Bir’diler bin oldular

Dokuz yıl önce başladı, proje. İlk başladığı günden bu yana da yakından takip ediyorum. Anadolu Sigorta’nın ‘Bir Usta Bin Usta’ projesi, tüm Türkiye’yi kapsayan ve sürdürülebilir sosyal sorumluluk projesi olarak başladı ve gerçekten de hem aldığı ödüllerle hem de yarattığı katma değer ile dokuz yıldır da adından söz ettiriyor. Bir Usta Bin Usta, Anadolu topraklarına ait son yıllarda kaybolmaya yüz tutmuş birçok mesleği bizlere hatırlattı ve istihdama da ciddi katkı sağladı.

Bir Usta Bin Usta, artık son senesinde. Onuncu yılını dolduran proje son bulacak. Elbette ustaların yetiştirdiği çıraklar usta olacak, onlar da başka ustalar yetiştirecek. Yani, Bir Usta Bin Usta, bundan sonra da uzun yıllar devam edecek ve adından da uzun yıllar söz ettirecek. Bugüne baktığımızda son 8 yılda toplam kursiyer sayısı 844 oldu ve bunların yarısı mesleğe devam ediyor. Bu ne anlama geliyor? Anadolu Sigorta’nın bundan dokuz yıl önce başlattığı proje bugün istihdama ciddi katkı sağlıyor; özellikle de Anadolu’daki istihdama.

KAYBOLAN MESLEKLER
Bir Usta Bin Usta’nın son senesinde hem projenin mimarları hem de ustaların yanında yetişen çıraklarla konuştuk. Önce, projenin mimarlarından Anadolu Sigorta Genel Müdür Yardımcısı Filiz Tiryakioğlu ile başlayalım. Türkiye’nin kaybolmaya yüz tutan veya unutulma riski taşıyan yerel değerlerinin yeniden canlandırılması ve meslek ustalarının deneyimlerinin gelecek nesillere taşınmasını hedefleyen Bir Usta Bin Usta projesinin, 2010 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle hayata geçirdiklerini söylüyor, Filiz Tiryakioğlu. Projeyle, tarih boyunca Anadolu’nun ekonomik ve kültürel gelişimine önemli katkıda bulunan, ancak zaman içinde azalan talep ve yaşanan teknolojik gelişmeler nedeniyle kaybolmaya yüz tutan mesleklerin yeniden canlandırılması, yerel değerlere olan ilginin artırılması ve yeni meslek ustaları yetiştirilmesi amaçlandığına değinen Tiryakioğlu, “Kültür ve Turizm Bakanlığının teknik danışmanlığında yürütülen proje kapsamında her yıl 5 ilde, 3 ila 6 ay arasında değişen eğitim programlarıyla 5 mesleki kurs düzenleniyor. Projenin son senesi olan 2019 yılı ile birlikte toplamda 50 meslekte 1000 kişiye eğitim verilmiş olacak” diyor.

YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ
Peki, meslekler nasıl seçiliyor? Filiz Tiryakioğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı sanatçı kartı bulunan ve UNESCO tarafından Yaşayan İnsan Hazinesi ilan edilen ustalarla birlikte, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’nde yer alan yerel değer ve mesleklerin belirlendiğini söyleyerek, “Kurs açılacak il ve meslekler belli olduktan sonra Bakanlık, illerdeki temsilcisi olan İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri’nden sanat ve zanaat alanlarında çalışmaları olan yerel bir Sivil Toplum Kuruluşu önerisi talebinde bulunuyor. Her açılan mesleki kursla yerel bir sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapılarak dernek faaliyetlerine de katkı sağlanıyor. En önemli kriter ise projenin amacının da işaret ettiği gibi mesleğin yıllarca pek çok usta yetiştirmiş olması ve son dönemde kaybolma riskiyle karşı karşıya kalması” diyor.

HEPSİNİN BİR HİKAYESİ VAR
Bir Usta Bin Usta Projesi ile Türkiye’nin dört bir yanında karagöz tasvirinden Edirnekari’ye, lületaşı işlemeciliğinden kargı bezi dokumacılığına, sedef kakmacılığından ipek dokumacılığa, oltu taşı işlemeciliğinden kemençe yapımına kadar unutulmaya yüz tutmuş mesleklerde kurslar düzenlendi. Bu kurslarda da ustalar birçok çırak, bir anlamda da yarının ustalarını yetiştirdi. İşte, onlardan bazılarının hikayeleri:

GENÇ KARAGÖZ TASVİR USTASI
Osman Ezgi, 26 yaşında genç bir karagöz tasvir ustası. 2006 yılında belediyeye ait Karagöz Müzesinde çalışmaya başlayana kadar Karagöz tasvirle hiç ilgilenmedi. Müzede çalışmaya başlayınca işin büyüsüne kapıldı. İlk olarak karagöz ustası Nevzat Çiftçi’nin yanına yardımcı olarak girdi. Ardından Bir Usta Bin Usta kursuna katılarak hem tasvir ile ilgili detayları öğrendi hem de karagöz oynatmayı öğrendi. Kursu başarıyla tamamladıktan sonra kendi oyunlar yazmaya başladı, yazdığı oyunlar için tasvirler yaptı. “Tasvir yapamayan Karagöz oynatıcısı olamaz” diyen Osman Ezgi, halen Karagöz müzesinde çalışıyor, çeşitli etkinliklerde karagöz oynatıyor, sipariş üzerine karagöz tasviri yapıyor.

ÇÖMLEK USTASI OLDU, ÇIRAK YETİŞTİRİYOR
Ayşe Torun, Kapadokya Meslek Yüksek Okulu Seramik Bölümü mezunu. Önce Dışişleri Bakanlığı bursu ile Japonya’da seramik ve sır eğitimi aldı, ardından yurda döndüğünde KOSGEB’in girişimcilik eğitimine katıldı, atölyesini açmak için ilk adımını attı. Atölye açmadan önce torna kullanımı öğrenmesi gerekiyordu. Bir Usta Bin Usta Nevşehir çömlek yapımı kursunun ilanını gördü ve başvurdu. Projeye katılan kursiyerlere mikrokredi imkanı sağlandığını biliyordu. Kursta üç aylık eğitim aldı, mikrokrediye başvurarak atölyesindeki eksiklerini tamamladı. Şimdi, sanayi bölgesinde atölye açan tek kadın çömlek ustası oldu. Yanına stajyerler alarak bu alanda kendini geliştirmek isteyen örencilere destek oluyor.

KENDİ CAM ATÖLYELERİNİ AÇTILAR
Arzu Kadem ve Emine Sevgi Sertkaya, Muğla cam üfleme kursu kursiyerlerinden. Bir Usta Bin Usta projesi kapsamında aldıkları eğitim sonrasında kendi cam atölyelerini açtılar. Ürettiklerini hem şehir içinde kurdukları stantta hem de internet üzerinden cam severlerle buluşturuyor. İki kadın olarak çıktıkları bu yolda, kurdukları atölye ile kendi iş yerlerine sahip olan Arzu ve Sevgi, beraber kurs aldıkları arkadaşlarını da atölyelerine kabul ederek onlara da istihdam sağlıyor.