Hepsinin üzerine iyi uyuyamayan çalışan sabah trafiğine de girince ne motivasyon kalıyor ne de verimlilik. Birçok şirket bunun önüne geçmek için çalışmalar yapıyor. En yaygın yöntem çalışma saatlerinin değiştirilmesi. 9.00-18.00 yerine 8.00-17.00 saatlerini tercih eden şirketlerin sayısı artıyor. Bir başka yöntem de dışarıdan çalışmak. Öğleden sonra toplantısı olanlar, toplantı çıkışı ofise gitmeden, bir kafeden internet bağlantısıyla işlerini halledebiliyor.

- Doğuş Otomotiv bu yöntemi uygulayan şirketlerder biri. Urban Station (kafe) ile anlaşma yapan şirket, toplantı için ofisten çıkan çalışanlara tekrar ofise dönme şartı koşmuyor. Çalışanlar, İstanbul’daki 5 Urban Station noktasında iş yapabiliyor.
- 3M Türkiye’de çalışanlar kendi mesai saatlerini belirleyebiliyor. 08.00-17.00 / 08.30-17.30 / 09.00-18.00 saatlerini seçebiliyorlar.
- Pfizer’de esnek çalışma saatleri ve yaz aylarına özel çalışanların hafta sonuna 2 saat erken başlamalarına olanak sağlayan “keyifli cuma günleri” uygulamaları bulunuyor. Ayrıca Pfisiklet uygulamasıyla da çalışanlarına 5 bisiklet hediye ettiler. Uygulama Pfizer Türkiye’nin sağlıklı yaşama bilincini geliştirmeyi hedeflediği Sen Çok Yaşa kampanyası kapsamında başlatıldı ancak trafiğe çözüm amacı da güdüldü. Bunun için bisikletlere özel park yerleri ayrıldı. Bisikleti hediye ederken çalışanlardan o bisikleti neden istediklerini birkaç cümleyle anlatmalarını istediler. Yakında ya da uzakta ikamet etmelerine bakmadan cümleleri en çok beğenilen kişilere bisikletleri hediye edildi. Bunun dışında çalışanların kendi içlerinde geliştirdikleri çözümler de var. Mesela karşıdan gelen 3-
4 kişi tek araba ya da belirli noktalarda toplanıp taksi ile gelmeleri gibi.
- Abdi İbrahim, 2012’de Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde başlayan bakım çalışmaları yüzünden büyük zaman kaybı yaşayan çalışanlarına çözüm bulmuştu. Şirket çalışanları için İstinye - Küçüksu hattında hizmet veren bir tekne kiralayan Abdi İbrahim, yaz dönemi boyunca çalışanlarının köprü trafiğine girmeden işe gelmelerini sağlamıştı.
- Geberit, satış ekibinin trafikten en az etkilenmesi için satış bölgelerini mümkün olduğunca daraltmaya çalışıyor. İstanbul’da köprü trafiğini düşünerek satış ekibini Anadolu ve Avrupa yakası olarak ayırmışlar.
- Entegre Tesis Yönetimi alanında hizmeti sunan ISS, bu yıl içinde İstanbul Anadolu yakasında ofis kiraladı. Anadolu yakasında oturan personel bu ofiste çalışıyor.
- Coca-Cola, çalışanlarının iş sürelerini daha esnek yönetebilmelerini sağlamak için Esnek Çalışma Zamanı (FlexTime), Esnek Çalışma Mekânı (FlexPlace) ve Esnek Anne-Baba Gunleri (FlexParents) olmak üzere 3 farklı seçenek sunuyor. Esnek Çalışma Zamanı ile çalışanlar haftalık 40 saatlik çalışma süresini tamamladığında ve gün içinde 10.00 – 16.00 saatleri arasında ofiste bulundukları takdirde, diledikleri zamanda işe başlayıp işi bitirebiliyor. Esnek Çalışma Mekânı uygulaması, çalışanlara haftanın seçtikleri bir gününü evlerinden veya tercih edecekleri başka bir ortamda çalışma imkânı sunuyorlar. Esnek Anne-Baba Günleri ise, tüm çalışanlara çocukları 1 yaşına gelene kadar, haftada 2 gün evlerinden çalışma imkânı tanıyor. Esnek Anne-Baba Günleri uygulamasına, hem yeni anneler hem de babalar dâhil olabiliyor.
- Avea’da çalışanların zamanı daha efektif kullanabilmeleri için uzaktan çalışma ve esnek çalışma altyapılarını geliştiriyorlar. Uzaktan toplantı ile mekândan bağımsız iş yapabiliyorlar. Ayrıca farklı ofislerde çalışma imkânı da sunuluyor. Olumsuz hava koşullarında veya trafiği artırıcı sebepler söz konusu olduğunda ise çalışma saatlerinde esneklik sağlayabiliyorlar.

Uzun süre trafikte kalmanın vücuda etkileri
Time.com, uzun süre trafikte kalmanın vücuda etkilerini derledi.
Kan şekeri ve kolesterol yükseliyor: 20 kilometrelik bir mesafe araç sürmek, kan şekerinin yükselmesine sebep oluyor, kolesterol seviyesi de yükseliyor.
Depresyon ve kaygı artıyor: 30 dakikadan fazla araç kullananlarda kaygı ve korku hislerinin araç kullanmayanlara göre daha yoğun olduğu tespit edilmiş.
Hayattan tatmin sorunu çekiliyor: Hiç araç kullanmayan birinin günde 30 dakika araç kullanan birine göre yaşantısından daha çok tatmin olduğu belirtiliyor.
Kan basıncı iniş ve çıkış gösteriyor: Özellikle trafiğin yoğun olduğu saatlerde bir yere yetişme kaygısı taşıyanların kan basıncı yükseliyor.
Kardiyovasküler kondisyon düşüyor: Kardiyovasküler faaliyetler ve kondisyonun, uzun yolculuk yapanlarda azaldığı görülmüş. Yani daha az vücut hareketi sağlığı etkiliyor.
Uyku sorunları artıyor: Günde 45 dakika üzeri yolculuk yapanların uykuları daha kalitesiz oluyor.
Sırt ağrıları ortaya çıkıyor: Aynı pozisyonda saatlerce oturmak uzun vadede sırt ağrılarına neden oluyor.

Ruhsal sıkıntılara neden oluyor
İngiliz ulusal istatistik kurumu, 60 bin çalışanla bir araştırma yaptı. Buna göre, evden çalışanların, sürekli trafiğe giren çalışanlara göre hayatta çok daha mutlu oldukları ortaya çıktı.
Medical Park İzmir Hastanesi’nden Psikolog İpek Çokduyar, büyükşehirlerde yaşayanların en büyük sorunlarından birinin trafikte geçen zaman ve bunun sebep olduğu stres olduğunu söylüyor: “Trafikte geçirilen aşırı süre özellikle çalışan kişiler tarafındam zaman kaybı olarak değerlendirilir. Trafik stresi, ruhsal sıkıntıları da beraberinde getiriyor. Sabah ve akşam saatlerinde yoğunlaşan trafik ve buna ek olarak yaşanan park sorunları, insanların stres yüklü olarak işe ve eve gitmesine sebep oluyor. Stresin çalışanların iş hayatında olumsuz etkisi çok fazla. Stres kişinin görevi başında bulunamamasına, düşük endüstriyel ilişki sağlamasına, veriminin düşmesine, iş kazası oranlarının yükselmesine, iş teslim oranlarının düşmesine ve işinden memnuniyetsizlik duygusunun artmasına sebep oluyor.”

İş ilişkilerinde sıkıntı
Çokduyar, çalışanların sabah trafikte saatler geçirmesinin, zaman yönetiminde ve öfke kontrolünde yaşanan sıkıntılar gibi başka olumsuz etkileri de olduğunu söylüyor: “İnsanlar daha hoşgörüsüz ve agresif hale geliyor ve daha kolay hata yapıyor. Kuşkusuz işe uzun süreli ve yoğun bir trafikte gelen çalışan, iş gününe stresli ve öfke denetimi düşük başlayacaktır. Bu durumda motivasyonunun düşmesi, kriz yönetiminde ve iş ilişkilerinde sıkıntı yaşaması beklenebilir sonuçlardır. Çalışanların ulaşım sorunu ve trafik stresine karşı birtakım kişisel önlemler geliştirmelerinde fayda var. Yola erken çıkmak, yola çıkmadan önce (yoğunluk haritaları, yol durumu uygulamaları gibi) teknolojik imkanları iyi kullanarak güzergahlarını belirlemeleri gibi...”

Sayılarla trafik
TÜİK Motorlu Kara Taşıtları Eylül 2014 raporuna göre:
- Türkiye genelinde trafiğe kayıtlı araç sayısı Eylül sonu itibarıyla 18.616.082
- Bu sayının yüzde 52,1’ini otomobiller, yüzde 16,3’ünü kamyonetler, yüzde 15,2’sini motosikletler, yüzde 8,6’sını traktörler, yüzde 4,1’ini kamyonlar, yüzde 2,3’ünü minibüsler, yüzde 1,1’ini otobüsler oluşturdu.
- Bu araçların 2.242.143’ü İstanbul’da kayıtlı.
- Türkiye’de Eylül ayında 91.553 adet yeni taşıt trafiğe kaydoldu.

Navigasyon şirketi TomTom’un Trafik Sıkışıklık Endeksi’ne göre;
- İstanbul, yüzde 62 oranında sıkışıklık ile Avrupa’da Moskova’dan sonra ikinci sırayı alıyor.
- Ankara ve İzmir de trafik sıkışıklığında Avrupa’da 7’nci ve 11’inci sırada bulunuyor.
- Araştırmaya göre tüm dünyada yolculuk yapanlar, trafikte sıkışık kalarak yılda ortalama 8 iş günü harcıyor.
- İstanbul’da karayollarında sıkışıklık oranı yüzde 73. Anayollar dışında yüzde 54.
- İstanbul’da trafiğin en çok sıkıştığı günlerde sürücüler ortalama 66 dakika gecikiyor.
- İBB trafik raporuna göre de her gün 200 bin araç Avrupa-Asya koridorunu kullanıyor.

Trafikte ne yapabilirsiniz (araç kullanmayanlar)
- Uyuyun.
- Programınızı inceleyin. Yapılacaklar listesi hazırlayın. Öncelik sırasını yapın.
- Haberleri takip edin, gazete, kitap okuyun.
- Dil öğrenin.
- Oyun oynayın, bulmaca çözün.
- Müzik veya sesli kitap dinleyin.
- Sosyal ağlarda neler olup bittiğine bakın.
- Sabahları yeni güne hazırlanabilirsiniz. O gün neler yapacağınızı düşünün, yoldayken halledebilecekleriniz varsa yapmaya çalışın.
- E-postalarınızı, mesajlarınızı kontrol edin. Özellikle de dönüş saatlerinde. Gün içinde yoğunluktan vakit ayıramadığınız mesajlar olabilir. Eve gitmeden bunları okuyup yanıtlarsanız dinlenmek için daha çok vaktiniz olur.