Ses dedektörlü iş görüşmesi

İsrailli Nemesysco’nun geliştirdiği ses analiz sistemi hem bir yalan makinası işlevi görüyor hem de duyguları tespit edip, risk faktörlerini belirliyor. Bunun için bir bilgisayar, bir mikrofon yeterli. Bilgisayarınıza kurulan sistemle, siz konuşurken sesiniz anında analiz ediliyor ve yalan söyleyip söylemediğiniz, risk faktörleriniz ortaya çıkarılıyor.�
Nemesysco’nun Tabakalandırılmış Ses Analiz Teknolojisi (Layered Voice Analysis Technology-LVA) ilk olarak İsrail’de güvenlik amaçlı olarak kullanılmaya başlanmış. Bugün 87 ülkede pek çok sektör tarafından kullanılıyor. LVA’nın tanımlayabildiği duygulardan bazıları; dürüstlük, yalancılık, depresyon, alkol ve uyuşturucu etkisi altında olup olmama, dağınık düşünceler olarak sıralanıyor.

Duygu dedektörü
Ses analizi sistemi esas olarak savunma sanayinde, resmi kurumlarda, güvenlik, sigorta, bankacılık sektörlerinde, hukuk bürolarında, havaalanlarında kullanılıyor. Bu ses sistemlerinin 2011’den bu yana Türkiye distribütörlüğünü yapan  Erişçi şirketinin danışmanı Tamer Kutsal, sistemin sadece yalan makinası gibi algılandığını ama tek işlevinin bu olmadığını söylüyor: “Bu bir duygu dedektörü. Sadece yalan söyleyip söylemediğini değil, hangi alanları araştırmanız gerektiğini ortaya çıkarıyor.”

Sigortacılık sektöründe çok popüler
Ses analizinin en sık kullanıldığı alanlardan biri sigortacılık sektörü. Hasar ihbalarında çağrı merkezine gelen aramalardan sesler, yeşil (ödeyebilirsin) ve kırmızı (ödeme, şu noktaları araştır) olarak ikiye ayrılıyor. Riskli kayıtlarda hangi alanların araştırılması gerektiği belirtiliyor. Sigorta sektöründe dünyada her 100 hasar ihbarından 30’u dolandırıcılık amaçlıyken, bu oran Türkiye’de 39 civarında. Bu sistemin ise 2010 yılında Amerikan sigortacılık sektörüne katkısının 8 milyar dolar olduğu söyleniyor. Dünyada Mapfre, Allianz, Unica gibi sigorta şirketleri tarafından kullanılıyor.

İşe alımda kullanılıyor
Sistemin kullanıldığı alanlardan biri de insan kaynakları. İnsan kaynakları için özel bir ürün geliştirilmiş, içinde sabit soru setleri mevcut ama bu soruları kişiselleştirmek de mümkün. Yazılım basit bir mikrofon ve bilgisayar sistemi ile çalışıyor. Aday bir odada 20 dakikada 60 soruyu yanıtlıyor ve yanıtların hemen ardından sonuç raporu ortaya çıkıyor.
Bu sayede personelin yasa dışı davranışlarının, iş gücü kaybının, düşük verimliliğin, seçim aşamasında önüne geçilmesi amaçlanıyor. İş yerinden hırsızlık, rüşvet ya da illegal komisyon, güvenilirlik ve gizlilik, alkol ve uyuşturucu kullanımı, kumar konularına özel raporlamalar yapıyor.
İşe alımlarda sorulan sorulardan bazıları şöyle; Daha önce çalıştığınız işyerinde hırsızlık yaptınız mı? Hırsızlıkla ilgili düşünceniz? İşverenlerin hakkında konuşuyor musun? Daha önce rüşvet aldınız mı? Çalışma saatleri içinde uyuşturucu kullandınız mı? vs.
Ses analizi sadece işe girecek adaylar için değil, performans değerlendirmelerde ve eğitimde de kullanılabiliyormuş. Örneğin ses analizi yapılarak Amerikan savaş pilotlarının en çok havada yakıt ikmali yaparken zorlandıkları analiz edilmiş ve eğitimlerde bu alana ağırlık verilmiş.

Peki ya özel hayat
Bu arada tabii özel hayatın gizliliği konusu tartışmaya açık. Ses analizi mülakat sırasında ya da ikili iş görüşmelerinde veya herhangi bir görüşme esnasında hiç de hoş olmayan sonuçlar doğurabilir.  Örneğin Avustralya’da Biri Bizi Gözetliyor yarışmasında şov amaçlı olarak yarışmacılar yalan dedektörüne tabii tutulmuşlar, bir erkek adaya “Bu evdeki en yakışıklı kişi sen misiniz”, “X kişiden hoşlanıyor musunuz” gibi sorular sorulmuş ve bu aday olaydan 2 hafta sonra eşcinsel olduğunu açıklamak zorunda kalmıştı.
Ürün hakkında bilgi veren bir adli ses ve konuşma incelemeleri uzmanı “Gerçekten ürünü insanların faydasına kullanmak lazım. İnsan kaynakları için de aynı şekilde. Bu ürün kalkıp da ‘seni yakaladım’ demiyor, o boşlukta o pozisyonda kim çalışması gerekiyorsa en doğru, en ideal insanı bulmayı amaçlıyor. Kişilerin geçmişlerini, sırlarını kovalayan bir ürün değil” diyor.�