Bu oyunda mobbing var

Satış departmanı müdürü, Emma isimli personeli odasına çağırarak “Bana anlatmak istediğin bir şey var mı?” diye sorar. Emma, gülümseyerek “Hayır yok” der. Müdür bu cevaptan tatmin olmaz ve soruyu ısrarla ve rahatsız edici bir şekilde birkaç kere daha yineler. Emma, bu görüşmenin sadece bir başlangıç olduğunu zaman geçtikçe anlayacaktır. Müdür, Emma’yı ne zaman odaya çağırsa işle hiç alakası olmayan, kişisel konularda sorular sorar, en ince ayrıntıyı bile öğrenmek ister. Üstelik bunun bir şirket politikası olduğunu ve detayları paylaşmasının şart olduğunu söyler. İşler giderek çığırından çıkacak, müdürün Emma üzerindeki baskısı da giderek artacaktır.
Bu sahneler Craft Tiyatro’da sergilenen ve İngiliz yazar Mark Bartlett’ın yazdığı ‘Personel’ adlı oyundan. Yaklaşık 1 yıldır kapalı gişe devam eden oyunda Dolunay Soysert ve Aslı Enver rol alıyor. Emma’yı canlandıran Enver, o odaya ne zaman girse kızgın, mutsuz, bezgin ve hatta kimi zaman ağlayarak çıkıyor. Soysert’in hayat verdiği müdürün Emma üzerinde kurduğu psikolojik baskı yani, son zamanlardaki popüler tabirle ‘mobbing’, dayanılacak gibi değil. Müdür, Emma ile alay ediyor, ona hakaret ediyor ve onu yıldırmak için ne gerekiyorsa yapıyor. Üstelik bunları yaparken kendisinin aslında onun yanında olduğunu ve Emma’nın bu bilgileri paylaşarak onu desteklemesi gerektiğini söylüyor. Yani, bu oyunda bir personeli şirketten soğutabilecek ve müdürden nefret ettirecek her şey yaşanıyor.

ÖZEL SEKTÖRDE DAHA ÇOK
Sözlük anlamı olarak mobbing, ‘Özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli sistematik baskı uygulaması’ şeklinde tanımlanıyor. Bu tarz ‘psikolojik tacize’ en çok rastlanan yerler kuşkusuz iş yerleri. Oyunu izleyen kişiler de muhtemelen kendileri ya da yakın çevrelerinde buna benzer durumlara rastlamışlardır. Oyunda müdürün baskısı arttıkça seyircilerin sinirlenmeleri ve hatta kendilerini kaptırıp “Bu kadar da olmaz” diye homurdanmaları da buna bir işaret.

Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığı’nın 2010’da hizmete geçirdiği ALO 170, çalışma hayatında sorun yaşayanların ve mobbinge uğradığını düşünenlerin başvurabilecekleri bir iletişim hattı. Buraya gelen şikayetlerden derlenerek yapılan bir araştırmaya göre Türkiye’de mobbinge uğrayanların yüzde 70’i özel sektörden. Özel sektörde mobbinge uğrayanların da yüzde 42’si kadın. Kamuda bu rakam yarı yarıya. Hem kadınlarda hem erkeklerde mobbinge en çok uğrayanlar 29-33 yaş aralığında. Eğitim durumuna bakıldığında ise kamuda en çok üniversite mezunları (yüzde 41), özel sektörde ise en çok lise mezunları (yüzde 38) mobbinge uğruyor. Şikayet konularında istifaya zorlama, kötü muameleye maruz kalma, sözlü taciz, ayrımcılık ve hakaret başı çekiyor. En çok şikâyet edilenler ise amirler.