Güneş Sistemi'ndeki keşifler ve gelecek projeler

Bildiğimiz hayat barındıran tek gezegen Dünya'nın sakinleri olarak bizler içinde bulunduğumuz kozmik mahalleyi her geçen gün daha iyi tanıyoruz. Evreni daha iyi anladıkça daha uzaklara yayılmaya devam ediyoruz. Güneş Sistemi'mizdeki belli başlı keşifler ve insanoğlu olarak gelecek hedeflerimiz bizi uzayda nasıl bir geleceğin beklediği konusunda ipuçları veriyor.

 

Mars’ta antik hayat izleri, su buzu ve sıvı suyun varlığı

Mars ekvatoruna yakın bir bölgede geçmişte göllerin olduğuna dair deliller bulundu. Gölün yaklaşık 3.7 milyar yıl önce Mars üzerinde olduğu düşünülüyor. Mars’ın kutup bölgesinde su buzu olduğu da doğrulandı. Bununla birlikte geçen yıl yapılan bir keşifle Mars yüzeyinde sıvı bir maddenin mevsimsel olarak hareket gösterdiği kanıtlandı. Mars’ta sıvı suyun olabileceğine dair en büyük kanıt bulunmuş oldu. Öyle görünüyor ki Mars yüzeyi sıvı su barındırabilecek koşullara sahip değil ama belki yüzeyin altında bu mümkün olabilir. Daha ilginci ise şu. Dünya'da Mars'a ait olduğu düşünülen kayaçlar bulundu. Mars Dünya'dan çok önce yüzeyinde sıvı suya sahip olmuş olabilir. Ve belki Dünya'ya hayat Mars'tan gelmiştir.

 

Mars atmosferini nasıl kaybediyor artık biliyoruz

Mars’ın atmosferini Güneş rüzgarları nedeniyle kaybetmekte olduğu anlaşıldı. Ne yazık ki Mars’ı radyasyon bombardımanı olan Güneş rüzgarlarından koruyacak bir manyetik alanı yok. Şükürler olsun ki bizler bir kalkana sahibiz. Gezegenimizin yeterince güçlü bir manyetik alanı var.

 

İnsanoğlu yıldızlar arası ortamda

1977 yılında Güneş Sistemi’nin derinliklerine gönderilen ve hala çalışmaya devam eden Voyager 1 uzay aracının 2012 yılının Ağustos ayında Güneş Sistemi’nin dışına yani yıldızlar arası ortama çıktığı doğrulandı. İlk kez insan yapımı bir araç Güneş Sistemi’ni terk etmiş oldu ve hala yolculuğuna devam ediyor. Şu an bizden yaklaşık 20 milyar km ötede. Uzay aracında yer alan Türkçe mesaj ise (55 farklı dildeki diğer mesajlarla birlikte) şu: 'Sayın Türkçe bilen arkadaşlar sabah şerifleriniz hayrolsun'. Evet 20 milyar km ötede ve hala yolculuğuna devam eden mesajımız bu.

 

Güneş Sistemi’nin abisi Jüpiter

Atmosferinde Dünya’dan daha büyük bir kasırganın olduğu Jüpiter’in de halkaları var. Ancak bu halkalar Satürn’ün halkaları kadar şaşalı değil. Halkaların Jüpiter’in uydularına çarpan irili ufaklı meteorlardan arta kalan toz parçacıkları nedeniyle oluştuğu anlaşıldı. Jüpiter üzerindeki dev kasırganın ise (Büyük Kırmızı Nokta) giderek küçülmekte olduğu ortaya çıktı. Jüpiter’in bir diğer özelliği ise Güneş Sistemi’nin en büyük okyanusuna sahip olması. Bildiğimiz gibi bir okyanus değil. Sıvı hidrojen okyanusu. Bilgisayar modelleri bu okyanusun Dünya’nın çevresi kadar yani yaklaşık 40.000 km derinlikte olabileceğini öngörüyor! NASA’nın uzay aracı Juno 4 Temmuz 2016’da Jüpiter etrafında yörüngeye oturacak ve gezegeni hiç olmadığı kadar detaylı incelemeye başlayacak.

 

Roket teknolojisi durmaksızın gelişiyor

SpaceX ve Blue Origin şirketlerinin başı çektiği yarışla birlikte artık tekrar kullanılabilir roketlerin çağı başlamış oldu. Özellikle SpaceX şirketi tarafından gerçekleştirilen başarılı inişler hala hafızalarda. Gelecekte Güneş Sistemi’ndeki her gök cismine kolaylıkla ulaşabilen ve geriye dönebilen güçlü roketlere sahip uzay araçlarına sahip olacağız. 

 

Uzay koşullarında insan vücudu

Uzay birçok insanı büyülese de inanılmaz derece ölümcül bir ortam. Dünya’nın çekim kuvvetine alışmış olan vücudumuz uzay ortamında çok garip davranabiliyor. Bir gün bu gezegeni terk edip uzayın derinliklerine yelken açmak zorunda kalacağız. Bir gün insanoğlu olarak uzayda doğacağız. Bu nedenle insan vücudunun uzay ortamından nasıl etkilendiği çok iyi araştırılmalı. Amerikalı ve Rus astronotlar tarafından gerçekleştirilen #YearInSpace projesi sona erdi. 1 yıl boyunca uzayda kalan iki astronot Dünya’ya döndü. Amerikalı astronotun uzayda kaldığı süre içerisinde vücudunda meydana gelen değişimler Dünya’daki ikiz kardeşi ile mukayese edilerek incelenecek. İnsanoğlunun uzayda çok daha uzun süre kalabilmesinin yolları aranıyor. 

 

Uzaktaki minik gezegencik Pluton

Geçen yıl Pluton’a yakın geçiş yapan NASA’nın Yeni Ufuklar uzay aracı sayesinde Pluton’un ilk defa ayrıntılı görüntülerini elde ettik. Pluton’un yüzeyinin umulmadık derecede çeşitlilik gösterdiği anlaşıldı. Anlaşılan Pluton’da hala ‘hareket’ var. 

 

Sulak Güneş Sistemi

Her geçen yıl daha da ilerleyen bilim, teknoloji ve gözlem teknikleri sayesinde Güneş Sistemi’nin aslında su bakımından zengin olduğunu anladık. Birçok uydunun yüzeyinin altında sıvı su olabileceği yönünde ciddi kanıtlar var. Ancak gezegenimiz yüzeyinde sıvı su barındırabilen hayat dolu bir gezegen olarak eşsizliğini hala koruyor. Daha da ilginci Güneş'ten çok uzak olmasına rağmen Pluton da bu sulak cisimlerden biri olabilir. Yapılan çalışmalar cüce gezegenin yüzeyinin altında sıvı sudan oluşan okyanusların olabileceğini gösteriyor.

 

Kuyruklu yıldızda hayat izleri

 

İnsan yapımı bir araç kuyruklu yıldıza indi. 67P kuyruklu yıldızı tarafımızdan ziyaret edilmekle kalmadı bize inanılmaz bilgiler de sağladı. Nereden geldik? sorusunun cevabına artık daha yakınız. Kuyruklu yıldız üzerinde elde edilen bilgiler gösteriyor ki hayat için önemli olan birçok element ve molekül kuyruklu yıldızda mevcut. Örneğin DNA’nın anahtar bileşeni fosfor gibi. Kim bilir belki gerçekten Dünya’ya hayat kuyruklu yıldızlar sayesinde gelmiştir. 

 

 

  

GELECEK PROJELER

 

Uzay istasyonu sayısı artıyor

Çin yakın bir zamanda uzay istasyonu kuracak. Daha güzel haber ise uzay istasyonunu Dünya’nın kullanımına açacak olması. Ülke olarak bu fırsatı kaçırmamalıyız. Sadece Çin değil artık birçok özel şirkette uzay yarışında söz sahibi. Yakında gezegenimiz etrafında dolanan birçok uzay istasyonu görebiliriz. Hatta sadece kendi gezegenimiz değil Ay ve Mars etrafında da.

 

 

İnsanlığın Mars Rüyası

İnsanoğlu 2030-2040 yılları arasında Mars topraklarında adım atmayı planlıyor. Bu amaçla Orion uzay mekiği ve Dünya'nın gelmiş geçmiş en güçlü roketi (SLS) yapılmaya devam ediyor. Şu an test aşamasında olan uzay aracı yakında ilk ciddi uuşunu gerçekleştirecek. İnsanoğlu’nun Ay’dan sonra üzerinde yürüdüğü diğer gök cismi Mars olabilir. Dünya’da hayat bulan insanoğlu uzayda yayılmaya devam ediyor.

 

 

En yakın yıldızı ziyaret

Rus milyarder Yuri Milner, Facebook’un yaratıcısı Mark Zuckerberg ve ünlü fizikçi Stephen Hawking en yakın yıldıza nano teknoloji harikası minik uzay araçları gönderme planında birleştiler. 20 yıl içerisinde hayata geçmesi planlanan bu proje ile Güneş Sistemi’nin dışına çıkmış insanoğlu bununla da yetinmeyip en yakın yıldıza yani 40 trilyon km öteye gitmiş olacak. 

 

 

SpaceX Mars’a gidiyor

Dikine roket indirebilmesi ile gündemdeki yerini koruyan özel şirket SpaceX 1.5 yıldan daha kısa bir süre içerisinde 2018'te NASA ile yaptığı ortak bir proje kapsamında Mars’a Red Dragon isimli uzay aracını gönderiyor. 

 

Uzaya yeni gözler gönderiyoruz

NASA’nın sıradaki öte-gezegen avcısı TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) gelecek yıl göreve başlayacak. 200.000 yıldızı hedef alacak teleskop sayesinde belirlenen öte-gezegen sayısında ciddi bir artış olması bekleniyor. Belki bu sayede ‘Evren’de yalnız mıyız?’ sorusunun kesin yanıtını bulabiliriz. Yakında göreve başlayacak olan bir diğer teleskop JWST sayesinde ise dev öte-gezegenlerin atmosferleri daha detaylı incelenerek hayat izleri aranacak. Dünya'da bu gelişmeler olurken bizler ülke olarak en büyük teleskoplarımızı bile koruyamıyoruz. Antalya'da bulunan en büyük teleskoplarımız yakında yer alan maden ocaklarının tehditi altında. 

 

Acaba Dünya dışı yaşam bir uyduda mı?

Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni Jüpiter’in buzlarla kaplı uydusu Europa 1600’lü yıllarda Galileo tarafından keşfedilmişti. Öyle görünüyor ki Europa okyanuslarca su içeriyor. Su varsa hayat vardır. NASA Europa’yı daha yakından incelemek için yakında bir aracı bu uyduya gönderiyor. Kim bilir belki de Dünya dışı yaşamı bulacağımız ilk gök cismi bir uydu olur. Yüz milyarlarca öte-gezegen (başka yıldızlar etrafında dolanan gezegenler) olduğunu düşündüğümüz galaksimiz içerisinde Dünya dışı hayatı bir öte-gezegende değil de burnumuzun dibinde bir uyduda bulursak şaşırmayın.

 

Uzayda genişletilebilir yaşam alanları

Bigelow şirketi Dünya yörüngesine bir otel kurmayı planlıyor. Hem de şişirebilir materyalden. Bu teknolojinin testleri şu an Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yapılıyor. İstasyona monte edilen şişirilebilir yaşam alanı kuruldu ve önümüzdeki 2 yıl boyunca incelenecek. Kim bilir belki Türkiye’nin uzaydaki ilk istasyonu da şişme bir uzay istasyonu olur.

 

Bilim, mantık ve sevgi yol göstericiniz olsun #gelecekuzayda
www.selcuktopal.net 

Serinin 1. yazısı: Kozmik mahallemiz Güneş Sistemi
Serinin 2. yazısı: İlginç özellikleriyle gezegenlerimiz
Serinin 3. yazısı: Galaksiler ve Galaksimiz Samanyolu
Serinin 4. yazısı: Dünya dışı yaşamı ilk nerede bulacağız?