Hayalden gerçeğe Bakü-Ceyhan

Hazar’dan çıkan petrole Azeriler "Denizin teri" diyorlar.

Petrol, insanoğlunun dikkatini çektiğinden bu yana ona ya taşın teri denmiş ya da denizin.

Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı için az ter dökülmedi gerçekten de.

Hazar petrolü haziranın ortasından beri Ceyhan’dan tankerlere yükleniyor.

Ama bu hafta, yani 13 Temmuz’da hattın resmi açılışı yapılacak.

Bu açılışa katılacaklar kadar katılamayan fakat Bakü-Ceyhan’a en başından beri inanan, hattın gerçekleşmesi için savaş vermiş olan birçok insan var.

Kimseyi dışarıda bırakmak istemediğim için ben isim saymıyorum ama bu sürece emek vermiş olan herkesi şükranla aklımdan geçiriyorum.

Bu hat, Rusya’dan çıkıp Orta Avrupa’ya uzanan Druzhba’dan sonra dünyanın ikinci en uzun petrol boru hattı. Bakü-Ceyhan sayesinde dünya petrol üretiminin yüzde 8’i Türkiye’den pazarlara ulaşacak.

Günde 1 milyon varil petrolü dünya pazarlarına sevk edecek olan bu hat, Türkiye’ye yılda 300 milyon dolar bırakacak.

Petrolün sırrı büyüktür. Kolay çözülemez.

Petrol bağımlısı dünyada, petrolle ilgili hiçbir rakkam tam olarak doğruyu yansıtmaz, hiç bir söz, son söz olmaz.

Petrol yüzünden darmadağın edilmiş bir imparatorluğun mirasçısı olmamıza rağmen, bizim petrol kültürümüz o kadar yoktu ki, son on yılı biz bu sırrı çözmeye çalışmakla geçirdik.

Bakü-Ceyhan bizim petrol kültürümüzün başlangıcı oldu. Bu deneyim, Türkiye kamuoyunun enerji konularına daha titiz, daha dikkatli ve daha bilinçli yaklaşmasında etkili bir açılım sağladı daha da sağlayacak.

* * *

BU hat başlangıçta Bakü-Ceyhan güzergahını hedefliyordu. Daha sonra Rusya’nın Kafkasya’daki gücünü korumak için çeşitli manevralara girdiği fark edilince Gürcistan da eklendi.

Eğer Karabağ sorunu çözülmüş olsaydı, Mutlaka Ermenistan da bu güzergahta yerini alacak ve Kafkasya’nın bu önemli zenginliğine ortak olmuş olacaktı. Ermenistan, bu fırsatı kaçırdı.

Ancak geçen ay çok önemli bir gelişme oldu. 16 Haziran’da Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbayev ile Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev anlaşma imzaladılar.

Kazakistan, Bakü-Tiflis-Ceyhan’a petrol verecek.

İlk başta mütevazi bir miktar, bu yıl üç milyon ton Kazak petrolü BTC’den geçecek. Orta vadede 7.5 milyon tona çıkacak. Kazakistan’ın taahhüdü yılda 25 milyon ton.

Ama olsun. Bu hattın ekonomik olabilmesi için Kazak petrolü çok önemliydi. Rusya’nın baskısı nedeniyle Kazakistan Hazar havzasından çıkardığı tüm petrolü Novorossisk’e yolluyordu. Yıllar süren müzakereler sonucunda Nazarbayev taahhüdünü yerine getirdi.

Artık Bakü-Tiflis-Ceyhan’a Kazak petrolü de akacak. BTC ileride Kazakistan’a da açılacak. O zaman gelecek petrolün miktarı da artacak.

Hattın talibi çok. İran da Hazar’daki petrolünü bu hat ile Akdeniz’e çıkartmayı teklif etti, İsrail, Aşkelon-Elot boru hattı ile BTC’yi Akdeniz’den Kızıldeniz’e uzatmayı böylece Hint ve Çin pazarlarına açmayı öneriyor.

* * *

DÜNYA enerji yollarının çeşitlenmesi ve şeffaflaşmasında önemli bir adım olan Bakü-Tiflis-Ceyhan Türkiye’yi de enerji aktörleri sahnesine taşıyor.

Bu sahnede büyük oyunlar oynanıyor. Hem yazıp hem oynayan kazanıyor.