Kovulmadan önce yapabilecekleriniz

Şirketiniz finansal sıkıntı içindeyse, artık daha az sorumluluk veriliyor yahut yeni projelere dahil edilmiyorsanız, daha önce katıldığınız önemli toplantılara artık davet edilmiyorsanız, yöneticilerinizden daha az geribildirim alıyorsanız... belli ki sizi zor günler bekliyor, işinizi kaybetmeniz olasılığı yüksek. Tabii bu durum mesela bir yönetim değişikliği sonrası yahut, şu sıralar çok yaygın, şirket satın almaları veya birleşmelerden birine denk gelmeniz halinde de ortaya çıkabilir. Muhtemelen birileri işini kaybedecek, belki de siz. Zaten her an herkesin işini kaybedebilecekmiş gibi hazırlıklı olmasında fayda var.

O nedenle sadece kendi işinize odaklanmak yerine büyük resmi görmeli, şirketinizde ve sektörde neler olduğunu yakından takip etmelisiniz, çünkü olacakları ne kadar erken görüp eyleme geçerseniz o kadar iyi.

İş işte bulunur
Bir İK uzmanı işten çıkarılma konusunda iki nedenden söz ediyor: ‘Sektörel ve kurumsal nedenler’ ve ‘bireysel nedenler’.

Birinci nedenler söz konusu olduğunda, sizin yapabileceğiniz çok şey yok. İkinci grup nedenler içinse, bireyin performansı, potansiyeli, kurum içi ilişkileri önemli etkenler. Performansa dikkat etmek, nitelik ve potansiyeli geliştirmek, iyi ilişkiler kurmak zaten her zaman yapılması gereken şeyler. Ancak işten çıkarılmanın yakın olduğunu hissettiğiniz zaman olumlu referans kazanmak/korumak için işini iyi yapmak kritik.

İşsiz kalmadan yeni iş bulabilmek daha kolay ve rahat. Network genişletmek, gerekirse koçluk almak özellikle daha tecrübeli çalışanlar için hayati önemde. CV hazırlamak ve iş aramak, uzun zamandır yapmayanlar için oldukça zor.

Bu bir fırsat olabilir
Eğer işten çıkarıldıysanız bilin ki yalnız değilsiniz ve bu her zaman başarısızlık anlamına gelmez. Pek çok başarılı insan işinden olabilir. Mesela Steve Jobs’un daha önce kovulduğunu unutmayın. Diğer taraftan böyle zamanları fırsat olarak görün. ‘Bu sektöre, bu işi yapmaya devam etmek istiyor muyum?’ sorusunu kendinize sorabilirsiniz. Eğer sadece şirket değil sektörde de durum kötü gidiyorsa, aynı sektörde tekrar iş aramak mantıklı değil. Daha geniş bakın meseleye. Belki başka sektörlere bakmak gerekiyordur. Bu opsiyon özellikle İK, mali işler, muhasebe gibi her sektörde iş bulabilecekler için geçerli.

Ayrıca siz de hep kendi işinizi kurmak isteyenlerdenseniz işte size fırsat. ‘Ne yapacağım?’ diye düşünmeden önce bunu bir fırsata çevirin ve asıl ‘Ne yapmak istiyorum?’ diye düşünün.

Sinyalleri iyi okumanız gerekiyor
Bilgi alma ve söylentileri doğrulama
Bir şirkette tatsızlıklar başladığı zaman doğru yanlış söylentiler havada uçuşur. Söylentilere bakmayın, mutlaka (doğru) karar verebilmek için araştırın ve doğrulayın, mümkünse rakam alın. Siparişler azaldı mı, basında sizin şirketiniz hakkında neler söyleniyor? Önemli olan en doğru bilgiyi herkesten önce alıp en doğru kararı herkesten önce vermek. Çalıştığınız şirket gerçekten batıyorsa, işler daha fazla bozulmadan piyasaya çıkıp iş aramak gerek, henüz herkes iş aramaya başlamamışken.

İyi bir pozisyon bulmak için erken harekete geçin
Geçerli bilgilere sahip olmak doğru ve hızlı hareket etmek için gerekli. Bu yapılanma ve yeniden yapılanma döneminde mesleki açıdan çok fırsat çıkabilir. Hatta en iyi fırsatlar bu dönemlerde ortaya çıkar. Reorganizasyon söz konusu ise yeni pozisyonlar açılabilir. Ücret pazarlığı yapılabilir. Veya iş değişikliği talep edilebilir veya başkaları üşüşmeden daha iyi şartlarda işten ayrılınabilir. Bu çağda herkesin bir B planı olmalı. Ne kadar ileriyi görerek erken hareket ederseniz o kadar iyi yer tutarsınız. En erken harekete geçip en iyi pazarlık yapanlar en iyi yerlere gelirler.

Olduğunuz yere yapışın
Eğer aldığınız bilgiler şirketin kötü gittiğini göstermiyorsa şirketin ayakta kalacağına oynamak da bir opsiyon olabilir. Böyle bir ortamda çalışan maaşından fedakarlık edebilir. Eğer zor günleri atlatırsanız daha sonra anlayış ve sadakat göstermiş çalışanlar hatırlanabilir. Tabii iyi bir tazminatla işten çıkarılmayı beklemek de bir fikir. Mutlaka uzmanlardan görüş alın.
(Kaynak, Journal du Net)

Bu göstergeler de aklınızda bulunsun
İş ve teknoloji dergisi eWeek işinizi kaybetmenizin yakın olduğunu gösterir 10 sinyali şöyle sıralıyor:

1- Şirketinizde bir takım görev değişiklikleri yapıldı ve patronunuz yeni gelenleri yere göğe koyamıyor, her fırsatta yeni gelenlerin ne kadar farklı olduğunu ve şirkete ne çok şey kattığını söylüyor.

2- Birilerine yer açmak gerekti ve sizin büronuz koridorun dibindeki o penceresiz odaya taşındı.

3- Sizin işinizle ve sicilinizle ilgili her şey birden bire ‘yazılı’ yapılır hale geldi.

4- Ekibiniz haberiniz olmadan toplanmaya, yanınızdakiler sizi atlayarak toplantıya çağrılmaya başlandı.

5- Size, daha önce defalarca denenmiş ama her seferinde başarısızlıkla sonuçlanmış projeler verilmeye başlandı. (Tabii ayağınızı kaydırmaya hazırlananlar açısından bu yöntem bir kumar çünkü
kimsenin başaramadığını siz yaparsanız birden eliniz güçlenir.)

6- Bir de bakıyorsunuz ki şirketiniz, neredeyse sizinle aynı görev tanımına sahip birisini aramaya başlamış.

7- Yönetim sizi terfi ettiriyor ama sorumluluklarınızı ve yetkilerinizi kaybediyorsunuz. (‘İçi boş terfi’ en kötüsüdür. Buna batıda ‘altın kaplama gömme dolap’ derler. Bazı kurum ve kuruluşlarda bunun bir sakıncası yoktur, işe bile gelmeden tatlı maaşı almayı sürdürürsünüz. Ama gerçek bir şirkette durum farklı, kapıya giderek yaklaşıyorsunuz demektir.)

8- Çalışma arkadaşlarınız sizinle kahveye inmekten kaçınıyorlar.

9- Şirketiniz satıldı. Eğer ilk haftalarda ‘hizmetleriniz için teşekkür ediyoruz’ diye bir mesaj almadıysanız, bu satışın adı (politically correct şekliyle) ‘şirket birleşmesi’dir. Çıkış mektubunuz geldiyse bu işlem bildiğiniz ‘satış’tır. Satışta kural, esir alınmaz biliyorsunuz.

10- Halihazırda çalışmakta olduğunuz görev için.. yeniden iş başvurusu yapmanız istendi. (Bizde pek bilinmeyen, ABD’de yaygın bir uygulama.)

İşten ayrılacağınızı seziyorsanız...
OneWorld Consulting Danışmanı Hale Beyhan, işten ayrılacağını hissedenlere şu tavsiyelerde bulunuyor:
- Sakin olun, duygularınızı kontrol altına alın, büyük resmi görmeye çalışın. Kendinize güveninizi ve profesyonelliğinizi kaybetmeyin. Fevri davranışlardan kaçının.

- Fazla karamsarlığa kapılmayın ve varsayımlarda bulunmayın. İnsanlar sık sık işaretleri yanlış okuyabiliyor, çok iyimser ya da çok karamsar olabiliyorlar.

- Her zaman bir B planınız olmalı, alternatiflerin neler olabileceğini düşünün. Bunun yanı sıra kendi değerinizin farkında olun. İşinizi, kendi yetersizliğiniz olmaksızın, sektördeki değişimler, şirket satın almaları ve birleşmeler sonucu kaybetmiş olabilirsiniz.

- İşinizi kaybettikten sonra, destek almak için arayacağınız ilk 10 kişiyi düşünün ve bu kişileri işinizi kaybetmeden önce arayın. ‘Networking’ gerçekten çok önemli, gerçek, değerli bağlantılarla network’ünüzü genişletin. Bu kişilerdan yardım isteyebileceğiniz gibi, onlara nasıl yardım edebileceğinizi de düşünün.

- Değerlerinizi ve sizi gerçekten nelerin motive ettiğini düşünün. Belki de doğru bir kariyer yolunda değilsiniz ve bu kriz aslında bir fırsat.

- Güçlü yönlerinizi ve nelerden hoşlandığınızı düşünün. Piyasadaki arz ve talep dengesini de göz önünde bulundurarak, bu dengeler doğrultusunda nerelerde başarılı olabileceğinizi düşünün.

- Danışmanlık firmalarıyla ilişkilerinizi güçlendirin, onların nasıl çalıştıklarını anlamaya çalışın.

- İş arama sürecini de bir iş gibi değerlendirin, proaktif ve sistematik olun.

- Eğer işten çıkarılmanız söz konusu olursa, bunu iyi şartlarda ve pozitif şekilde yaptığınızdan emin olun. Ayrılmanızın ardından referanslara ihtiyaç duyacağınızı unutmayın.

- Dürüst olun, bazı adaylar gerçekleri saklıyor ve CV hazırlarken dürüst olmuyorlar. Bu durum er ya da geç ortaya çıkıyor ve işe alım sürecini engelleyen ciddi bir soruna dönüşüyor.

Haklarınızı bilin
- Bilgisayarınızdaki kişisel dosyalarınızı, e-maillerinizi, kontakt kişilerin bilgilerini saklayın.

- Eğer bir sonraki işvereninize gösterebileceğiniz örnek çalışmalarınız varsa eve götürün. Tabii bunu yaparken iş anlaşmanızı tehlikeye sokmadığınızdan emin olun.

- İş Kanunu’ndan doğan haklarınızın farkında olun.

- İşten çıkarılıyorken size ne kadarlık bir tazminat paketi sunacaklarını, sağlık sigortasının daha ne kadar devam edeceğini sorun.

- Eğer kanuni haklarınızı arayacaksanız bolca doküman toplayın. Davanızı kanıtlayacak yazışmaları, işleri, e-mailleri kaydedin. Çünkü dava yıllarca sürebilir ve maliyetli olabilir, elinizi kuvvetlendirmek için doküman toplayın.

- Eğer sağlık harcamaları yapmayı planlıyorsanız hemen yapın, hâlâ sigortanız varken doktor muayenelerinizi yaptırın.