Geleceğin meslekleri

YAPAY zekâ hiç kuşkusuz günümüzde en çok konuşulan konuların başında geliyor. Teknoloji ve dijitalleşme ile birlikte iş kollarında da değişimler meydana gelecek. Çok değil, birkaç yıl sonra yeni meslekler hayatımızın bir parçası olacak, hatta şimdiden yapay zekâ birçok meslekle işbirliği yapmış durumda. Şirketler de bu teknolojileri kullanabilmek için yetiştirecekleri çalışanlara ve uzmanlara her geçen gün daha çok ihtiyaç duyuyor.

Dünyanın ışık hızıyla değiştiğini belirten uzmanlar; sorgulayan, merak eden, yeniliklere açık olan, yaratıcılık becerisini kullanan, toplumun ya da bireylerin ihtiyacını karşılayan herkesin farklı bir işi olabileceğini belirtiyor.

Uzmanlar, robotik mühendisliği, yenilenebilir enerji uzmanlığı, siber güvenlik uzmanlıklarının geleceğin meslekleri arasında olduğunu ve öğrencilerin üniversite seçim sürecinde bilişim ve medikal alandaki mesleklere ilgi duyduğunu dile getiriyor. Ancak uzmanlar, yapay zekânın her mesleği dönüştüremeyeceğini, öğretmenlik ve doktorluk gibi mesleklerin önemini yitirmesinin mümkün olmayacağını söylüyor.

YAPAY ZEKÂ VE MAKİNE ÖĞRENİMİ

Geleceğin mesleklerini ve mesleklerin nasıl dönüşeceğini Yenibiriş Yönetici Ortağı Uğur Karaboğa’ya sorduk. Karaboğa, “Özellikle yapay zekânın dahil olduğu ya da olabileceği tüm iş biçimleri kökten değişmeye başladı. Bu nedenle geleceğin meslekleri sıralamasının başına yapay zekâ ve makine öğrenimi uzmanlığını koyabiliriz. Bununla birlikte teknolojinin ve bilginin geldiği son aşama itibarıyla birçok sektör için veri analizi üzerine uzmanlıklar ve veri bilimi çalışmaları yine önemini artırıyor. Robotik mühendisliği, yenilenebilir enerji uzmanlığı, siber güvenlik uzmanlıklarının yanı sıra küresel pandemi sonrası dönemde sağlık profesyonelliği de dikkat çeken meslekler olarak öne çıkıyor.

Ancak geleceğin meslekleri için sadece yapay zekâ teknolojileri demek kısıtlı bir bakış açısı olacaktır. Yapay zekânın dönüştüreceği mesleklerin yanında dönüştüremeyeceği ve direkt çalışanların uzmanlığına bağlı olan meslekler de var. Yani gelecekte de öğretmenlik, doktorluk gibi belli başlı işlerin önemini yitirmesi söz konusu değil. Bununla birlikte üretime doğrudan katkı sağlayan tüm işlerin gelecek dönemde popüler olacağını düşünüyoruz. Çünkü belli bir konuda uzmanlaşma, artık iş piyasasında günümüzün en önemli konu başlıklarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Piyasa şartları, teknolojik gelişmeler ve daha birçok farklı neden bu popülerliği etkiliyor” değerlendirmesini yaptı.

GRİ YAKALILAR ÖNE ÇIKIYOR

“Son dönemde üretim ekonomisinin de öne çıkmasıyla direkt üretime katkı sağlayan gri yakalılar popülerliği artan iş gruplarından biri olarak öne çıkıyor” diyen Karaboğa, “Gri yaka çalışanları, genellikle üretim yapan firmalarda yer alan ve teknik alanlarda çalışan nitelikli iş gücü olarak tanımlayabiliriz. Endüstri meslek lisesi veya ön lisans mezunu olan bu personel tekniker, usta başı, ekip şefi gibi teknik pozisyonlarda yer alıyor. Üretim ekonomisine dayalı Türkiye için son derece kritik görevleri olan bu çalışanlar, bulundukları işletmelerde şu anda oldukça söz sahibi ve kıymetliler. Yakın zamanda da bu konumlarını koruyacak gibi gözüküyorlar” şeklinde konuştu.

İŞE ALIMDA YAPAY ZEKÂ ETKİSİ

Peki işe alım süreçlerinde yapay zekânın etkisi nasıl? Uğur Karaboğa, bu sorumuza ise şöyle yanıt veridi: “Diğer tüm işlerde olduğu gibi işe alım süreçlerinde de yapay zekâ destekli teknolojiler etkisini arttırarak gösteriyor. Özellikle tekrarlayan işlerin çözümü için verimli sonuçlar ortaya çıkıyor. Örneğin, mülakat ve sınav süreçlerinde sonuçları hızlı bir şekilde almak yapay zekâ ile mümkün olabiliyor. Bir başka örnekte uygun adayları yapay zekâ destekli programlarla hızlı bir taramayla filtreleyebiliyorsunuz. Böylece insan kaynakları uzmanlarının vaktini alan tekrarlayan iş süreçlerini optimize edebiliyorsunuz. Bir taraftan adaylar için daha adil işe alım yöntemleri oluşturulurken bir taraftan da İK uzmanları, çalışan memnuniyeti ve bağlılık gibi verimliliği artıracak başka konulara odaklanabiliyor. Bu nedenle insan kaynakları süreçlerinin yapay zekâ destekli programlar için çok elverişli olduğunu ve giderek çok daha fazla kullanıldığını biliyoruz.”

‘YENİLİKLERE AÇIK OLMAK GEREK’

Karaboğa, çalışanların yeniliklere açık olması gerektiğini belirterek, “Geleceğin mesleklerinde birbirinden farklı birçok alan var. Tüm bu alanlar için kritik cümleyi ‘takip etmek’ olarak düşünebiliriz. Bunun içerisinde teknolojileri takip etmek de var, üretimin getirdiği yeni çalışma alanlarını takip etmek de... Ülkeyi ve dünyayı derinlikli bir şekilde ele alıp, yeniliklere hızlıca uyum gösterildiğinde her türlü gelişmeye hazır olabilmek mümkün. Bu nedenle geleceğin mesleklerinde en önemli becerilerden birisi yeniliklere açıklık olacak. Ayrıca farklı disiplinleri bir araya getirerek çalışmanın da yine geleceğin iş dünyasında önemli olacağını biliyoruz. Örneğin psikoloji ve veri biliminin bir arada bulunacağı iş kollarının olmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

İŞTE ÖNE ÇIKAN MESLEKLER

- Yapay zekâ ve makine öğrenimi uzmanı

- Sürdürülebilirlik uzmanı

- İş zekâsı analisti

- Siber güvenlik analisti

- Yenilenebilir enerji mühendisi

- Yapay zekâ ve robotik mühendisliği

- 3D üretim mühendisliği

- Aktüerlik

- Mobil uygulama ve oyun geliştirme uzmanlığı

- Blockchain uzmanlığı

- Dijital veri dedektifliği

- Metaverse uzmanı

- Nanoteknoloji mühendisliği

- Epidemiyoloji uzmanlığı

- Drone pilotluğu

- E-ticaret yöneticiliği

- Dijital Pazarlama uzmanlığı

- IOT uzmanlığı

BİLİŞİM VE MEDİKALE İLGİ VAR

Öğrencilerin hangi alanlara ilgi duyduğunu ise İstinye Üniversitesi Veri Bilimi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Şebnem Özdemir ile konuştuk. Özdemir, öğrencilerin en çok bilişim ve medikal alandaki mesleklere ilgi duyduklarını ve biyomedikal mühendisliğinin de yükselen trendler arasına girdiğini belirtti. Özdemir, “Avantajlı olan bölümler arasında başta matematik, yönetim bilişim sistemleri, biyomedikal mühendisliği gibi farklı alanlar yer alıyor. Bildiğimiz anlamdaki bilgisayar mühendisliği değil, makineyle iletişim kurarak, makineyle birlikte bir şeyler geliştirerek hareket edebilen, kod üretebilen bilgisayar mühendislerinin ve yazılım mühendislerinin dünyasına geçiyor olacağız. Özellikle makineyle iletişimi kuvvetli olan her bireyin, mevcut mesleğin çerçevesini değiştirmesinden dolayı daha ileride olduğunu göreceğiz” dedi.

Özdemir ayrıca, “Öğrencilerin meslek tercihlerine baktığımızda geçmişten bu zamana kadar özellikle iktisadi idari bilimler gibi bazı bölümlere olan ilgilerin düştüğünü de gözlemlemekteyiz. Ancak bu düşüş gerçekçi değil. Çünkü uluslararası ilişkiler ya da ekonomi gibi önemli bir bölümün yükselişe geçmesi gerekiyor. Bu yükseliş için de yapay zekâ temelli konuların uluslararası ilişkiler ve ekonomi gibi bölümlerde ciddi şekilde ön plana alınmasına ihtiyaç var” değerlendirmesini yaptı.

EN HIZLI HUKUK EN ZOR ÖĞRETMENLİK

Yapay zekânın en hızlı dönüştüreceği mesleğin hukuk olacağını söyleyen Özdemir, “Çünkü iki yıldır hukuka yönelik destek verebilen, özellikle bir avukat yardımcısı olmaktan öte avukat gibi çalışabilen üretici yapay zekâlar mevcut. En zor dönüştüreceği meslekte hiç kuşkusuz öğretmenlik olacaktır. Özellikle küçük yaşlarda insana dokunan bir başka insanın varlığı, bilgi vermeden öte ufuk açma vizyonuyla en zor dönüşecek olan mesleklerden biri olacaktır. Yine en hızlı dönüşecekler arasında tabii ki bilgisayar mühendisliği ve yazılım mühendisliği de yer alacak. Tıp tarafı hızlı dönüşmesi gereken ancak direnç nedeniyle daha yavaş hatta daha zor olup dönüşecek olan bölümlerden” dedi.

Özdemir ayrıca öğrencilerin bilişim temelli bir seçim yapması gerektiği belirterek, “Hangi bölümü okursak okuyalım yapay zekâ ve bilişimden bağımsız değerlendirilmemesi gerek. Şu anda en açık bölüm olan Yönetim Bilişim Sistemleri’ni bir geleceğin mesleği olarak gösterebilirim” ifadelerini kullandı.