2012 ücret zammı yüzde 8 olacak

Burcu ÖZÇELİK SÖZER

İnsan kaynakları danışmanlık firması Mercer’ın tüm dünyada 100’ün üstünde ülkede eş zamanlı olarak gerçekleştirdiği TRS Ücret Araştırması (Total Remuneration Survey) 2011 Türkiye sonuçları açıklandı. Araştırma sonuçlarına göre 2012 yılı için öngörülen ücret artışı yüzde 7.5 - 8 seviyelerinde. Ancak her sektör aynı oranda etkilenmese de belirsizliklerin devam etmesi, revize edilen enflasyon tahminleri, piyasadaki uygulamalara yönelik tahminler yapmanın zorlaşması gibi nedenlerle yılsonu yaklaşmasına rağmen bu konudaki kararlar netleşmedi. 
 Mercer ücret araştırmasını 120 şirketle yapıyor. Veriler Nisan ayında toplanıyor, Eylül’de rapor haline getiriliyor. Nisan ayındaki bu rapora göre ücret artış öngörüsü yüzde 7.5 olarak çıkmış. Fakat Mercer bu ücret araştırmasının yanı sıra tüm müşterilerine yılda 3 kez ücret artışı beklentilerini soruyor. Aralık ayında şirketlere ücret artış planları tekrar sorulduğunda oran yüzde 8 çıkmış. Bunun da nedeni enflasyonun beklentilerin üstüne çıkması ve 2 haneli rakamlara ulaşması.
 
 Mühendislik, pazarlama ve satış şirketler için kritik
2012’de en çok zam alacak pozisyonlar hangileri? Mercer Türkiye İnsan Kaynakları Danışmanlığı ve Araştırmaları Direktörü Işın Mengenli, bu soruyu şöyle cevaplandırıyor: “Mühendislik, pazarlama ve satış pozisyonları şirketler için kritik. Bu pozisyonlara ek olarak finans alanında ve sektöre özel pozisyonlarda çekme ve elde tutmada zorluklar yaşanabiliyor. Bu nedenle, artışlardan da bu doğrultuda paylarını alıyorlar.”
 
 Değerli çalışanlar için farklı ücret uygulamaları
Ücret artış kararını etkileyen faktörlerin başında bireysel performans (yüzde 93), enflasyon, ücret skalasındaki pozisyonu ve şirketin performansı geliyor. Eskiden daha yaygın olarak kullanılmakta olan olan kıdeme dayalı ücret farklılaştırması ise giderek ücret yönetimi içindeki konumunu kaybediyor. 
 Işın Mengenli, “Piyasadaki hareketlilik ile çalışanını başka şirkete kaybetme riski ve enflasyonun tahminlerden daha fazla gerçekleşmesi şirket bütçe rakamlarını ve bireysel artış kararlarını zorlayacak; şirketler değerli çalışanlarını farklı ücret uygulamaları ile elde tutmak için uğraşlarına sebebiyet verecek. Geneli kapsayan uygulamalar yerini daha özelleştirilmiş uygulamalara bırakacak. Ücretlerdeki rekabet sadece zam ile değil farklı ödüllendirme yöntemleri ile sağlanacak. Gelecek dönemde çalışan teşvik planlarından ve bu teşvik tutarlarının toplam kazanç içindeki yüzdesinin yükselmesinden daha fazla şahit olacağız. Tabii ki performans bu planlarda önemli bir farklılaştırma faktörü olarak yer alacak” diyor.
 
 Esnek yan haklar 2-3 yılda yaygınlaşacak
Araştırmanın yan haklarla ilgili sonuçlarına göre:
-Öğle yemeği, ulaşım, gibi standartlaşmış yan hakları saymazsak, özel sağlık sigortaları en yaygın yaygın hak. Mercer araştırmasına katılan şirketlerin yüzde 87’si bir özel sağlık sigortası programına sahip.
-Bireysel emeklilik programları geçen senelerde olduğu gibi bir çok şirketin gündeminde, önümüzdeki yıllarda da bu talebin artacağı öngörülüyor.
-Esnek yan haklar uygulaması çok ilgi çeken yeni bir alan. Maliyeti artırmaya yönelik her türlü çalışmaya kapalı olan bir çok şirket, aynı maliyetle ücret ve yan haklar paketini daha cazip kılmanın yollarını arıyor. Çalışana kendisi için en anlamlı yan hak paketini oluşturma seçeneklerini sunan esnek yan haklar uygulaması önümüzdeki 2-3 yıl içinde önemli oranda yaygınlaşacak.
 
 Dünyada ücret artışları
-Tüm Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi’nde en düşük ücret artışları Batı Avrupa’da öngörülüyor
-Enerji ve finans sektöründe ücret artışları daha yüksek oranlarda
-Tüketim malları, dayanıklı tüketim malları, teknoloji, dayanıksız tüketim malları ve servis sektörü pazar koşullarında bir artış sergileyecek.
-Ücret artış verileri öngörüleri genelde ılımlı bir yaklaşım sergilerken İrlanda, Yunanistan ve İber Yarımadası’nda ücret dondurmalarının yoğun yaşanacağı öngörülüyor.
 
 Baz ücret hala çok önemli
-Yönetici pozisyonlarında dahi toplam ücret paketinin yüzde 70-75’inden fazlasını ödenmesi garanti edilen baz ücret oluşturuyor. Araştırmaya katılan şirketlerin büyük çoğunluğu (yüzde 80) baz ücrette piyasa medyanında olmayı hedefliyor.
-İşe alımlarda kritik pozisyonlar, mühendislik, pazarlama ve satış pozisyonları. Bu pozisyonlara ek olarak finans ve sektör spesifik pozisyonları çekme ve elde tutmada zorluklar yaşanabiliyor.
-Yüksek potansiyeli ve performansı olan çalışanlara yönelik farklılaştırılmış uygulamalar daha çok görülüyor.
-Risk ve maliyet yönetimi ana odağı oluşturduğu için, performansın ücret yönetiminde kullanımına olan bakış da değişti. Performansın değişkenliği gözönüne alındığında bir çok kurum performans ödemesini değişken ücretle ilişkilendirmek istiyor. Şirketlerin yüzde 92’sinde değişken ücret (bonus/kısa vadeli teşvik) uygulanıyor.
 
 2011 öngörüsü yüzde 7 idi
Mercer’ın 2010 yılında yaptığı ücret araştırmasına göre şirketlerin 2011 ücret artışlarına ilişkin öngörüsü yüzde 7’ydi. Ücret artışları bu beklentinin çok az üzerinde gerçekleşti. Bazı şirketler hiç artış sağlamazken, artış yapan şirketlerin ortalaması ise yüzde 7.5-8.5’i geçmedi.