Hız çılgınlığı HYPER-X
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Haziran 17, 2002 17:51
NASA, sesin 10 katı, 11 bin km hız yapan Hipersonik Uçak tasarladı. X Ğ 43A’nın aerodinamik ve fütüristik şekli ve yapısı, statoreaktörü ve itici sistem mekanizmasıyla bu hıza erişiyor.
55 yıl önce NASA pilotu Chuck Yeager, saatte 1100 km’ye varan hızla ilk kez ses duvarını aşmayı başarmıştı. Günümüzde ise Kaliforniya’daki Edwards üssünde mühendisler çok daha çılgın düşlerin peşinde: Ses hızının tam 10 katına ulaşmak! Ancak bu kez uçağı kahraman pilotlar kullanmayacak. Bunların yerini elektronik dedektörler, kahramanlık ihtirasları olmayan robotlar ve bilgisayarlar alacak.
‘Hyper Ğ X’ programının direktörü Vincent Rausch, bu çılgın teknoloji aynı zamanda riskleri de beraberinde getirdiği için bu uçaklarda yakın gelecekte pilot ya da yolcu taşımasının mümkün olmadığını belirtiyor. Nitekim, saatte 11.000 km hıza yaklaşması öngörülen yeni model uçağın ilk prototipi geçen haziran ayında yapılan denemede başarısız olmuştu.
NASA hipersonik, yani saatteki hızı ortalama 55.000 km’yi aşabilen uçaklarla ilgili araştırmalarına yaklaşık 200 milyon Euro tutarında bir bütçe ayırdı. X-43 A’nın elektronik dedektörler ve sensörlerle donanmış iki ayrı maketi de, saatte yaklaşık 11.000 km’ye ulaşacak şekilde tasarlandı.
SCRamjet (Supersonic Combustible Ramjet) teknolojisinde 20 yıllık bir araştırmanın sonucu olan bu pilotsuz uçak, süpersonik yanmalı statoreaktör aracılığıyla itme mekanizmasının mümkün olduğunu kanıtlayacak. Bu itme ise, dışardaki hava akışıyla yakıtın yanması sonucu gerçekleşiyor. Yanmanın meydana gelmesi için motorun merkezinde çok güçlü bir şok dalgası gerekiyor. Bu yanma da ancak süpersonik bir hızda gerçekleşebiliyor. Bu tür bir itme herhangi bir mobil mekanizmaya sahip bulunmuyor.
Bu sistemin avantajı da, yanma için gereken büyük miktarda oksijen rezervi taşımak zorunda olan klasik bir füzeden farklı olarak, statoreaktörlü motorların bu oksijeni doğrudan atmosferden elde edebilmelerinden kaynaklanıyor.
Bu mekanizma, çok daha hafif taşıtların üretilmesini sağlıyor. Bir Hyper Ğ X uçağı böylece prensipte sıradan bir füzeden 7 kat daha az yakıtla uçabiliyor. Tüm bu araştırmalar da, uzaya gidebilecek çok daha büyük ancak günümüzde vazgeçilmez olan füzeleri de gerektirmeyen motorların üretiminin sağlanmasını hedefliyor.
Ses duvarını aşma denemeleri
Saatte 1100 km hız: 14 Ekim 1947. Chuck Yeager ilk kez Bell X-1’le saatte 1100 km hızla ses duvarını aştı.
Saatte 2200 km hız: 20 Kasım 1953. Scott Crossfield Douglas Skyrocket’iyle saatte 2200 km hıza erişti.
Saatte ortalama 7000 km. hız: 3 Ekim 1967. William Pete Knight X Ğ 15 A-2’yle o zamana kadar ulaşılmamış olan saatte ortalama 7000 km’lik bir hızla rekor kırdı.
Saatte 11000 km. hız: Bu yıl saatte ortalama 7000 km.’lık hız denemesi tekrarlanacak. Daha sonra da pilotsuz iki X-43 A’yla saatte 11000 km hız denenecek.
X Ğ 43A baş döndürcü hıza nasıl erişiyor?
Bir B- 52 Kaliforniya’daki Edwards üssünden, ucunda X-43A’nın bulunduğu bir Pegase füzesiyle havalanıyor. 6000 m. yükseklikte füze fırlatılıyor. Beş saniye sonra, Pegase 10 dakikalık bir uçuş için ateşleniyor. Saatte yaklaşık 5500 km hız aşıldığında X-43 A’nın hipersonik itme sistemi devreye girebiliyor. Amaç saatte 11.000 km hıza erişmek. Ancak yere inerken dikkat! X Ğ 43 A’nın şimdilik iniş sırasında yere çakılarak parçalanma riski hayli yüksek.
‘Hyper Ğ X’ programının direktörü Vincent Rausch, bu çılgın teknoloji aynı zamanda riskleri de beraberinde getirdiği için bu uçaklarda yakın gelecekte pilot ya da yolcu taşımasının mümkün olmadığını belirtiyor. Nitekim, saatte 11.000 km hıza yaklaşması öngörülen yeni model uçağın ilk prototipi geçen haziran ayında yapılan denemede başarısız olmuştu.
NASA hipersonik, yani saatteki hızı ortalama 55.000 km’yi aşabilen uçaklarla ilgili araştırmalarına yaklaşık 200 milyon Euro tutarında bir bütçe ayırdı. X-43 A’nın elektronik dedektörler ve sensörlerle donanmış iki ayrı maketi de, saatte yaklaşık 11.000 km’ye ulaşacak şekilde tasarlandı.
SCRamjet (Supersonic Combustible Ramjet) teknolojisinde 20 yıllık bir araştırmanın sonucu olan bu pilotsuz uçak, süpersonik yanmalı statoreaktör aracılığıyla itme mekanizmasının mümkün olduğunu kanıtlayacak. Bu itme ise, dışardaki hava akışıyla yakıtın yanması sonucu gerçekleşiyor. Yanmanın meydana gelmesi için motorun merkezinde çok güçlü bir şok dalgası gerekiyor. Bu yanma da ancak süpersonik bir hızda gerçekleşebiliyor. Bu tür bir itme herhangi bir mobil mekanizmaya sahip bulunmuyor.
Bu sistemin avantajı da, yanma için gereken büyük miktarda oksijen rezervi taşımak zorunda olan klasik bir füzeden farklı olarak, statoreaktörlü motorların bu oksijeni doğrudan atmosferden elde edebilmelerinden kaynaklanıyor.
Bu mekanizma, çok daha hafif taşıtların üretilmesini sağlıyor. Bir Hyper Ğ X uçağı böylece prensipte sıradan bir füzeden 7 kat daha az yakıtla uçabiliyor. Tüm bu araştırmalar da, uzaya gidebilecek çok daha büyük ancak günümüzde vazgeçilmez olan füzeleri de gerektirmeyen motorların üretiminin sağlanmasını hedefliyor.
Ses duvarını aşma denemeleri
Saatte 1100 km hız: 14 Ekim 1947. Chuck Yeager ilk kez Bell X-1’le saatte 1100 km hızla ses duvarını aştı.
Saatte 2200 km hız: 20 Kasım 1953. Scott Crossfield Douglas Skyrocket’iyle saatte 2200 km hıza erişti.
Saatte ortalama 7000 km. hız: 3 Ekim 1967. William Pete Knight X Ğ 15 A-2’yle o zamana kadar ulaşılmamış olan saatte ortalama 7000 km’lik bir hızla rekor kırdı.
Saatte 11000 km. hız: Bu yıl saatte ortalama 7000 km.’lık hız denemesi tekrarlanacak. Daha sonra da pilotsuz iki X-43 A’yla saatte 11000 km hız denenecek.
X Ğ 43A baş döndürcü hıza nasıl erişiyor?
Bir B- 52 Kaliforniya’daki Edwards üssünden, ucunda X-43A’nın bulunduğu bir Pegase füzesiyle havalanıyor. 6000 m. yükseklikte füze fırlatılıyor. Beş saniye sonra, Pegase 10 dakikalık bir uçuş için ateşleniyor. Saatte yaklaşık 5500 km hız aşıldığında X-43 A’nın hipersonik itme sistemi devreye girebiliyor. Amaç saatte 11.000 km hıza erişmek. Ancak yere inerken dikkat! X Ğ 43 A’nın şimdilik iniş sırasında yere çakılarak parçalanma riski hayli yüksek.