Esnaf sayısı 43 bin arttı

Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi’nde yayımlanan ilanlara göre 30 Eylül 2017’de 1 milyon 694 bin 975 olan esnaf ve sanatkâr sayısı bu yıl 30 Eylül itibariyle 43 bin 37 artarak 1 milyon 738 bin 12’ye yükselmiş. Yine 30 Eylül 2017’de 1 milyon 823 bin 678 olan esnaf ve sanatkâr iş yeri sayısı ise bu yıl 30 Eylül itibariyle 46 bin 999 artarak 1 milyon 870 bin 677 olmuş. Esnaf ve sanatkârların 280 bin 686’sını kadınlar oluşturuyor.

İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) Başkanı Faik Yılmaz, esnaf ve sanatkar sayılarının 2007’den bu yana arttığını belirtiyor. Şöyle ki, esnafın yanında çalışan çıraklar artık yetiştiklerini düşündüklerinde kendi iş yerlerini açıyor. Bunun yanında, işçiyken çeşitli nedenlerle işini bırakıp dükkan açanların sayısı da fazla. Yılmaz, ekonomik dalgalanmaların olduğu dönemlerde vatandaşın güvenilir birebir ilişki aradığını bu nedenle de esnafa yöneldiğini aktarıyor. Refah günlerinde alışveriş merkezlerini (AVM) ve zincir marketleri tercih eden vatandaşlar kriz günlerinde esnafa yöneliyor. Bu durum esnaflığa ilgiyi arttırıyor. Günümüzde en çok gıda, ulaşım, kadın erkek kuaförlüğü gibi alanlarda çalışan esnaf bulunuyor. Ağırlıklı yaş 35-40 aralığında. 18-25 ve 65 yaş üstü esnaf sayısı ise ortalamanın altında.

İŞVERENKEN İŞÇİ OLUYORLAR
Öte yandan, sayıları artsa da esnafın yaşadığı pek çok sorun var ve bu sorunlar bazı mesleklerin zamanla azalmasına ve yok olmasına neden olabiliyor. Örneğin, şapkacılık, yorgancılık, dokumacılık, ciltçilik gibi bir zamanlar çok önemli olan bazı meslek grupları bugün yaşayan son temsilcileri tarafından icra ediliyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, esnaf ve sanatkarların yaşadığı en büyük problem olarak sokak aralarında bile peş peşe, kuralsızca açılan zincir marketleri gösteriyor. Sayıları 30 binin üzerinde olan ve her ay artan zincir marketler, bakkal, manav, kasap ve diğer esnafın o sokakta tutunamamasına neden olabiliyor. Hatta, düne kadar iş yeri sahibi olan binlerce esnaf ve sanatkar bugün bir çok zincir markette ve AVM’lerde işçi konumunda çalışmaya başlıyor. Ayrıca, içlerinde bakkal, pastane, lokanta, kasap, lokanta, züccaciye ve kırtasiye gibi yaklaşık 50 ile 70 mesleğin barındırıldığı büyük mağazalar bulunan AVM’ler de çevredeki küçük esnafın büyümesini engelliyor. Vergi ve kira gibi giderlerin artması, dijitalleşme ortamına adapte olamama, esnaf ailelerin çocuklarını masa başı işlere yöneltmesi ve aynı şekilde çocukların da esnaflık yapmak istememesi günümüzde kaybolmaya yüz tutmuş meslekler kategorisinin açılmasına neden olmuş durumda. Palandöken, esnaf ve sanatkârın yanında çalışacak elemanın meslek öğrenerek ekonomiye büyük katkı sağlayacağının bilinciyle mesleki eğitimin önemine vurgu yapıyor. Bu kapsamda TESK bünyesinde uygulamalı girişimcilik eğitimleri veriliyor. Ayrıca, düşük sermayesi ile krediye her zaman ihtiyaç duyan esnafın krediye ulaşmasındaki engelleri ortadan kaldırmak için de işbirlikler yapılıyor.

Esnaf ve Sanatkarlar Derneği (ESDER) Başkanı Mahmut Çelikus, Türkiye’de esnaf ve sanatkarların durumlarının iyi olmasının, işçinin, memurun ve çiftçinin gelir düzeyinin iyi olmasına bağlı olduğunu belirtiyor. Çelikus, esnaf ve sanatkârların başlıca sorunları olarak ekonomik sosyal ve siyasal sorunlar, teknolojik gelişim, büyük marketlerin çoğalmasıyla birlikte oluşan haksız rekabet, finansman sorunu, yetersiz pazarlama ve mesleki bilgi eksikliği, ağır vergiler, çalışan giderleri ve sosyal güvenlik sistemi, ihracat ve danışmanlık hizmetlerinin yetersiz ve eksik olmasını sıralıyor.

Faik Yılmaz ise, esnaf ve sanatkarın en büyük sorunlarından biri olarak yeterince çırağın olmamasını ve yeni ustaların yetişmemesini işaret ediyor. Yılmaz’a göre, mesleki eğitime yönelik teşvikler artsa da meslek eğitim liselerine ilgi azalıyor ya da sadece derslerinde başarılı olamayan gençler bu liselere yerleşiyor. Yılmaz, oluşan bu yanlış algıdan da kurtulmak gerektiğini vurguluyor.

650 KISA FİLM ÇEKİLDİ
ESDER bünyesinde, esnaf, sanatkar ve KOBİ’leri destekleme amacıyla farklı projeler yürütülüyor. Bu projelerden bazı örnekler şu şekilde:

- KOSGEB işbirliği ile yapılan ‘İnovasyona dayalı genç girişimci’ projesi ile 2.500 gence girişimcilik eğitimi verildi. 10 ilde ‘KOBİ kardeşliği gecesi’ yapıldı.

- Sanayide çalışan gençler için Gençlik ve Spor Bakanlığı desteğiyle sanayinin çırakları, geleceğin yıldızları projesini düzenlendi.

- Esnaf ve sanatkarın önemini ve değerini anlatan 650 kısa film ve belgesel çekimi yaptırıldı. Kaybolan meslekler fotoğraf yarışması ile 1800 fotoğraftan oluşan bir arşiv elde edildi. Esnaf korosu, Türk halk müziği ve Türk sanat müziği dallarında faaliyetlerini icra ediyor.

- Esnaf ve sanatkarlar ile gençler arasında bir köprü kurmak amacıyla yola çıkan Altınkepenk Film Festivali 8 yıldır devam ediyor.

ESNAFA TEMİZ ENERJİ EĞİTİMİ
İSTOSEB, gençleri istihdama dahil olması, kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri canlandırmak, esnafın gelişen teknolojiye ayak uydurabilmesi için Avrupa Birliği ve İstanbul Kalkınma Ajansıyla beraber çeşitli projeler yürütüyor. İSTOSEB’in 2016’da ‘Verimli ve Temiz Enerji’ projesi kapsamında kurduğu Güneş Okulu, İstanbul’daki esnafın enerji verimliliği ve temiz enerji kaynakları konusundaki kapasitesini arttırmayı amaçlıyor. Bu okulda gençlere, tesisatçı, elektrik-elektronik ustalarına, esnaf sanatkarlara güneş enerjisinden elektrik ve ısı kazanma hakkında eğitimler veriliyor. Katılımcıların hızla gelişen bu sektöre yönelmeleri, mümkünse iş yerlerine güneş panelleri kurmaları amaçlanıyor. Ayrıca, yakın zamanda kurulması planlanan ‘Tasarım Okulu’ ile de 16-29 yaş arasındaki gençlere 3D yazıcı ile elbise tasarımı öğretilecek. Uluslararası Çalışma Örgütü’yle ise herhangi bir mesleki becerisi olmayan kişileri meslek sahibi olabilmesini sağlayacak bir proje üzerinde çalışılıyor. Bunların yanında, gençler için girişimcilik kursları düzenlenirken, KOSGEB desteğinden yararlanabilmeleri için de destek veriliyor. Lise ve orta öğrenimde eğitim gören gençleri mesleki eğitime yönlendirebilmek amacıyla kampanyalar yapılıyor. Gençler, uzun süreli işsizler, engelliler, eski hükümlüler gibi iş bulmakta zorlananlara da iş garantili eğitimler veriliyor.