Birimiz hepimiz için

ŞİMDİ birkaç saniyeliğine çocukluğumuza dönelim. Sıkça duyduğumuz, söylediğimiz cümlelerin arasında “Bi tur versene” olduğunu az çok anımsayabilirsiniz. Bu cümleden sonra bisikleti olan çocuk, bisikletini diğer arkadaşıyla paylaşır ve bir tur binmesini sağlar. Sadece bisiklet değil, topu olan çocuk topu olmayan arkadaşının da oynamasına izin verir. Bu örnekleri çoğaltabilmek mümkün. Yani paylaşım kavramıyla daha çocukken karşılaşıyoruz. Daha sonra ise ‘askıda ekmek’ veya ‘imece usulü’ gibi temelinde paylaşım olan yardımlaşma modelleri hayatımıza giriyor. Şimdi ise paylaşım kavramı hızla dijitalleşmeye başlıyor. Bu dönüşümle her alanda irili ufaklı birçok platform hayata geçiriliyor. Milyonlarca kişi, bu platformlar aracılığıyla elindekini paylaşıyor. Kimisi otomobilini, kimisi evini, kimisi yaptığı yemeği, kimisi de becerilerini ihtiyacı olanlara sunuyor. Böylece hem kullanılmayan kaynaklar değerlendiriliyor hem de ihtiyacı olanlara para kazanıyor. Kısaca yepyeni bir ekonomi yaratılıyor. ‘Paylaşım ekonomisi’ olarak şu anda dünyanın en büyük trendi haline gelen bu yeni konseptte, Türkiye en iddialı ülkeler arasında.

EN AKTİF ÜLKE TÜRKİYE
Dünya çapında 110 milyar dolarlık büyüklüğü geçen paylaşım ekonomisine yönelik yapılan araştırmalarda Türkiye, bu alanda en hızlı büyüyen ülkeler arasında olarak gösteriliyor. Paylaşım ekonomisi yaygınlığının en yüksek 15 ülkeyi kapsayan araştırmada, yüzde 9’luk oranla aktif katılımın en yüksek olduğu ülke Türkiye. Penn Schoen Berland araştırma şirketinin raporuna göre 2025’te pazar büyüklüğünün 335 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Mevcut potansiyeli dolayısıyla, Türkiye paylaşım ekonomisinin en hızlı büyüyeceği ülkelerden biri olarak da görülüyor. Bunun en önemli kanıtlarından biri ise Türkiye’de paylaşım ekonomisi alanında yapılan girişimlerin sayısının her geçen gün artması. İkinci el giysi ve aksesuar paylaşım platformlarının başı çektiği Türkiye’deki paylaşım ekonomisi girişimlerinde, yolculuk paylaşımı da dikkat çeken kategorilerden.Dünyada ise 1 milyar doları geçen girişimler arasında paylaşım ekonomisi alanında yer alan şirketlerin sayısı her geçen gün artıyor. ‘Unicorn’ yani tek boynuzlu olarak ifade edilen bu şirketler arasında hazırlanan sıralamaya göre paylaşım ekonomisini temsil eden 4 şirket bulunuyor. İsteyenlerin kendi araçlarını yolculara açmasını sağlayan Uber, 62.5 milyar dolar değerle listenin ilk sırasında. İlk 10’da yer alan diğer şirket ise Uber’in Çin’deki klonu ‘Didi Chuxing’. 45 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşan Didi Chuxing, tek boynuzlular arasında dördüncü sırada yer alıyor. Didi Chuxing’i oda veya ev paylaşım platformu 30 milyar dolarlık değeriyle ‘Airbnb’ izliyor. Ofis paylaşım platformu ‘WeWork’ ise 16.9 milyar dolarlık değeriyle listede dikkat çeken paylaşım ekonomisi temsilcilerinden.

KANUNDA GRİ ALAN
Paylaşım ekonomisi modelinde yer alan şirketler, bulundukları ülkelerde sorun yaşayabiliyor. İlk akla gelen örnek Uber. Geçtiğimiz dönemlerde Fransa ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede sorun yaşan şirket, özellikle taksiciler tarafından sık sık protesto edilmişti. Çünkü ülkelerin kanunlarında paylaşım ekonomisine yönelik düzenlemeler olmadığından vergilendirme ve operasyonel alanlarda sorunların çıkıyor. Kanunlar açısından ‘gri alan’ olarak ifade edilen paylaşım ekonomisi bu döneme uyum sağlayabilecek yeni düzenlemelerle önümüzdeki yıllarda güçlenerek etkisini arttıracak.

Paket Taxi: Restoran veya e-ticaret sitesi gibi teslimat ihtiyacı olan işletmelere kurye hizmeti veriyor. Bu sayede işletmeler, araç yatırımı ve kurye ekibi kurmadan, daha ekonomik olarak operasyonlarına devam edebiliyor.

Uber: En başarılı örneklerin başında geliyor. ABD’de ‘UberX’ adındaki hizmetle, araç sahibi olan kullanıcıların istedikleri anda şoför olarak para kazanmasını sağlıyor. İstanbul’da ise UberXL ve UberTaksi ile hizmet veriyor.

Volt: Şu anda İstanbul’da hizmet veren Volt, şehir içinde aynı yöne gidecek kişileri bir araya getiriyor. Araç sahibi kullanıcılar, gideceklerini yönü belirterek aynı yöne gidecek yolcuları alarak yakıt masraflarını karşılayabiliyor.

Airbnb: Paylaşım ekonomisinin en bilinen temsilcilerinden. Kullanıcılarının odalarını veya evlerini günlük olarak kiralamasını sağlayan Airbnb’nin şu anda 130 milyondan fazla kullanıcısı bulunuyor.

BlaBlaCar: Şehirler arası yolculuk paylaşım platformlarının en büyüğü. Araç sahibi olan kullanıcılar, yapacakları şehirler arası yolculuğunu uygulamada paylaşıyor ve aynı yöne giden yolcular belirli bir ücret ödeyerek seyahate katılabiliyor.

Dolap: İkinci el giysi ve aksesuarların satışını sadece mobil cihazlar üzerinden gerçekleştiriyor. 2016 yılında kurulan Dolap’ta orijinallik kontrolü de yapılıyor.

EvdekiBakıcım: Çocuk ve yaşlıların kısa süreli bakımı için yola çıktı. Bakıcı ihtiyacı olan ailelere saatlik bile çözümler sunan EvdekiBakıcım, böylelikle bakım personellerinin boş zamanlarının değerlendirilmesini sağlıyor.

Garajyeri: Kişiden kişiye bir araç kiralama platformu. Günün yüzde 95’inde boş duran kişisel araçların ihtiyacı olan kişiler tarafından kullanılmasının sağlıyor. Araç sahipleri de böylelikle duran araçlarından para kazanabiliyor.

Gardrops: Kadınların kullanmadıkları veya satmak istedikleri kullanılmış eşyaları listeliyor. Kullanıcılar arası takas da yapılabiliyor. Gardrops, satış işlemlerinde yüzde 20 komisyon alıyor.

Komsuyemegi.com: Ev yemeği yemek isteyenlerle yemek yapmayı seven ve alışkanlık haline getirenleri buluşturan bir platform. Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul ve İzmir’de kullanılabiliyor ve konum bazlı olarak çalışıyor.

ModaCruz: İkinci el giysi ve aksesuar satışı konusunda Türkiye’de en hızlı büyüyen markalardan biri. 1 milyon üyeye ulaşan platform, aynı zamanda kozmetik ürünlerin satışını da yapıyor.

Mutlubiev: İnternet üzerinden evinde temizlik ihtiyacı olanlarla temizlik yapmak isteyenleri buluşturuyor. Boş zamanlarını paylaşan temizlik elemanları aylık 5 bin TL’ye kazanabiliyor.

İyisahne.com: Sanatçıları, etkinliklerinde kullanmak isteyen müşterilerle buluşturuyor. Ajanslar aracılığıyla veya kendi çabalarıyla iş arayan sanatçılar, böylelikle boş olan zamanlarını para kazanarak değerlendirebiliyor.