İnşaatta belgesiz işçi krizi

MESLEKİ yeterlilik belgesi zorunluluğu getiren yönetmeliğin uygulamaya girmesine az bir süre kaldı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 40 meslekte mesleki yeterlilik belgesini zorunlu hale getiren yönetmelik 25 Mayıs 2015’te yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe göre mesleki yeterlilik belgesi olmayanlar 25 Mayıs tarihinden itibaren çalıştırılamayacak. Peki inşaat sektörü buna ne kadar hazır? İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) ve Tüm İnşaat Müteahhitleri (TİMFED) Genel Başkanı Tahir Tellioğlu’nun verdiği bilgiye göre 1 milyon inşaat işçinin bu belgeyi alması gerekirken bugüne kadar belge alan işçi sayısı 11 bin 734’te kaldı. İnşaat sektörü temsilcileri konuya farklı yaklaşıyor. Yönetmeliğin ertelenmesini ya da kademeli geçiş yapılmasını öneren de var, geri adım atılmaması gerektiğini söyleyen de.

GERİ ADIM ATILMAMALI
Yönetmeliğin 4 ay sonra devreye gireceğini hatırlatan Tahir Tellioğlu’na göre inşaat sektöründe belgeli işçi krizi kapıda. Yönetmelik açık; belgesi olmayan işçi çalıştırmak yasak. Belgesiz her bir işçi için de 500 lira para cezası var. Mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getiren yönetmelikte geri adım atılmasını istemediklerini belirten Tellioğlu, “Şimdi işçi sorunu çıkacak diye bu kadar önemli bir yönetmelik ertelensin ya da geri çekilsin denilmez. Çünkü iş kazaları ile başa çıkmak için bu önemli bir adım. Üstelik devlet de bu konuda destek veriyor. İşçilerin sınav ve eğitim ücretini karşılıyor. Sınava gelemeyenin ayağına gidiyor. Kimse ceza yesin istemeyiz ama görünen o ki başka çare de yok. Para cezasının yanında şantiyeler de duracak. Bir işçi belgesi yok diye uzaklaştırılacak, belgeli işçi sayısı az olduğu için yerine biri bulunamayacak. Böylece işler durma noktasına gelecek” diyor.

Mesleki yeterlilik sertifikası zorunluluğu konusunda az süre kalmasına karşın çok sayıda işçinin başvuruda bulunmadığını belirten İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, “İNDER ve Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) ortak bir çalışma yaparak tüm üyelere çağrı yaptık. Ama maalesef müracaat az. Düzenlemeyi çok olumlu buluyor ve destekliyoruz. Ancak mevcut durum göz önünde tutularak şartlı bir erteleme yapılmalı. Yani bir defaya mahsus bakanlık ek süre verip, bu süreden sonra yaptırımlara başlayalım diyebilir. Seçimlerle dolu bir yıl geçirdik. Bir yandan jeopolitik konumumuzun getirdiği zorluk, bir yandan Rusya krizi. Şimdi inşaat sektörünün yaptırımdan çok morale ihtiyacı var” diyor. İnşaatta Suriyeli işçi çalıştırılması tehlikesine de dikkat çeken Durbakayım, eğitimi olmayan ve en önemlisi lisan bilmeyen kişilere ucuz iş gücü olarak bakılmasının büyük risk taşıdığını vurguluyor.

FARKINDALIK YARATILMALI
Hem inşaat şirketlerinin hem de çalışanların yeni yönetmelikten haberdar olmadığını söyleyen Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Başkanı Ömer Faruk Çelik, mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğunda ek süreye ihtiyaç olduğunu dile getiriyor: “Mevzuat yazıldı konu kapandı diye düşünmek doğru değil. Çünkü kimse konunun aciliyetinin farkında değil. Kamu spotları, bilgilendirme yazıları ve ilanlarla konu gündemde tutulmalı.”

İnşatta sektöründe mesleki yetkinliği sertifikalandırılmış işgücü oluşturulması ve bu kapsamda istihdam sağlayan firmaların da teşvik edilmesi gerektiğini belirten Türkiye Müteahhitler Derneği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu uygulamasında kademeli geçişi öneriyor.

KURULUŞ SAYISI AZ
KONUTDER Başkan Yardımcısı Ramadan Kumova ise belgelendirme kuruluşlarının sayısının azlığına dikkat çekiyor: “Zorunluluğun başlaması ile sektörde düzenli olarak yapılan denetimlerde uygulamayı başlatamamış inşaat şirketlerinin sayısı bir hayli fazla olacak ve bu firmalar cezalara mazur kalacak ve iş durdurmaları ile karşı karşıya kalacaklar. Bu durumla karşılaşacak işverenler çalışanlarına mesleki yeterlilik belgesi almaları için belgelendirme kuruluşlarına başvuracaklar, fakat maalesef belgelendirme kuruluşlarının sayısının az olması nedeni ile de yığılmalar oluşacak.”

350 bin kişiye yeni iş
İnşaatçılar, 2016’da 350 bine yakın yeni istihdam yaratacak. Son yıllarda gerek kamu gerekse de özel sektörün artan yatırımları, inşaat sektörünü önemli istihdam kaynağı haline getirdi. 

2015 yılsonu itibariyle 2 milyon 150 bin kişiye istihdam sağlayan inşaat sektörü, Türkiye’nin toplam istihdamından da ortalama yüzde 7 pay aldı. Özellikle büyük şehirlerde inşaat yatırımlarının sayısındaki artış, istihdamı da büyük şehirlerde yoğunlaştırırken, 360 bin kişilik istihdamla ilk sırayı İstanbul alıyor. İnşaat sektöründe çalışanların yüzde 16’sı İstanbul’da çalışıyor. İstanbul’u; yüzde 6 ile Ankara, yüzde 3 ile Antalya ve yine yüzde 3 ile İzmir takip ediyor. Ki, bu durum da, büyük şehirlere göçün başlıca nedenleri arasında sayılıyor.
Sektörde çalışanların yüzde 88.5’i erkeklerden, yüzde 11.5’i de kadınlardan oluşuyor. İnşaat alanında ortalama kazanç ise yapılan işe ve eğitim durumuna göre günlük 46.5 lira ile 88.6 lira arasında değişiyor.

İnşaat sektöründe çalışanların; yüzde 15’i beden işçisi olarak, yüzde 2.7’si muhasebeci, yüzde 2.5’i sıvacı, yüzde 2.2’si işletmeci, yüzde 2.1’i büro memuru, yüzde 2’si elektrikçi, yüzde 2’si sıhhi tesisatçı, yüzde 1.7’si şoför, yüzde 1.7’si kalıpçı, yüzde 1.6’sı sekreter, yüzde 1.5’i temizlik görevlisi, yüzde 1.4’ü inşaat mühendisi, yüzde 2.6’sı demirci, yüzde 2’si boyacı, yüzde 2’si iş makineleri operatörü olarak çalışıyor.

Kalifiye eleman ihtiyacı var
İNŞAAT sektöründeki kalifiye eleman sorununa dikkat çeken TMB Başkanı Mithat Yenigün, “Türkiye’de uluslararası kalite standartlarında, teknik donanımları kadar istihdam edilebilirlik becerileri de yüksek mühendis sayısı son derece az. Ayrıca, Türk inşaat sektörü son yıllarda ara teknik eleman düzeyinde de yetişmiş insan gücü sıkıntısı çekiyor. Sektördeki meslek içi eğitim gerekliliği, 4 yıllık üniversite mezunu mühendis ve mimarlardan, meslek okulu mezunu ara teknik elemanlara, ustalardan işçilere uzanan geniş bir yelpazede üretime katılan tüm insanları kapsıyor” diyor. Ustalık gerektiren alanda yetişmiş eleman sorunu yaşadığına dikkat çeken KONUTDER Yönetim Kurulu Üyesi Ziya Yılmaz ise “ Nitelikli-donanımlı ekipler oluşturmak ya da işçileri eğitmek pek kolay değil. Özetle kalifiye elemana her zaman ihtiyaç var” diyor.

Asgari ücret maliyet arttırdı
İNŞAAT sektörü için son aylarda önemli bir diğer günden maddesi ise asgari ücret zammı oldu. Asgari ücret alanların maşlarının yeni düzenlemeyle 1.300 liraya çıkarılması firmalara maliyet artışı olarak yansıdı. Ramadan Kumova “İnşaat sektöründe arsa maliyeti dışarıda tutulduğunda toplam maliyetlerin yüzde 20’sini direkt işçilik maliyetleri oluşturuyorken, dışarıdan sağlanan hizmet maliyetlerinin yüzde 50’sini de işçilik oluşturuyor. Şirketlerin çalışanlarının yüzde 70-75’inin asgari ücret ile çalıştığı dikkate alınırsa, asgari ücret artışının maliyetleri büyük ölçüde artırması beklenebilir” diyor.

Belge şartı olan meslekler
mesleki yeterlilik belgesi olmayan kişilerin çalıştırılamayacağı meslek dalları arasında, ahşap kalıpçısı, alçı levha uygulayıcısı, alçı sıva uygulayıcısı, alüminyum kaynakçısı, bacacı, betonarme demircisi, betoncu, çelik kaynakçısı, direnç kaynak ayarcısı, doğalgaz altyapı yapım kontrol personeli, doğalgaz çelik boru kaynakçısı, doğalgaz ısıtma ve gaz yakıcı cihaz servis personeli, doğalgaz işletme bakım operatörü, doğalgaz polietilen boru kaynakçısı, duvarcı, endüstriyel boru montajcısı, hidrolik pnömatikçi, ısı yalıtımcısı, ısıtma ve doğalgaz iç tesisat yapım Personeli, inşaat boyacısı, iskele kurulum elemanı, kaynak operatörü, makine bakımcı, otomotiv elektromekanikçisi, otomotiv mekanikçisi, otomotiv montajcısı, otomotiv sac ve gövde kaynakçısı, seramik karo kaplamacısı, ses yalıtımcısı, sıvacı, su yalıtımcısı, tünel kalıpçısı ve yangın yalıtımcısı yer alıyor.