İşgücü piyasasına kamu desteği 

İSTİHDAM piyasasına kamu desteği geliyor, işgücüne katılamayanlara kamu düzenleyeceği programlarla katkı sağlayacak. Açıklanan 2025-2027 dönemi Orta Vadeli Program’a göre istihdamın yıllık ortalama 758 bin kişi artması bekleniyor. Bu da gelecek üç yılda 2.2 milyondan fazla kişiye yeni istihdam yaratılacağı anlamına geliyor. Hedefin gerçekleşebilmesi için kamu, düzenleyeceği bazı programlarla özel sektörün eleman bulmasına destek olacak. Bunu da İŞKUR üzerinden yürütecek.

İstihdamı artırmak için yol haritası da belirlendi. Özellikle işgücü piyasasına katılımda güçlük yaşayan ve potansiyellerini yeterince gerçekleştiremeyen kesimlerin işgücüne daha yoğun ve etkin katılımları sağlanacak. Başta genç, kadın ve engelliler olmak üzere istihdamı artırmak ve işgücü piyasasına daha etkin katılımı sağlamak amacıyla aktif işgücü programları uygulanacak. Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin eğitime ve istihdama katılımlarını teşvik etmek amacıyla mesleki eğitim, yetkinlik ve becerilerini dikkate alan programlar hayata geçirilecek.

EĞİTİMLERE 100 BİN KİŞİ KATILDI

Eğitim programları uzun bir süredir İŞKUR tarafından uygulanıyor ve programların büyük bir kısmı da istihdam garantili. Yani, İŞKUR’un yürüttüğü programlara katılanlar program bitiminde işgücüne katılıyor. Mesela, 2023 yılında, İŞKUR tarafından 10 bine yakın eğitim programı düzenlenmiş ve 50 binden fazla kişi de eğitimlere katılmış. Bunların 48 bini işbaşı eğitim programına, bin 654’ü de mesleki eğitim programlarına dahil olmuş. Detaylı bakıldığında, işbaşı eğitim programına katılanların 39 bine yakını imalat sanayine yönelik eğitimlere katıldığı görülüyor. İller bazında incelendiğinde de meslek edinmek için en çok başvurunun yapıldığı iller başvuru sırasına göre Samsun, Kütahya, İstanbul, Ankara, Bursa, Adıyaman ve Adana. Bu illerden meslek edinmek için başvuran kişi sayısı 16 binin üzerinde.

Benzer durum 2024 yılının Ocak-Ağustos dönemi için de geçerli. Bu yılın Ocak-Ağustos döneminde 9 bin 839 program düzenlendi ve 46 bine yakın kişi programlardan faydalandı. Aktif işgücü programlarından faydalanan kişi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.6 arttı. Programlara katılanların 26 bine yakını 2023 yılında olduğu gibi imalat sanayine yönelik eğitimlere katıldı. Özetle, son bir buçuk yılda işgücüne katılmak için 100 bine yakın kişi İŞKUR’un eğitim programlarına katılmış. Bunların büyük kısmı da eğitim programından sonra başta imalat sanayi olmak üzere birçok sektörde işgücüne katılmış.

Peki, bu eğitim programları neler ve kimler bu programlardan yararlanabiliyor? İŞKUR’un; mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, toplum yararına programlar, sosyal çalışma programları, çalışanların mesleki eğitimi adı altında programları bulunuyor. Tüm bu programlar Aktif İşgücü Programları çatısı altında toplanıyor. Bu programlara özetle bakalım.

MESLEKİ EĞİTİM KURSLARI

Mesleki eğitim kursları; mesleği olmayanlara meslek edindirmek, mesleği olmakla birlikte mesleki becerilerini geliştirmek isteyenlerin istihdam edilebilirliğini artırmak amacıyla düzenleniyor. Mesleki eğitim kursları; günlük en az 5 en fazla 8 saat ve haftada 6 günü geçmemek üzere en az 30 en fazla 45 saat düzenleniyor. Mesleki eğitim kurslarının toplam süresi 160 günü geçemiyor. Kurslar, genelde, bilgi ve iletişim, imalat, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri, inşaat, konaklama ve yiyecek hizmeti, madencilik ve taş ocakçılığı, tarım, ormancılık ve balıkçılık, ulaştırma ve depolama, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi alanlarında açılıyor ki, bu meslekler, işverenlerin eleman temininde zorluk çektiği alanlar.

Mesleki eğitim kurslarına katılanlara İŞKUR tarafından ücret de ödeniyor. Katıldıkları gün üzerinden 654 lira ödeme yapılıyor. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Gaziantep illerinde, yani depremden etkilenen illerde kurslara katılanlara ise günlük 850 lira ödeme yapılıyor.

İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMLARI

İşbaşı Eğitim Programı, işsizlerin mesleki deneyim kazanmalarını sağlamak ve istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla düzenleniyor. Program günde en az 5 en fazla 8 saat olmak üzere ve haftada 6 günü aşmamak kaydıyla haftalık 45 saati geçmeyecek şekilde planlanıyor. Program süresi bilişim ve imalat sektörlerindeki işyerleri ve mesleklerde en fazla 6 ay, diğer sektörlerde ise en fazla 3 ay. Siber güvenlik, bulut bilişim, oyun geliştirme uzmanı ve kodlama gibi geleceğin meslekleri olarak görülen alanlarda düzenlenecek olan işbaşı eğitim programlarına katılan 18-29 yaş arası gençler için işbaşı eğitim programlarının süresi en fazla 9 ay olarak uygulanıyor.

İşbaşı Eğitim Programı’na katılanlara, programa katıldıkları gün üzerinden, iş arayanlara günlük 654 lira ödeniyor. Geleceğin meslekleri olarak belirlenen mesleklerde düzenlenen programlara katılanlara ise günlük 719 lira ödeniyor. 

ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ

İstihdamı artırmak için düzenlenen programların bazıları da mevcut durumda bir işte çalışan ancak meslek edinmek isteyenlere yönelik. Çalışanların mesleki eğitimi adıyla açılan bu programlar, çalışan kişilerin mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmek ve yeni teknolojilere uyum sağlamalarına yardımcı olmak üzere düzenleniyor. Mesleki Yeterlilik Belge zorunluluğu kapsamındaki mesleklerde de düzenlenen programlar ile çalışanların mesleki eğitimi, istihdamın korunması amacına yönelik olarak çalışan kişilerin eğitim sonrasında belge sahibi olmalarına imkan tanınıyor. Kurs sonunda yapılan sınavda başarılı olan kişiler eğitim aldıkları meslekte belge sahip oluyor. İŞKUR başlattığı mesleki eğitim programlarının ne çalışana ne de işverene maliyeti olmuyor.

İŞKUR’un düzenlediği programlardan biri Toplum Yararına Program (TYP). Bu programın amacı; afet, salgın gibi acil durumlarda işsizlere gelir desteği sağlamak. TYP, kamu kurum ve kuruluşları ile ortaklaşa düzenleniyor. Programa, sigortalı ve emekli maaşı almayanlar katılabiliyor. Kadınlar, 35 yaş üstü kişiler, engelliler, eski hükümlüler ve terörle mücadelede yaralananlara programa katılmada öncelik tanınıyor. Programlar en fazla 6 ay olarak düzenleniyor. Katılımcılara ise programa katıldıkları gün kadar günlük asgari ücret ödeniyor.

İSTİHDAMDA BİR İLK: İŞGÜCÜ UYUM

Kamu, istihdama destek olmak için yeni bir program daha başlattı. Programın adı, İşgücü Uyum Programı (İUP). Bugüne kadar İŞKUR’un uyguladığı istihdam programlarından farklı olacak. Program; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SGK, İŞKUR ve kamu kurum ve kuruluşları ile ortaklaşa yürütülecek. 2025-2027 dönemi Orta Vadeli Program’da da istihdama katkı sağlamada İşgücü Uyum Programı’na ayrı bir önem verildi. Program hayata geçirildi ancak 2025’te kapsamı daha da genişletilecek.

Yeni bir aktif işgücü programı olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İŞKUR tarafından tasarlanan İşgücü Uyum Programı ile özel politika gerektiren gruplar başta olmak üzere iş arayanların işgücü piyasasına geçişini sağlayacak bilgi, beceri, çalışma alışkanlığı ve disiplininin kazandırılması hedefleniyor. Programla; sosyal hizmetler, bakım onarım ve yeşil dönüşüm kategorilerinde program katılımcılarının görev almaları ve program süresince işgücü piyasasında karşılık bulacak pratik becerileri kazanması sağlanacak.

Programın bir amacı da kamu yararı gözetilecek alanlarda istihdam yaratmak. Bu nedenle de program, kamu yararına yönelik alanlar olacak ve programa katılanlara hem beceri sağlanacak hem de bu kişilere istihdam yaratılacak. Bu kapsamda kamu kurum ve kuruluşları ihtiyaç duydukları alanlarda İŞKUR’dan İşgücü Uyum Programı düzenlemesini talep edecek. İUP ile kadın ve gençlerin istihdamını artırmanın yanı sıra çalışmayan kesim de istihdam piyasasına alıştırılacak. Programa katılıp da tamamlayan kişiler yarı zamanlı ya da esnek çalışabilecekler. Bir taraftan kamu kurumlarında İşgücü Uyum Programı kapsamında eğitim ve maaş alacaklar, diğer taraftan da başka bir işte çalışabilecekler.

400 BİN KİŞİ İUP’A BAŞVURDU

İşgücü Uyum Programı’na İŞKUR’a kayıtlı olanlar, 18 yaşının tamamlayanlar, yaşlılık ve malullük aylığı almayanlar, kamu kurumlarında çalışmayanlar, herhangi bir sosyal güvenlik sisteminde olmayanlar İŞKUR tarafından açılacak programlara katılabilecek.

Program kapsamında; kamu kurum ve kuruluşları belirlenen alanlarda taleplerini İŞKUR’a iletecek ve bu kurumlar toplam sigortalı sayılarının yüzde 30’una kadar kontenjan talep edebilecek. Bu alanlarda faaliyet göstermeyen kurumlar ise talepte bulunamayacak. Programın azami süresi 10 ay olacak. Katılımcıların programdan yararlanma süresinin ise 140 gün sürmesi planlandı. Program ilk dört hafta yoğunlaştırılmış eğitimler nedeniyle haftalık 37.5 saat, diğer haftalarda ise haftalık 22.5 saat olarak uygulanacak. İşgücü Uyum Programı’na katılanlara ise 2024 yılı için günlük 566 lira ödenecek.

İşgücü Uyum Programı kapsamında başvurular başladı. Son verilere göre de 400 bine yakın kişi programa başvurdu. Başvuranların yüzde 75’e yakını ise kadınlar. Program kapsamında, Milli Eğitim Bakanlığı 81 ilde 121 kişi alacak. Ayrıca Diyarbakır Valiliği de İUP kapsamında 50 kişi istihdam edecek.

İŞ POZİTİF İLE 484 BİN KADIN İSTİHDAMA KATILDI

KAMUNUN istihdam seferberliği kapsamında başlattığı projelerden biri de İş Pozitif. Kadın istihdamına yönelik mesleki eğitim, teşvik ve hibe gibi destekler veren kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, kadın kooperatifleri ve özel sektör şirketleri bir araya gelerek kayıtlı kadın istihdamının artırılması için güçlerini birleştirdi. Proje, 9 Şubat’ta başladı. Bugüne kadar da 484 bin kadına istihdam yaratıldı. Bu kapsamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere toplam sekiz bakanlık projeye dahil edildi.

İş Pozitif kapsamında kadınlara; mesleki eğitim, mali destek, hibe destekleri, istihdam teşvikleri, mesleki yeterlilik belgesi, ihracat destekleri, ortaklık kurma imkânları, tarımsal ve kırsal kalkınma destekleri, hayvancılık mali destekleri, işbirlikleri ve danışmanlık hizmetleri veriliyor. Böylece kadınlara hem kendi işlerini kurma hem de istihdama katılma imkânı sağlanıyor. Kadın istihdamı için pozitif ayrımcılık projesinden imalat sektöründe faaliyet gösteren ve en az iki çalışanı olan işverenler programdan yararlanıyor. İstihdam ettikleri her bir kadın için 25 bin TL’ye kadar ücret, prim, vergi ödemesi yapılıyor. Çocuğu olan kadınlar için de ayrıca 3 bin TL çocuk bakım desteği veriliyor.

İŞGÜCÜ UYUM PROGRAMI İLE İSTİHDAM YARATILACAK ALANLAR

Engelli, yaşlı ve hasta bakımına yönelik faaliyetler.

Çocuk bakım işlerine yönelik faaliyetler.

Tarımsal üretim uygulamalarının ve hayvancılık faaliyetleri.

Ağaçlandırma faaliyetleri.

Kamusal alanların temizlik, bakım ve onarım faaliyetleri.

Geri dönüşüm ve atık imha faaliyetleri.

Parkların ve yeşil alanların korunması ve geliştirilmesi faaliyetleri.

Biyolojik çeşitliliğin korunması ve doğal yaşam alanlarının restorasyon faaliyetleri.

Spor ve kültür faaliyetleri.