Fizik kurallarına meydan okuyan meslek

Türkiye’nin en çok istihdam sağlayan alanlarından biri olan inşaat sektörü, kimi zaman çok hızlı büyüyen, kimi zaman da aynı hızla küçülen yapısıyla son 10 yılda ilginç bir grafik çizdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre sektörün büyüme hızı 2006’da yüzde 18’e kadar ulaşıyor. 2008’de patlak veren global kriz sektörü olumsuz etkiliyor ve 2009’da yüzde 16 küçülme kaydediliyor. Ancak, sektör çabuk toparlanıyor ve ertesi yıl yine yüzde 18 büyüyor.

TUİK’in son verilerine göre ise sektör 2014’ü yüzde 2,2 büyümeyle kapatırken, 2015’in ilk çeyreğinde yüzde 3,5 küçüldü.

İstihdam artıyor
Sektörün büyüme grafiği inişli çıkışlı olsa da istihdam oranlarına sürekli artan bir grafik göze çarpıyor. 2005’te 1 milyon 97 bin kişiye istihdam sağlanmış. Bu, toplam ulusal istihdamın yüzde 5,6’sı anlamına geliyor. 2014 verilerine göre ise 1 milyon 912 bin kişi inşaat sektöründe çalışmış. Bu da toplam oranın yüzde 7,4’ü.
2015 Nisan itibariyle 1 milyon 916 bin kişi inşaat sektöründe çalışıyor. Bununla beraber, 2015’in ilk çeyreğinde sektörün küçülmesi istihdamın da bir önceki çeyreğe göre yüzde 2.6 azalmasına neden oldu.

Kayıtlı 100.000 mühendis var
İnşaat mühendisliği sektörün kilit mesleklerinden. Türkiye’de son yıllarda artan üniversite sayısıyla beraber inşaat mühendisliği bölümlerinin sayısı da 189’a ulaştı. Bu fakültelerden her yıl yaklaşık 10.000 öğrenci mezun oluyor. Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) üye inşaat mühendislerinin sayısı 100.000 civarında. Bunların yaklaşık yüzde 10’u aktif olarak çalışmıyor.
İnşaat mühendisliği bölümlerinden mezun olanların mesleğe başlayabilmesi için yasal zorunluluk nedeniyle TMMOB’ye kaydını yaptırması gerekiyor. 1insaat Danışmanlık Kurucu Ortak’larından, İnşaat Mühendisi Cem Kafadar, inşaat mühendisliğini ‘Doğaya, fizik yasaları ile meydan okuyan bir meslek’ olarak tanımlıyor. Yeni mezunlar mesleğe farklı bölümlerden başlayabiliyor. Uygulamanın gerçekleştiği şantiyeler, projenin hazırlandığı statik ofisler, proje yönetimin yapıldığı şantiyelerdeki teknik ofisler veya firmanın birçok projesinin merkezden takip edildiği teknik ofisler bunlar arasında sayılabilir.

İnşaat mühendisleri, yapı alanları, ulaştırma, hidrolik ve su kaynakları, kıyı liman, inşaat yönetimi, yapı malzemeleri, geoteknik gibi farklı alanlarda uzmanlaşabiliyor.

Takım çalışmasına yatkın olmalı
Kafadar’a göre bir inşaat mühendisinde olması gereken en önemli özellik analitik düşünce yeteneği ve üç boyutlu düşünebilmek. Bunun yanı sıra, birçok parametreyi birlikte yürütebilmek için koordinasyon yeteneği de gerekli. Özellikle şantiyelerde çalışan bir inşaat mühendisinin projeciyle, malzemeciyle, finans bölümüyle, işverenle sürekli temasta bulunması gerekiyor.
Bir inşaat projesi, mimar, elektrik mühendisi, makine mühendisi, peyzaj mimarı gibi farklı mesleklerin bir arada çalışması ile hayata geçiriliyor. Öncelikle projeyi mimar tasarlıyor ve çiziyor. Projenin taşıyıcılığını, statik kısmı (kolon kalınlıkları, kirişin nerede olacağı gibi...) inşaat mühendislerinin sorumluluğunda. Makina mühendisleri ve elektrik mühendisleri havalandırma, elektrik ile ilgili bölümlerden sorumlu. Tüm bu disiplinler, koordineli bir şekilde çalışmak zorundalar.

Yenilenmeleri lazım
Yabancı dil bilmek, artık her meslekte olduğu gibi inşaat mühendisleri için de çok avantajlı. Bunun birkaç nedeni var. Türkiye’ye yabancı inşaat firmalarının gelmesi ve yurtdışı bağlantılarının artması, yurtdışındaki projeler için ve yabancı malzeme satın alımları sırasında yabancı dil mutlaka gerekiyor. TMMOB İstanbul Şubesi Sekreteri Rezan Bulut, teknolojinin sürekli geliştiği sektörde, mühendislerin de kendilerini sürekli yenilemeleri gerektiğini düşünüyor. Meslek örgütlerinin düzenlediği seminerlere, eğitimlere katılmak, yayınları takip etmek bu noktada önemli.

Ara teknik eleman bulma sıkıntısı
Kafadar, sektörde sözleşme yönetimi bölümlerinde inşaat mühendislerine ihtiyaç olduğunu söylüyor. Bu önemli çünkü, kontratlardaki ayrıntılı maddeler gözden kaçınca büyük paralar kaybedebiliyor.
Ayrıca, sektördeki iş sağlığı ve güvenliği sertifikasına sahip inşaat mühendislerinin sayısı da çok az. Firmalara getirilen yasal zorunluluklar nedeniyle birçok alanda açık bulunuyor.

İstihdam konusunda görüşlerini paylaşan Türkiye Müteahhitler Birliği, Türkiye’de uluslararası kalite standartlarında, teknik donanımları kadar istihdam edilebilirlik becerileri yüksek mühendisin az olduğu görüşünde. Bunun yanında, sektör ara teknik eleman düzeyinde de yetişmiş insan gücü sıkıntısı çekiyor.

TMMOB’nin Çalışma Bakanlığı ile yaptığı protokole göre, özel sektörde herhangi bir firmada ücretli olarak başlayan yeni mezun bir inşaat mühendisinin ücreti en az brüt 3.000 TL oluyor. Kendini iyi yetiştirebilen bir inşaat mühendisi 10 yıl ve üstü süre içinde proje müdürlüğüne yükselebiliyor. Proje müdürlerinin aldığı ücret ise brüt 12.000 TL civarında oluyor.

Kadınlar çok iyi inşaat mühendisi olabilir
TMMOB İstanbul Şubesi Sekreteri Rezan Bulut, inşaat mühendisliğinin erkek mesleği olarak görüldüğünü ve kadınlara karşı bir önyargı olduğunu belirtiyor. Sektörde kadın mühendislerin oranı erkeklere göre çok daha az. TMMOB’ye üye yaklaşık 100.000 mühendisin yalnızca yüzde 10’u kadın.
İnşaat mühendisliği Türkiye’de genelde erkeklerin tercih ettiği bir meslek olsa da Cem Kafadar’a göre kadınlar çok başarılı inşaat mühendisleri olabilir.
İnşaat mühendislerinde olması gereken en önemli özelliklerden detaylı düşünebilme yeteneği ve yüksek duyarlılık kadınlarda yüksek seviyede bulunuyor. Bu, inşaat mühendisliğinde büyük avantaj sağlıyor.

Proje çocuğunuz gibi oluyor
Her meslekte olduğu gibi inşaat mühendisliğinde de birçok zorlukla karşılaşılıyor. Ancak, bir inşaat projesinin yavaş yavaş tamamlanmasını, kendi çocuğunuzun büyümesine tanık olmaya benzeten Kafadar, bundan alınan hazzın parayla pulla ölçülemeyeceğini anlatıyor. Ayrıca bu projeyi bitiren takımın içinde olduğunu bilmek de tüm çalışanlara büyük bir haz veriyor.