Zika virüsü nedir?

İlk kez 1947 senesinde Uganda’nın Zika ormanlarında bulunan maymunlarda görülen Zika virüsü, 2015 senesinin Mayıs ayında sivrisinekler yoluyla yayılmış ve Brezilya’da ilk belirtileriyle ortaya çıkmıştır. Kanada ve Şili hariç Amerika kıtasındaki tüm ülkeleri tehdit eden Zika virüsünün, Avrupa'ya da sıçramasının ardından tüm dünyada alarma geçildi.

Zika virüsü ile alakalı araştırma yapan uzmanlar Aedes cinsi sivrisineklerin hamile kadınlara bulaştırdığı Zika virüsü ile yayılan hastalıkla yeni doğan bebeklerde görülen küçük kafa yapısının virüsler alakalı güçlü bir ilişki olduğunu kaydediyor.

Araştırmalara göre şu ana kadar Zika virüsü taşıyan 51 bebek hayatını kaybetti.

Zika virüsü (ZIKV), Flaviviridae virüs familyasının ve Flavivirus cinsinin bir üyesi. İnsanlara sivrisineklerden ve cinsel yoldan geçer ve Zika ateşi veya Zika hastalığı olarak bilinen hastalığa neden olur. Daha önce maymunlarda görülen virüs, ilk kez Nijerya'da bir insanda tespit edildi. Gebe kadınlara bulaştığında bebeklerde anomaliler görülmesine yol açar. Zika ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük olur ve beyin fonksiyonlarında bozukluklar olur.

Zika virüsü Afrika, Amerika, Asya ve Pasifik’te yayılmış ve 2015'te Orta ve Güney Amerika'da yaşanan salgın, pandemik hâle gelmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, 2016'da 33 ülkeye yayıldığı saptanan virüse karşı acil durum ilan etti. Bu virüse karşı bir aşı geliştirilebilmesi için en az 10 yıla ihtiyaç duyulduğu açıklandı. Ayrıca doktorlar tarafından zika virüsünün cinsel yolla da bulaştığı duyuruldu. Yetkililer tarafından, virüsle mücadelenin tek yolunun, sivrisineklerin ürediği durgun suları ilaçlamak ve kurutmaktan geçtiği vurgusu yapıldı.

Zika virüsü ilk olarak Hint şebeği maymunlarının yaşadığı Uganda'nın Zika Ormanları'nda görülmüştür. Maymunlardan sonra bu hastalık sivrisineklerde görülmüştür. Bu yüzden virüse "Zika" adı verilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü'nün açıklamasına göre hastalık Şili hariç tüm Güney Amerika ülkelerine yayılmıştır. Latin Amerika ve Karayipler'de birçok ülkede de etkili olan virüs, örneğin Kolombiya'da 13 bin 500 kişide görülmüştür. Stockholm'daki Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nden bir bilim insanı, Almanya ve İngiltere'de de Zika virüsü vakalarına rastlandığını söylemiştir. Türkiye Sağlık Bakanlığı da, 25 Ocak 2016'da yaptığı basın açıklamasında, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika’da hastalığın yayıldığını bildirmiştir. Bu bağlamda Bakanlık, özellikle gebe kadınlara bu bölgelere seyahat etmemesi çağrısında bulunmuştur.

Uluslararası tepkiler ve önlemler

Brezilya, "rekor sürede" bir Zika aşısı geliştirilmesi için fon ayırdı ve bakanlık, aynı sivrisineğin bulaştırdığı Deng humması ve Chikungunya gibi virüslerini de hızlı bir şekilde teşhis edebilmek için araştırmaları hızlandırmıştır.

ABD Başkanı Barack Obama, salgın tehdidi karşısında acil eyleme geçilmesi uyarısında bulundu ve olası tedavi ve önlemlere yönelik araştırmaların genişletilmesi için çağrı yapmıştır ve ABD’li yetkililer, hamile kadınların Brezilya, El Salvador, Fransız Guyanası , Guatemala gibi 10’dan fazla ülkeye seyahat etmekten kaçınması için uyarı yayınladı.

El Salvador Sağlık Politikası Bakan Yardımcısı Eduardo Espinoza, kadınlara iki sene çocuk yapmaktan kaçınmaları ve aile planlamasına eğilmeleri çağrısında bulundu.

Uluslararası havayolu şirketleri Güney Amerika ülkelerine seyahat etmekten vazgeçen müşterilerin biletlerini ücretsiz olarak iptal edebileceklerini duyurdu.

Zika virüsü nerelerde görülüyor?

Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ), 23 ülkede görülen Zika virüsünün özellikle Güney Amerika'da yayılmaya devam ettiğini duyurdu.

Virüsün Tropikal Afrika, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları, Orta ve Güney Amerika'da görüldüğünü belirten DSÖ, virüs riskinin 2010 yılından bu yana 30 kat arttığını kaydetti.

Brezilya sağlık yetkilileri, ülkede virüs bulaştığı düşünülen 3 bin 893 kişi bulunduğunu bildirdi. Ülkenin kuzeydoğusundaki fakir Pernambuco bölgesinde yenidoğanların yüzde 1-2'sinde mikrosefaliye rastlanıyor.

Zika virüsünün yayıldığı Brezilya'da, ekim ayından bu yana 3 bin 500'den fazla bebeğe nöro-gelişimsel bozukluk olan "mikrosefali" teşhisi konuldu. Son olarak Hawaii adalarında yeni doğan bir bebekte Zika virüsü kaynaklı doğum kusuru tespit edildiği açıklandı.

Batı Nil virüsü gibi sivrisinek yoluyla yayılan Zika virüsünün ABD'de yayılmasına sebep olan sivrisinekler Teksas, Florida ve New Jersey eyaletlerinin doğu kıyılarında görülüyor.

Güney ve Orta Amerika seyahatinden dönen Danimarkalı bir turistte Zika virüsüne rastlanmasının ardından Avrupa ülkelerinin de alarma geçtiği belirtildi.

İngiltere Kamu Sağlığı Dairesi'nden yapılan açıklamada da Kolombiya, Surinam ve Guyana'dan dönen üç kişide Zira virüsünün tespit edildiği bildirilmiş; İtalya, İspanya ve İsviçre'de de Zika virüsü vakalarına rastlandığı belirtilmişti.

Zika virüsüne karşı alınan önlemler nelerdir?

Enfeksiyondan korunmak için hastalığın görüldüğü bölgelerde halkın sivrisinek ısırıklarından korunması ve kadınların hamile kalmamaları önerildi.

Aedes türü sivrisineklerin sokması sonucu insana bulaşabilen virüsün önlenmesi kapsamında Kolombiya ve Jamaika'da temmuz ayında kadınlardan 6 aydan 1 yıla kadar hamile kalmamaları istenmişti.

El Salvador Sağlık Politikası Bakan Yardımcısı Eduardo Espinoza, kadınlara bu ve gelecek yıl çocuk yapmaktan kaçınmaları ve aile planlamasına yönelmeleri çağrısı yaptı. Espinoza, halka sivrisinek savar kullanmaları ve eteklerinin altına pantolon giymeleri tavsiyesinde bulundu.

Brezilya'nın, 2016 Yaz Olimpiyat Oyunları'ndan 4 ay önce Zika virüsüne karşı denetime başlayacağı duyuruldu. Rio 2016 Yaz Olimpiyat Oyunları yerel organizasyon komitesi, sivrisineklerin bulaştırdığı ve kusurlu doğumlara neden olan Zika virüsüyle mücadelede, müfettişlerin, sivrisineklerin ürediği durgun suların kurutulması için çalışacaklarını açıkladı.

ABD'deki Kadın Hastalıkları ve Jinekologlar Amerikan Koleji (ACOG) Başkanı Dr. Mark Defrancesco, virüsün görülebileceği bölgelere hamile kadınların seyahat etmesinin tavsiye edilmediğini belirtti.

Öte yandan, ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC), konuyla ilgili seyahat uyarısı yaptığı ülke sayısını 22'ye çıkardı.