Zerzevan Kalesi nerede, neden önemli? Zerzevan Kalesi hikayesi ve tarihi
Güncelleme Tarihi:
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan Zerzevan Kalesi 3 bin yıllık tarihi ile dikkat çekiyor. Uluslararası Gökyüzü Gözlem Şenliğine ev sahipliği yapacak olan Zerzevan Kalesi hakkında bilgiler merak konusu oldu. Peki, Zerzevan Kalesi nerede, neden önemli? İşte Zerzevan Kalesi hikayesi ve tarihi...
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın himayesinde, T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, T.C. Diyarbakır Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı, Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın destek ve katkılarıyla 09 – 12 Haziran 2022 tarihleri arasında Diyarbakır Zerzevan Gökyüzü Gözlem Etkinliği gerçekleştirilecek. Yıldızların son teknoloji ile pozlanacağı etkinlikte fotoğraflar Zerzevan Kalesi'nde sergilenecek.
Zerzevan Kalesi, Diyarbakır ile Mardin arasında, Çınar ilçesine bağlı Demirölçek mahallesi sınırları içinde yer alan tarihî yapı ve askerî yerleşim alanıdır.
Roma İmparatorluğu döneminde sınır garnizonu olarak kullanılmıştır. Diyarbakır'daki en önemli Doğu Roma eserlerinden kabul edilen kale, 2020'de Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girmiştir.
Diyarbakır tarafında 2017 yılında bulunan Mitras Tapınağı günümüzde kalenin en çok ilgi çeken yapısı konumundadır.
İlk inşa edildiği dönem kesin olmamakla birlikte Zerzevan'da Asur döneminde Kinabu olarak adlandırılan bir kalenin varlığı ileri sürülmektedir. Bu kalenin Pers döneminde de kullanıldığı düşünülür. Zerzevan Kalesi’nin antik ismi büyük ihtimalle Samachi'dir.
Mevcut mimari kalıntılar ve kazı çalışmalarında ele geçen buluntular, alanın M.S. 3. yy’da kullanıldığını; 639'da İslam ordularının gelişine kadar önemini koruduğunu gösterir. Yerleşimin surları ve yapıları büyük olasılıkla I. Anastasios ve I. Justinianos dönemlerinde onarılmış, bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir.
ZERZEVAN KALESİ HİKAYESİ
Kaleye 1890’lı yıllarda bir aile yerleşmiş; su sıkıntısı ve ulaşım zorluğu gibi nedenlerle 1967'de 30 hanelik bir topluluk halinde kaleden aşağıya inip bir kilometre mesafede Zerzevan Köyü adıyla yeni bir köy (bugünkü ismi Demirölçek) kurmuşlardır. Zerzevan ismi Kürtçe'deki altın kelimesinden türetilmiştir, yerleşime köy burada bulunurken verilmiş olduğu düşünülüyor.
Kalede kazılar ilk olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izni ile 2014 yılında başladı. Kazılardan önce bilinmeyen yerleşimde kazılarda ortaya çıkarılan gözetleme-savunma kulesi, surlar, Mithraeum, yeraltı sığınağı, kilise, askeri-sivil konutlar, yeraltı ibadethanesi, sunaklar, kaya mezarları, su kanalları gibi yapılar ulusal ve uluslararası alanda ilgi uyandırmış ve turistlerin ziyaret ettiği bir ören yeri haline gelmiştir.