Kadın istihdamı nasıl artar?

Bugüne kadar 4 binin üzerinde yönetici ataması gerçekleştiren orta ve üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme şirketi DataExpert, farklı organizasyonlarda görev alan üst düzey yöneticilerin deneyimlerini ve örnek uygulamalarını paylaşmalarını ve esas olarak KOBİ’lere aktarmalarını sağlamak için C-Suite platformunu kurdu. Hey ay farklı bir konuda iş kahvaltıları şeklinde organize edilecek toplantılarda Türkiye’deki kurumsal yapının gelişimini sağlamak amacıyla fikir alışverişinde bulunulacak.

Toplantıların ilki 18 Şubat’ta Mövenpick Hotel İstanbul’da gerçekleştirildi. 10 insan kaynakları direktörünün katıldığı toplanının konusu, son dönemde şirketlerin de gündeminde olan çeşitlilik (diversity) idi.

Çeşitlilik en basit tanımıyla farklı cinsiyet, dil, din, ırktan kişilerin aynı organizasyonda çalışması, organizasyonu zenginleştirmesi. Konu tüm global şirketlerin gündeminde. Toplantının açılışında konuşan DataExpert Partner’ı Yasin Altunkaya, yurtdışından çarpıcı örnekler verdi: “2011 yılı Amerika verilerine bakınca mevcut iş gücünün yüzde 33’lük kısmını farklı millerlerden insanlar oluşturuyor. 2030’da bu oranın yüzde 43’lere çıkması bekleniyor. Fransa, Almanya, İskandinav ülkelerinde özellikle yönetim kademelerinde kadınların temsili regülasyona bağlanmış durumda. Türkiye’de ise bugün itibariyle özellikle 400 halka açık şirkette kadın oranı yüzde 12 civarı. Aile mensupluğunu çıkarırsak yüzde 6-7 olacak. Batıya, gelişmiş ekonomilere kıyasla Türkiye oldukça geride. Bu anlamda kadın istihdamı nasıl arttırılabilir bunu tartışmak istiyorum, örneğin Norveç’te yüzde 30 kota uygulanmasına rağmen kadın oranı yüzde 48. Almanya’da lider 870 kurum bir araya gelerek bir çeşitlilik sözleşmesi imzaladı.”

Yarısı kayıtdışı

Türkiye’de çeşitlilik denilince akla ilk olarak kadın-erkek eşitliği geliyor. Çünkü Türkiye bu konuda dünya ortalamasının çok altında.

Katılımcılardan TAV Havalimanları Holding İş Destek Başkan Yardımcısı ve aynı zamanda PEYÖN Yönetim Kurulu Başkanı Yiğit Oğuz Duman, PERYÖN olarak 3 ana odaklarından birinin kadın istihdamının arttırılması olduğunu ve bu bağlamda İşte Eşitlik Platformu’na büyük destek verdiklerini söyleyerek, Türkiye’de kadın istihdamına ilişkin şu bilgileri verdi: “Kadın istihdamı bizde yüzde 26, diğer ülkelerin yarısından bile az. Ve bu yüzde 26 kemikleşmiş bir yüzde 26. Daha da kötüsü kadın istihdamı tarım ve aile işçiliğinde yoğun. Burası da kayıt dışı istihdamın çok yüksek olduğu yüzde 80’lere vardığı sektörler. Özetle kadınların işe katılımı yüzde 26, fakat bunun da yaklaşık yarısı sosyal güvenceden uzak” dedi.

Rol modelin önemi

Kadın istihdamı sektörden sektöre değişiyor. Bazı meslekler erkek mesleği olarak tanımlanıyor ve o alanda sadece erkekler çalışırmış gibi algılanıyor. Örneğin mühendislik alanları, IT sektörü erkek egemen alanlar. Fakat bir rol model varsa iş değişebiliyor. Mesela Hewlett-Packard (HP) buna güzel bir örnek. Bugün HP Türkiye’de çalışanların yüzde 48’i kadın. Daha da ilginci yöneticilerin yüzde 49’unun, tepe yöneticilerin ise yüzde 55’inin kadın olması. Bu başarıda hiç şüphesiz HP’nin eski genel müdürü olan Aysel Özal’ın rol model olmasının payı büyük. HP İnsan Kaynakları Direktörü İdil Ün Tinaz “O zamanlar diversity denince erkek çalışan sayısını arttırmak akla gelirdi, şu an bence dengedeyiz” dedi.

Dupont Türkiye, Ortadoğu ve Afrika İnsan Kaynakları Lideri Ayşe Özdemir ise kadın sayısını arrtırmak için işe alırken eğer kadın ve erkek aday eşitse tercihlerini kadından yana kullandıklarını, yeni mezunlar arasından da özellikle kadın almaya çalıştıklarını söyledi.

Önce paradigmaları silmeniz gerek

General Electric İnsan Kaynaklarından sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Belgin Ertam, şirketinin çeşitliliğe bakışını şöyle özetledi: “1950’lerde tepe yönetimde bir tane bile kadın yoktu, hepsi beyaz Amerikalı erkeklerdi. Fakat 180 ülkede faaliyette olan, 350 bin çalışanı bulunan bir şirketin tek gruptan insan çıkararak başarılı olmasının imkansız olduğuna karar verildi ve o nedenle çeşitlilik hedefi koyuldu. O dönemden bu döneme iyi bir noktaya geldik. Türkiye’de şu anda kadın oranı yüzde 34. Türkiye’de sektörün üzerindeyiz ama daha gidecek çok yolumuz var. Ama her şeyden önce paradigmaları silmeniz gerekiyor. Paradigmalar ne? Çizgi film seyrediyoruz, anne mutfakta, baba işe gidiyor veya kadınlara biçilmiş meslekler farklı erkeklere farklı. Ben buna karşıyım. Bu paradigmalar öyle bir işliyor ki biz kadınlar bile, bir kadın başarılı olunca şaşırıyoruz. Bu paradigmaları değiştirecek ne yapabiliriz. O bilinç bence çok önemli bir değişim.”

Kızlar ilkokuldan başlayarak bilinçlendirilmeli

Toplantıda iş dünyasında kadına tanınan bazı hakların başlangıçta iyi gibi görünse de uzun vadede kadınların zararına olduğuna da değinildi. Yiğit Oğuz Duman, bunlardan birinin de kadına evlendikten sonra kıdem tazminatı alarak işten ayrılma hakkı tanıyan yasa olduğunu söyledi. Duman, kadın örgütlerine bu yasanın kaldırılmasını önermiş ama kadın örgütleri karşı çıkmışlar. Duman, “Özünde bu tür şeyler kadını iş hayatından uzaklaştırıyor. Kariyerinizde bir yere gelmişsiniz, işi bırakıp sonra sıfırdan başlamak kolay mı, hele bir kadın olarak. İlkokuldan başlayarak doğru bilinçlendirilmeli kızlar, üniversite baskısı ortadan kaldırılmalı. Öbür türlüsü makyaj oluyor. Büyük şirketler kadın istihdamı için bir şeyler yapıyorlar ama Türkiye’de toplam istihdamın yüzde 87’si orta ölçekli ve küçük şirketlerde. İyileşmesi gereken esas alan da orası. Yapılabilecekse orta ve küçük ölçekli şirketlerin bu konudaki biliçlerini, zorunluluklarını arttırıcı birşeyler yapalım” dedi.

Toplantıdan mentorluk çıktı

Toplantının sonunda Microsoft Orta Avrupa ve Afrika’dan Sorumlu İnsan Kaynakları Direktörü Özlem Bulut Işıkara’nın da önerisi ile bir mentorluk programına karar verildi. DataExpert öncülüğünde ve katılımcıların desteği ile büyük şirketlerdeki üst düzey kadın yöneticiler, daha küçük ölçekli şirketlerdeki kadınlara mentorluk yapacak, yardım eli uzatacaklar. Işıkara, “Önce kadınlar başarabileceğine inanmalı” dedi.