Etik yöneticilerine talep artıyor

Etik ve İtibar Derneği’nin (TEİD) yaptığı Yolsuzluk Algı Araştırması Raporu 2017 verilerine göre araştırmaya katılan 252 kişiden yüzde 63’ü şirketlerinde etik performanstan sorumlu bir yönetim kurulu üyesi olduğunu belirtiyor. Aynı çalışmaya göre bu oran 2015’te yüzde 44, 2016’da ise yüzde 46 imiş. TEİD Yönetim Kurulu Üyesi ve Astellas Pharma Etik ve Uyum Direktörü Av. Altuğ Özgün, etik ve uyum yöneticilerini krizi önceden öngörebilen, şirketi risklerden koruyan programlar geliştiren üst düzey danışmanlar olarak tanımlıyor. Etik ve uyum konularında sorumlu yöneticilere ihtiyacın giderek arttığını belirten Özgün, Türkiye’de yeni yeni gelişen bu alanın özellikle hukukçular, finansçılar için yönelebilecekleri alternatif bir kariyer yolu olabileceğini belirtiyor. Bunun yanında, etik ve uyum alanında tüm dünyada aynı dili konuşması, sadece Türkiye’de değil, yurtdışında da iş fırsatları yaratıyor.

İKNA YETENEĞİ GEREKİYOR
Etik ve uyum yöneticileri bir firmada çalışmaya başladıktan sonra yaptıkları ilk iş riskli alanları belirlemek oluyor. Örneğin, kamu ihaleleri, hediye politikaları, yapılan bağışlar bu riskli alanlar arasında olabiliyor. Etik uyum yöneticisinin önemli ilk görevlerinden bir diğeri ise şirkette konuşma kültürünün olup olmadığını öğrenmek. İnsanların bildikleri, gördükleri usulsüzlükleri zamanında dile getirebildikleri bir kültür yaratmaları, aynı zamanda konuştukları için cezalandırılmayacakları garantisini sağlamaları gerekiyor. Bu tür bir yapı şirketi risklerden koruyabiliyor. Altuğ Özgün, etik ve uyum yöneticilerine yurtdışında ikna yöneticileri (Chief Persuation Officer) de dendiğini söylüyor. Çünkü, karşı tarafı ikna etme bu yöneticilerin sahip olması gereken en önemli yetkinliklerden biri. “İnsanlara uzun süredir yaptıkları bir davranışın aslında yanlış olduğu söylendiğinde refleks olarak olumsuz bir tepki olabiliyor” diyen Özgün, bu noktada karşı tarafa bu davranıştaki riskleri net bir şekilde açıklamak ve doğru yönlendirmek gerektiğini aktarıyor. Bununla bağlantılı olarak çatışma yönetimi yetkinliğine de dikkat çeken Özgün bu durumu şöyle anlatıyor: “Etik uyum yöneticilerinin bazı kararlara karşı çıkmaları gerekiyor. Bir projeye riskli olduğu ve başlanmaması gerektiğini söylediğimizde söz konusu projeden çok gelir elde edileceği tepkisi gelebiliyor. İşte bu çatışmayı yönetebilmek çok önemli. Etik ve uyum yöneticileri her şeye hayır diyen insanlar değil aslında. Bu noktada daha az riskli çözümler ve akıllı riskler alabilmenin yollarını bulabilmek bir etik ve uyum yöneticisi için çok önemli.”

BAĞIMSIZLIK TARTIŞMASI
Etik ve uyum yöneticilerinin şirket içindeki bağımsızlığı tüm dünyada çok tartışılan konulardan biri. Altuğ Özgün’e göre yönetici bağımsız ve güçlü olmadığında, şirkette etkin bir uyum programından bahsedilemez. Etkin bir uyum programı olmadığında ise şirket risklere çok daha açık oluyor. Özgün bu konuda, “Ben genel müdüre raporlama yaparsam bir gün gelir de o müdürün suiistimalini görünce ses çıkaramam. Ben onları araştırırken, beni işten çıkartmaya kalkabilirler” diyor. Örneğin, Volkswagen’daki emisyon skandalı gibi olaylar, ya da çeşitli firmaların karşılaştığı rüşvet olayları etik ve uyum yöneticilerinin güçlü olabildiği zaman yaşanmıyor. Ayrıca, etik ve uyum yöneticilerinin üzerinde iş baskısının olmaması etik ve uyum yapılanmasının ayrı bir birim olması da önemli. Özgün’ün verdiği bilgilere göre Türkiye’de pek çok şirkette etik ve uyum yapılanması ayrı bir birim olarak değil, hukuk, insan kaynakları gibi departmanların altında bulunuyor. Ancak, etik ve uyumdan sorumlu kişinin bu işi ek olarak yapmak yerine tamamen buna odaklanması gerekiyor.

TEİD’DEN SERTİFİKA
Bünyesinde 135 üye şirket bulunan TEİD’in başlattığı sertifika programı bugüne kadar 2 kere düzenlenmiş ve 40 mezun verilmiş. Halihazırda etik ve uyum alanında çalışan veya farklı bir departmanda olup etik ve uyum yöneticisi olmak isteyenler bu programa katılabiliyor. 3. Dönem programı yakında duyurulacak. Bunu yanında, TEİD etik ve uyum yöneticiliğinin bir meslek olarak kabul edilmesi için de gerekli bölümlere başvurmuş. Amaç, bunun yasal olarak da zorunlu olması, hatta ileride bunun Türkiye’ye özel bir yolsuzlukla mücadele kanunun çıkışına önayak olması.

FARKLI AÇIDAN BAKMALI
TEİD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Coca-Cola İçecek Hukuk Baş Müşaviri Ertuğrul Onur, ilk kez Pfizer’de çalışırken Uyum’dan Sorumlu İrtibat Yöneticisi görevini de üstlendiğini belirtiyor. “Bir etik ve uyum yöneticisi görevini yaparken yapılmak istenen işleri farklı açıdan ele almak durumundadır” diyen Onur’a göre global şirketlerin tabi oldukları birden fazla ülke yasal mevzuatı ve bunların arasında belirli bir standardın olmaması en çok zorlanılan alan. Onur, bu durumda standardı yüksek belirlemek ve her ülkede bunun uygulanmasında ısrarcı olmak gerektiğini söylüyor.

SÜREKLİ DEĞİŞİYOR
TEİD Yönetim Kurulu Üyesi ve Philip Morris Uyum Yönetimi Direktörü Emre Çolak, yaklaşık 7 yıldır bu görevi üstlendiğini belirtiyor. Çolak, insan hakları ve çevrenin korunması bilincinin yükselmesi, rekabet ortamı, mevzuat değişikliklerinin iş yapış şekillerini de sürekli değiştirdiğini aktarıyor. Bu süreçte müdahale gereken kişiler, işler, kararlarla da sıklıkla karşılaştıklarını belirtiyor. Çolak’a göre görevin en zor olan yanları bir risk potansiyelini ortadan kaldırmak için çalışmak ya da bir endişeye zamanında cevap verebilmek ve bunları yaparken zamana karşı yarışmak. En tatmin edici tarafı ise herhangi bir sorun olmaksızın geçen her gün.